εκπομπή του Αρη Σκιαδόπουλου, «Νυκτερινός Επισκέπτης». Δεν το κρύβω ότι στα βιβλία του με είχε εντυπωσιάσει με τη διεισδυτική πολιτική του προσέγγιση. Αυτά όμως που έλεγε στη συνέντευξη, μου ακούστηκαν τόσο επίκαιρα και τόσο δηκτικά, που με ανάγκασαν να τα ακούσω δύο και τρεις φορές:
«Η ανώτερη τάξη είναι λίγο-πολύ όμοια παντού... στην Ελλάδα, στη Γαλλία... έχουν κοινές συνήθειες: ταξίδια, πλούτος... είναι χωρίς γεωγραφικά όρια». «...Η αυθεντική τάξη κάθε κράτους είναι η μεσαία αστική...».
Με αυτόν τον δωρικό και συνάμα προφητικό λόγο, περιέγραψε -δεκαετίες πριν ξεσπάσει η ευρωπαϊκή κρίση χρέους- την πεμπτουσία της παγκοσμιοποίησης: Τη διαμάχη της κυρίαρχης ελίτ, που έχει αποκηρύξει τα εθνικά της χαρακτηριστικά, με τη μεσαία τάξη, στην οποία κυριαρχούν -από ανάγκη τις περισσότερες φορές- τοπικά και εθνικά χαρακτηριστικά. Ομως, πίσω από αυτές τις φράσεις κρύβεται κάτι ακόμα πιο σημαντικό και ιδιαίτερα χρήσιμο για μας που κάνουμε κάθε μέρα τον απολογισμό των θυμάτων της κρίσης: Μια μεζούρα για την προσήλωση στη δημοκρατία. Η ίδια με εκείνη σύγχρονων στοχαστών που προειδοποιούν για τα ολέθρια αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης και των πολιτικών οικονομικής διαχείρισης που ακολουθούνται.
Το δίχως άλλο, αυτές οι προτάσεις μπορούν να αξιοποιηθούν και ως μέτρο αξιολόγησης των κυβερνητών στη δημοκρατία. Μπορούν να μετρήσουν την προσήλωσή τους στην υπεράσπιση της εγχώριας μεσαίας τάξης απέναντι στην αδηφάγα, λαίμαργη και αχόρταγη κοσμοπολίτικη ελίτ, που την επιβουλεύεται. Αλλά –και το κυριότερο– μπορούν να αποκαλύψουν λάθη, παραλείψεις και εσκεμμένες πράξεις που μπορούν να τη θέσουν μελλοντικά σε κίνδυνο.
Η αλήθεια είναι ότι, από την εποχή του Αριστοτέλη, πολλοί στοχαστές διατύπωσαν την πεποίθηση ότι η σταθερή δημοκρατία στηρίζεται σε μια ευρεία μεσαία τάξη και ότι οι κοινωνίες που παρουσιάζουν ακραίο πλούτο και φτώχεια είναι ευάλωτες είτε στην ολιγαρχική κυριαρχία είτε στη λαϊκή επανάσταση. Ο Φράνσις Φουκουγιάμα επισήμανε ότι «στις Ηνωμένες Πολιτείες τα μεσαία εισοδήματα έχουν -σε πραγματικούς όρους- τελματώσει, από τη δεκαετία του 1970 και μετά». Ανάλογη είναι και η κατάσταση στην Ε.Ε., η οποία, από τη δεκαετία του '90, κινείται μεταξύ της «απελευθέρωσης των αγορών», της δημοσιονομικής καθαρότητας και των προγραμμάτων λιτότητας.
