πρόγραμμα είχε τραγούδι, χορευτικό και έναν κωμικό εγγαστρίμυθο με το παιδικό ανδρείκελο καθισμένο στα γόνατά του να λέει ανέκδοτα. Μεταξύ αυτών ήταν και ένα «ιρλανδικό», όπου οι κάτοικοι του γειτονικού νησιού εμφανίζονται ως όχι ιδιαίτερα ευφυείς.
Οι θαμώνες γέλασαν, αλλά ο Ιρλανδός εξοργίστηκε. «Δεν ήρθα εδώ για να με προσβάλλετε», φώναξε. «Ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να υποτιμάτε τους άλλους και τι σας κάνει να νομίζετε ότι είσαστε τόσο έξυπνοι κι εμείς τόσο βλάκες;». Ο κωμικός αιφνιδιάστηκε κι άρχισε να δικαιολογείται: «Με παρεξηγήσατε», είπε. «Εδώ απλώς κάνουμε σάτιρα. Η γιαγιά μου είναι Ιρλανδέζα και πάρα πολλοί φίλοι μου είναι Ιρλανδοί. Την Ιρλανδία την αγαπώ πραγματικά, πιστέψτε με». «Εσύ να μην ανακατεύεσαι», τον κατακεραύνωσε ο Ιρλανδός. «Εγω μιλάω με τον νεαρό».
Οταν διάβασα τη συνέντευξη που έδωσε ο Λάκης Λαζόπουλος στην «Εφ.Συν.» εκεί πήγε το μυαλό μου αμέσως. Και σκέφτηκα ότι ο δημοφιλής κωμικός, παρά την αίσθηση χιούμορ που τον διακρίνει, δεν θα έπιανε το αστείο. Γιατί σε τελική ανάλυση αυτό ακριβώς ισχυρίστηκε και ο ίδιος σοβαρολογώντας: άλλο πράγμα ο εγγαστρίμυθος και άλλο το ανδρείκελο. Δηλαδή τα όσα έλεγαν οι Μήτσοι ήταν δικά τους λόγια («Αυτοί κάνουν κουμάντο»), για τα οποία προφανώς δεν φέρει καμία ευθύνη ο «δημιουργός». Σκέφτηκα επίσης το δράμα του, το οποίο εμείς οι κοινοί θνητοί αδυνατούμε να συλλάβουμε.
Επί χρόνια ολόκληρα υπέμενε στωικά το εκστασιασμένο ακροατήριο να τον χειροκροτεί για τους μικρούς Μήτσους και για τις απόψεις που διαλαλούσε επί σκηνής του «Αλ Τσαντίρι», ενώ στην πραγματικότητα τις απέρριπτε κατά 80%. Τι τραβάνε οι καλλιτέχνες! Δεν είναι όμως όλα μαύρα· ο Λαζόπουλος εξακολουθεί να βγάζει γέλιο, μολονότι αυτή τη φορά δεν είναι ακριβώς εκείνο που θα ήθελε.
Εξάλλου υπάρχει ένα επιπλέον επιχείρημα, το οποίο θα μπορούσε να επικαλεστεί και θα του συνιστούσα να το κάνει αν χρειαστεί ξανά να πάρει καμιά κλειστή στροφή: εννοώ τη γνωστή και αμιγώς αριστερή θεωρία του Μπρεχτ για την αποστασιοποίηση, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να αποφεύγεται η πλήρης ταύτιση με τον ρόλο.
Για να μιλήσουμε σοβαρά, το πρόβλημα είναι γενικότερο και βασανίζει πάρα πολλούς ανθρώπους, έντιμους και καλοπροαίρετους: πώς να διαχειριστούν το χάσμα ανάμεσα σε αυτά που ειλικρινά πίστευαν ότι θα γίνονταν κι αυτά που όντως έγιναν; Ιδίως όταν επίσης ειλικρινά πιστεύουν ότι στη συγκεκριμένη συγκυρία το mea culpa θα φέρει στην εξουσία τη Δεξιά. Εύκολη και ανώδυνη απάντηση δεν υπάρχει, ας μην κοροϊδευόμαστε.
Αν και τέτοιου είδους γενικεύσεις είναι παρακινδυνευμένες, έχω την εντύπωση ότι σιωπούν αμήχανα, όχι για να μη στενοχωρήσουν τον Παππά ή τον Καρανίκα, αλλά για κάτι πολύ πιο σημαντικό: για να μην πλήξουν την Αριστερά που παραμένει στην καρδιά τους. Τίθεται όμως το ερώτημα: Μήπως η σιωπή τους, αντί να προστατεύσει την Αριστερά τη χαντακώσει ακόμα περισσότερο;
Διότι αν η ιδεολογική ανάκαμψη προϋποθέτει την αυτογνωσία, το αντικείμενο της κριτικής δεν μπορεί παρά να είναι οι παθογένειες που τους οδήγησαν στη σημερινή αφωνία. Πράγμα όχι απλώς δύσκολο, αλλά σχεδόν αδύνατο όταν επιχειρείται στο πλαίσιο μιας πολιτικής κόντρας όπου ο αντίπαλος τους περιμένει στη γωνία. Είναι σαν να επισκευάζεις το καράβι ενώ πλέει στα βαθιά.
Υπάρχουν όμως τρόποι που ίσως βοηθήσουν, αρκεί να δεχτούν την προφανή αρχή ότι το σκεπτικό της διάγνωσης ενός λάθους δεν πρέπει να γίνεται με τους όρους που οδήγησαν στο λάθος. Και οι όροι αυτοί είναι τα διάφορα στερεότυπα, τα οποία λειτουργούν όπως τα γυαλιά μας: δεν τα βλέπουμε επειδή μέσα απ’ αυτά βλέπουμε τον κόσμο.
Αναφέρω ενδεικτικά τη βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι για τα δεινά μας πάντα ευθύνονται κάποιοι άλλοι, την ολοένα και πιο εμφανή τάση τελευταία να γυρνούν στα παλιά, ηρωικά χρόνια, «τότε που είχαμε δίκιο», παραβλέποντας το γεγονός ότι η κυβερνώσα Αριστερά θα κριθεί από το τι κάνει σήμερα και όχι με βάση το περιβόητο ηθικό πλεονέκτημα. Και πάνω απ’ όλα την ολέθρια άποψη ότι η κατάκτηση της εξουσίας από την Αριστερά είναι τόσο σημαντική, ώστε το πώς την κατέκτησε και πώς τη διατηρεί να μην αποτελούν θέμα συζήτησης.
Αυτά για τους ειλικρινά και αφιλοκερδώς αριστερούς. Οσο για εκείνους που απλώς επένδυσαν στις προ των εκλογών ανερχόμενες μετοχές του ΣΥΡΙΖΑ, δεν πειράζει. Θα βρουν κάποιες άλλες που θα υπόσχονται καλύτερο μέρισμα...
Γιώργος Γιαννουλόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου