Οι γκρίζες ζώνες και τα κέρδη της συμφωνίας...

...για το προσφυγικό...

Eίναι μια συμφωνία δύσκολη, χτισμένη αλα καρτ, με γκρίζες ζώνες και θολά σημεία. Είναι όμως ίσως, και...
η μοναδική συμφωνία που θα μπορούσε σ’ αυτή την φάση να εγγυηθεί την ελάχιστη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και να κρατήσει ζωντανή την προσπάθεια για ενιαία αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.

Στην πραγματικότητα, η συμφωνία που επετεύχθη για το προσφυγικό μετά από θυελλώδεις και ολονύχτιες διαβουλεύσεις στην Σύνοδο Κορυφής ελάχιστα μεταβάλει τα έως τώρα – ετεροβαρή – δεδομένα έως ότου τουλάχιστον αναθεωρηθεί το Δουβλίνο ΙΙ και η πολιτική ασύλου. Καταφέρνει ωστόσο να ανοίξει κάποιες βαλβίδες αποσυμπίεσης, κυρίως μέσω του «μετώπου λογικής» που επικαλέστηκε και ο έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και, κυρίως, να αποκρούσει την απειλή μιας Ευρώπης με κλειστά σύνορα.

Τα «ελεγχόμενα κέντρα»

Οι αποφάσεις των Βρυξελλών, που όπως τόνισε και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα κριθούν στην δύσκολη εφαρμογή τους, βασίζονται σε τέσσερις άξονες: Στην δημιουργία, σε «εθελοντική βάση» ελεγχόμενων κέντρων φιλοξενίας και ταυτοποίησης προσφύγων στις χώρες πρώτης υποδοχής, την ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, τον περιορισμό των δευτερογενών μετακινήσεων και την διερεύνηση της δυνατότητας να δημιουργηθούν «πλατφόρμες αποβίβασης» εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, ήτοι σε χώρες της βορείου Αφρικής.

Σε συνδυασμό με την παράλληλη τριμερή συμφωνία Γερμανίας – Ελλάδας – Ισπανίας για την επανεισδοχή προσφύγων, αποτρέπει δύο βασικούς κινδύνους: Να διαμορφωθεί ντε φάκτο μια νέα, κλειστή ζώνη Σένγκεν στην βορειοδυτική Ευρώπη και να δημιουργηθούν κλειστά στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων σε βορειοαφρικανικές χώρες, χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε.

Πρόκειται για τις δύο αξιώσεις της σκληρής ομάδας του Βίζεγκραντ, που συνεπικουρείται από την Αυστρία – αξιώσεις, οι οποίες αποκρούστηκαν δια της, φαινομενικά παράδοξης , συμμαχίας των χωρών του Νότου με την Γερμανία.

Ο ρόλος Μακρόν - Σάντσεθ

Σ’ αυτή την συμμαχία και τον συμβιβασμό πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι κινήσεις του γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν και του πρωθυπουργού της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η πρόταση για την δημιουργία «ελεγχόμενων κέντρων» κυρίως στις χώρες υποδοχής τέθηκε από τον Εμμανουέλ Μακρόν και στηρίχθηκε από τον ισπανό πρωθυπουργό, προκειμένου να ξεπεραστεί το ιταλικό βέτο. Πρόκειται ουσιαστικά για φυλασσόμενους προσφυγικούς καταυλισμούς εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης, κυρίως στις χώρες πρώτης γραμμής, που θα φιλοξενούν τους πρόσφυγες με την χρηματοδότηση και την συνδιαχείριση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στο πλευρό τους συντάχθηκαν επίσης Ελλάδα, Πορτογαλία και Μάλτα, ενώ η στάση της Ιταλίας αμβλύνθηκε μετά και την δέσμευση ότι θα διερευνηθεί η δυνατότητα να δημιουργηθούν «πλατφόρμες αποβίβασης» στις χώρες της βορείου Αφρικής.

Εδώ βεβαίως αρχίζουν και οι γκρίζες ζώνες της συμφωνίας. Ο Εμμανουέλ Μακρόν προώθησε μεν τον συμβιβασμό, αφού όμως εξαίρεσε ρητά την Γαλλία από την δημιουργία «ελεγχόμενων κέντρων» στο έδαφός της. Η Ιταλία υπαναχώρησε μερικώς, αλλά ο πρωθυπουργός της Τζουζέπε Κόντε έσπευσε να δηλώσει ότι η χώρα του δεν θα δημιουργήσει νέα κέντρα προσφύγων, ενώ η «εθελοντική» βάση της συμφωνίας αποκλείει ντε φάκτο οποιαδήποτευποχώρηση του σκληρού πυρήνα της κεντρικής Ευρώπης – Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία – ήτοι, την προοπτική να αποδεχθούν πρόσφυγες στην βάση των ποσοστώσεων.

Τα ρίσκα για την Ελλάδα

Ως εκ τούτων, η Ελλάδα πρωτίστως και οι Μάλτα και Ισπανία δευτερευόντως κινδυνεύουν να διατηρήσουν το μεγαλύτερο βάρος διαχείρισης του προσφυγικού, έστω και με αυξημένη χρηματοδότηση και υλικοτεχνική υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Κυβερνητικές πηγές, πάντως, εκτιμούν ότι μετά και την τριμερή συμφωνία με Γερμανία και Ισπανία τα βάρη μπορούν να εξισορροπηθούν σε σημαντικό βαθμό.

Η τριμερής συμφωνία προβλέπει ότι η Ελλάδα και η Ισπανία θα δέχονται πίσω τους αιτούντες άσυλο «που θα εντοπιστούν στο μέλλον στα σύνορα της Γερμανίας με την Αυστρία από τις γερμανικές αρχές και η είσοδός τους έχει καταγραφεί από το σύστημα Eurodac [το ευρωπαϊκό σύστημα παραβολής δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο] στις προαναφερόμενες χώρες». Ταυτόχρονα όμως, «η Γερμανία θα δεχτεί σταδιακά και θα ολοκληρώσει την επανένωση των οικογενειών από την Ελλάδα και την Ισπανία, στοχεύοντας να διασφαλίσει την ενότητα των οικογενειών».

Ο ΦΠΑ στα νησιά

Κατά τις ίδιες πηγές, οι δευτερογενείς ροές είναι πλέον πολύ περιορισμένες, ως εκ τούτου και οι επανεισδοχές αυτές δεν αναμένεται να αυξήσουν δραματικά τον αριθμό των προσφύγων που ήδη φιλοξενούνται στην χώρα μας. Το στοιχείο αυτό τόνισε και ο πρωθυπουργός στην συνέντευξή του μετά την σύνοδο, ενώ επεσήμανε και την αποσυμφόρηση που θα επέλθει με την αποδοχή από την Γερμανία της επανένωσης οικογενειών.

Σε ό,τι αφορά  το αντιστάθμισμα ακύρωσης της αύξησης του ΦΠΑ στα πέντε νησιά του Αιγαίου που φιλοξενούν πρόσφυγες, από κυβερνητικούς κύκλους επισημαίνεται πως είναι ένα μόνον από τα βήματα ενίσχυσης των νησιών. Στην σύνοδο αποφασίστηκε επίσης να αυξηθεί η χρηματοδότησή τους από τα ευρωπαϊκά ταμεία, ενώ και η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι «θα προσπαθήσουμε να στηρίξουμε την Ισπανία και κυρίως την Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου».

tvxs