Αναρωτιέμαι γιατί άρεσε τόσο το ντοκιμαντέρ του Χ. Μπούστνες για τα «κορίτσια» της Χρυσής Αυγής. Από την εστίαση στο...πρόσωπο τριών γυναικών προκύπτουν -υποστηρίχθηκε- συναρπαστικές πληροφορίες για τη «μυστική» ζωή της εγκληματικής οργάνωσης.
Δεν αμφισβητώ ότι κάποιες σκηνές έχουν τη σημασία τους, καθώς υποδεικνύουν τρόπους συνύφανσης της ναζιστικής στράτευσης με πτυχές της χρυσαυγίτικης οικογενειακής καθημερινότητας. Τι μας αφηγούνται, ωστόσο, για τις γυναίκες -στελέχη, μέλη και ψηφοφόρους- της Χρυσής Αυγής;
Οπως φάνηκε από όσα σχετικά γράφτηκαν και ακούστηκαν, η πρόσληψη της ταινίας δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη συνάφεια με τον τίτλο της. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, το ντοκιμαντέρ αντιμετωπίστηκε ως καλή αφορμή για να συζητηθούν οι -αποσιωπημένες από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης- εξελίξεις: η πορεία της δίκης, οι λόγοι της πρόσφατης αφύπνισης των ταγμάτων εφόδου κ.ο.κ. Με την έννοια αυτή, το ενδιαφέρον για τις τρεις νεοναζίστριες λειτούργησε προσχηματικά.
Και δικαίως: η σκηνοθετική ματιά δεν διευκόλυνε την κατανόηση των πολλών και διαφορετικών λόγων για τους οποίους κάποιες γυναίκες γοητεύονται στις μέρες μας από τις σύγχρονες εκδοχές του ναζισμού.
Αντιθέτως, ο Χ. Μπούστνες εμφάνισε τους οικογενειακούς δεσμούς ως αποκλειστικό παράγοντα της γυναικείας ναζιστικής ένταξης και αντιμετώπισε με πρόδηλη αμηχανία τις συνομιλήτριές του, όταν η στάση τους δεν εναρμονιζόταν με τις έμφυλες προϊδεάσεις του.
Ούτως ή άλλως, ο Νορβηγός σκηνοθέτης σκόπευε να ασχοληθεί με τις οικογένειες των χρυσαυγιτών και την ανατροφή των παιδιών τους. Η φυλάκιση, ωστόσο, των ηγετικών στελεχών της Χρυσής Αυγής, τον Σεπτέμβριο του 2013, τον οδήγησε να αρκεστεί στις γυναίκες.
Γνώριζε ήδη την Ευγενία Χρήστου ως σύζυγο του Γερμενή και αυτή τον σύστησε στη Δάφνη Ηλιοπούλου και την Ουρανία Μιχαλολιάκου. Επέλεξε, επομένως, τρεις στενές συγγενείς υψηλόβαθμων στελεχών της οργάνωσης και τις προσέγγισε κατά σειρά ως σύζυγο, μητέρα και κόρη.
Είναι βέβαιο πως στο μυαλό του ο ναζισμός είναι αντρική υπόθεση, οπότε οι γυναίκες που τον ασπάζονται παρεκκλίνουν κατά κάποιον τρόπο από τις φυσικές προδιαθέσεις του φύλου τους∙ η εμπλοκή τους εμφανίζεται ως οικογενειακή, επομένως μη αμιγώς πολιτική.
Σε δύο χαρακτηριστικές στιγμές της ταινίας, ο δημιουργός της απορεί που, με τη φυλάκιση των αντρών, οι συγκεκριμένες γυναίκες δεν αναθεώρησαν τις ακραίες ιδέες τους, ενώ, ως «ανθρωπιστής», νιώθει απογοητευμένος όταν η Ουρανία Μιχαλολιάκου αρνείται να υποκύψει στις πιέσεις του και να αποκηρύξει τον ναζισμό.