Αποτέλεσμα; Σήμερα, την εποχή της ψηφιακής οικονομίας, τα οφέλη από τα πιο πρόσφατα επιτεύγματα της τεχνολογικής καινοτομίας έχουν σωρευτεί δυσανάλογα στις ελίτ, ενώ οι οικονομικές κρίσεις σε συνδυασμό με τις εμπορικές και φορολογικές πολιτικές ολοκλήρωσαν την κατεδάφιση της μεσαίας τάξης. Και όλα αυτά έφεραν τον Τραμπ στις ΗΠΑ, τον Σαλβίνι στην Ιταλία και γιγάντωσαν την πολιτική επιρροή της Ακροδεξιάς σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η Ελλάδα δεν είναι εξαίρεση. Αν θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε την ίδια «μεζούρα» για να αξιολογήσουμε τις πολιτικές και τους πολιτικούς της κρίσης, το συμπέρασμα είναι απογοητευτικό. Ολες οι κυβερνήσεις των Μνημονίων στόχευσαν τη μεσαία τάξη. Η μία έκοβε και η άλλη έραβε. Κάθε καινούργιο «μέτρο», λειτουργώντας σωρευτικά με τα προηγούμενα, έσφιγγε ακόμα περισσότερο τον βρόχο.
Εξαφάνιση παραδοσιακών δραστηριοτήτων, ανεργία, κατασχέσεις λογαριασμών, πλειστηριασμοί, φραγμοί στις μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων, ακόμα και οι διάφορες ευεργετικές αποφάσεις που για να αξιοποιηθούν έπρεπε ο «ευεργετηθείς» να πληρώσει, οδήγησαν εκατοντάδες χιλιάδες με μεσαία εισοδήματα -πριν από το 2010- στον αποκλεισμό και στη φτώχεια. Και όλα δείχνουν ότι η συστηματική εξόντωση θα συνεχιστεί.
Η κυβέρνηση, εφαρμόζοντας επιδοματικές πολιτικές, έχει αποκλείσει τη μεσαία τάξη από την ελπίδα της ανάκαμψης. Ακόμα και στον πρώτο μεταμνημονιακό προϋπολογισμό η απουσία πολιτικών αναστήλωσής της είναι εμφανής. Καμία πρόβλεψη για την ενίσχυση των μικρομεσαίων. Καμία παρέμβαση για τη στήριξη της μικρής και μεσαίας περιουσίας. Καμία δράση για κάποια, έστω και υβριδική, αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης. Παντελής έλλειψη πολιτικών στήριξης για τον περιορισμό βασικών συστατικών κόστους των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, όπως για παράδειγμα την ενέργεια και τις μεταφορές.
Η αξιωματική αντιπολίτευση, αν γίνει κυβέρνηση, θα δώσει στη μεσαία τάξη τη χαριστική βολή. Το πρόγραμμά της -εισαγόμενο κακέκτυπο-, όπου εφαρμόστηκε, οδήγησε τη μεσαία τάξη σε περαιτέρω συρρίκνωση. Αψευδής μάρτυρας οι στατιστικές των ΗΠΑ μεταξύ 1979 και 2006. Στο διάστημα αυτό -μέσω φόρων- οι Αμερικανοί της μεσαίας τάξης είδαν τα -μετά τη φορολόγηση- ετήσια εισοδήματά τους να αυξάνονται κατά 21% (αναπροσαρμοσμένα βάσει του πληθωρισμού). Οι φτωχότεροι Αμερικανοί είδαν τα εισοδήματά τους να αυξάνονται μόνο κατά 11% και το πλουσιότερο 1% είδε τα εισοδήματά του να αυξάνονται κατά 256%! Η κρίση των στεγαστικών αποτελείωσε ό,τι είχε απομείνει…
Ετσι, η μεσαία τάξη, απροστάτευτη και ανυπεράσπιστη στην τρικυμιώδη θάλασσα της μεταμνημονιακής εποχής, φλερτάρει με την απαξία, γεγονός που μπορεί να έχει ολέθριες επιπτώσεις στην ίδια τη δημοκρατία.
Γιάννης Σιώτος
* δημοσιογράφος, συγγραφέας
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου