Eνας άλλος «μυστικός δείπνος»…

Η μεγάλη εβδομάδα και η προσμονή της ανάστασης είναι μια διαδικασία, που ξεπερνά το Πάσχα. Η...
χριστιανική πίστη είναι «δεμένη» με αυτή την αντίληψη για τη ζωή, δηλαδή την προσμονή για μια «αυτόματη» δικαίωση.

Συνήθως, τέτοιες μέρες, επιδιώκεται μια αλλαγή των συμβόλων και των συμβολισμών, με ορισμένες παρομοιώσεις, για να γίνει αναφορά στην κοινωνική ανάσταση. Σε αυτό το κλίμα ακούμε και τις συνηθισμένες ευχές πολιτικών προσώπων, για το Πάσχα. 

Παρά την αλλαγή των συμβόλων και των συμβολισμών η δεδομένη διαδικασία – η προσμονή της ανάστασης και  της «αυτόματης» δικαίωσης – δεν αλλάζει. Έτσι, η προσμονή γίνεται, κατά κάποιον τρόπο, με θρησκευτικούς όρους. 

***

Τα παραπάνω ίσως χαρακτηριστούν φλύαρα, εάν δώσουμε μια απάντηση απλή (όχι απλοϊκή): Η μετατροπή των συμβόλων από τη λαϊκή σοφία νοηματοδοτεί την ανάγκη για κοινωνική αλλαγή. Αυτή είναι μια εξήγηση, αλλά δεν αφορά το θέμα μας, το οποίο είναι η διαδικασία της αλλαγής και οι όροι που θα πραγματοποιηθεί. 

Κρίσιμο θέμα προς διευκρίνιση είναι η μορφή της αλλαγής. Μιλάμε για κοινωνικές αλλαγές ή για επαναστατική κοινωνική αλλαγή; Αναμφισβήτητα και χωρίς δισταγμό εμείς λέμε το δεύτερο.  Η αλλαγή, όμως, και κυρίως η επαναστατική αλλαγή, δεν μπορεί να γίνει με όρους «αυτοματισμού» και προσμονής της επ-ανάστασης.  «Το μέλλον δε θα έρθει από μονάχο του έτσι νέτο σκέτο» έγραφε ο Μαγιακόφσκι. Από εκεί και πέρα αρχίζει η μεγάλη συζήτηση…

***

Viridiana- FILMΟι σκέψεις αυτές δεν ήρθαν με αφορμή μια επανάληψη της σειράς του Φρ. Τζεφιρέλι… Η αφορμή ήταν άλλη. Μια ταινία του Λ. Μπονιουέλ, η «Βιριδιάνα». Μια ταινία που έχει χαρακτηριστεί βλάσφημη. Δεν είναι τίποτα άλλο, όμως, από μια ταινία ανθρώπινη, αφού περιγράφεται, μεταξύ πολλών άλλων, η προσμονή της χριστιανικής πίστης σε «αυτόματες» αλλαγές. Η διαδικασία βασίζεται στον πυρήνα της χριστιανικής θρησκείας, την προσμονή για ανάσταση και τελικά και τη δικαίωση («αυτόματα») μετά τον θάνατο.

Η ηρωίδα της ταινίας, η Βιριδιάνα, ως καλή χριστιανή, μαζεύει στο σπίτι της ζητιάνους και φτωχοδιαβόλους, με σκοπό να τους βοηθήσει να ζήσουν. Ήθελε να κάνει το «χρέος» της η Βιριδιάνα, τη φιλανθρωπία της… Τα αποτελέσματα είναι τραγικά και απεικονίζονται στις σκηνές που μοιάζουν με παρωδία του μυστικού δείπνου. Οι πρωταγωνιστές του «μυστικού δείπνου» του Μπονιουέλ δεν ήθελαν καμία αλλαγή, απλά ήθελαν να τρώνε, να πίνουν και να περνάνε καλά χωρίς συμμετοχή σε τίποτα. Έτσι, όταν έλειπε η Βιριδιάνα, οργάνωσαν ένα μεγάλο φαγοπότι…

Η «αυτόματη» αλλαγή που ήθελε η χριστιανή Βιριδιάνα δεν πέτυχε…

***

Σημείωση: Το κείμενο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στον «Ημεροδρόμο» πέρσι, λίγες μέρες πριν το Πάσχα.

 Γεράσιμος Χολέβας