Υποψιάζομαι πως στην «ανθρωπιστική» αυτή προσέγγισή του πόνταραν οι πρωταγωνίστριές του και δέχθηκαν να του μιλήσουν. Η Ευγενία Χρήστου είναι σαφής: «Η ταινία θα δείξει ότι είμαστε άνθρωποι κανονικοί, με οικογένειες, όχι δαίμονες και τέρατα».
Δυσκολεύομαι να πιστέψω πως ο Χ. Μπούστνες δεν ήξερε ότι είχε να κάνει με δραστήρια στελέχη της οργάνωσης και όχι με γυναίκες τυφλωμένες από την αγάπη για τον άντρα, τον γιο ή τον πατέρα τους.
Η Ευγενία Χρήστου, για παράδειγμα, ανήκει από μαθήτρια στον χώρο του «εθνικισμού», όπως έχει άλλοτε αφηγηθεί, και υπήρξε υπεύθυνη του Μετώπου Γυναικών. Δεν θα είχε νόημα να ερωτηθεί για τη «γυναικεία πολιτική» της οργάνωσης;
Μοιάζει παράδοξο, αλλά η ταινία για τα «κορίτσια» της Χρυσής Αυγής καταδικάζει στην πολιτική αορατότητα τις γυναίκες της οργάνωσης. Ισως γιατί ο καλοπροαίρετος δημιουργός της δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί διαφορετικές θηλυκές εκδοχές ναζιστικής στράτευσης.
Με μια έννοια, φέρνει στον νου την αρχική αντιφασιστική αυταπάτη, σύμφωνα με την οποία, εφόσον γίνονταν γνωστές, οι θέσεις της οργάνωσης για τις γυναίκες θα λειτουργούσαν αποτρεπτικά για τη συντριπτική πλειονότητα των ψηφοφόρων της. Οι εξελίξεις έδειξαν ότι τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.
Οι ακραία μισογυνικές και ομοφοβικές διακηρύξεις της χάρισαν στη Χρυσή Αυγή την εύνοια ιεραρχών, την προσέγγισαν με συνάξεις παραεκκλησιαστικές και κινήσεις υπέρ της ποινικοποίησης των εκτρώσεων, της εξασφάλισαν συνομιλητές από τον διψασμένο για ανανέωση χώρο του λαϊφστάιλ, της επέτρεψαν να συνταχθεί με την πανστρατιά για τον δημογραφικό κίνδυνο.
Στο μεταξύ, οι ανδροπρεπείς εξάρσεις των βουλευτών της βρήκαν μιμητές σε όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα.
Είναι σαφές ότι οι αντιλήψεις για το φύλο και την οικογένεια φωλιάζουν στον σκληρό πυρήνα της (νεο)ναζιστικής σκέψης και πολιτικής πρακτικής. Θεμέλιο της υπαγορευμένης από τους νόμους της φύσης κοινωνικής διευθέτησης που επαγγέλλονται τα νεοναζιστικά μορφώματα, η φυλετική οικογένεια βασίζεται σε άκαμπτες έμφυλες ιεραρχίες.
Εχει, ωστόσο, ενδιαφέρον ότι, τα τελευταία χρόνια, οι γυναίκες της Χρυσής Αυγής ενδύονται ρόλους που δεν ήταν νοητοί παλιότερα. Με τη συγκατάνευση, προφανώς, του πατριάρχη, αλλά και με τη βοήθεια των υποχρεωτικών ποσοστώσεων ή/και της επιθυμίας της οργάνωσης να «εξανθρωπίσει» το εγκληματικό της πρόσωπο. Ούτως ή άλλως, το πείραμα δοκιμάστηκε με επιτυχία αλλού.
Είναι κρίμα που για όλα αυτά τα «Κορίτσια της Χρυσής Αυγής» δεν είχαν να μας πουν και πολλά.
Αγγέλικα Ψαρρά
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου