O χρόνος ήταν χρήμα!

H «Ελληνικός Χρυσός» γλιτώνει προσώρας 1.734.000 ευρώ με απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου της Αθήνας, που ακύρωσε το πρόστιμο το οποίο είχε επιβληθεί στην εταιρεία τον Γενάρη του 2016 για εννέα παραβάσεις σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος στα...
Μεταλλεία Κασσάνδρας στην Ολυμπιάδα και δώδεκα παραβάσεις στις Μαύρες Πέτρες και τον Μαντέμ Λάκκο.

Η εταιρεία ελέγχθηκε από τους επιθεωρητές περιβάλλοντος από το 2013 έως και τα μέσα του 2014, αλλά οι εκθέσεις τους δημοσιοποιήθηκαν λίγες μέρες πριν από τις εκλογές του 2015.

Ομως χρειάστηκε να περάσει άλλος ένας χρόνος για να επιβληθούν τα πρόστιμα κι αυτό είναι το σημείο που επικαλείται το δικαστήριο για να τα ακυρώσει, χωρίς να εξετάζει επί της ουσίας αν υπήρξαν παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ή όχι.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, «η διοικητική διαδικασία ελέγχου παραβάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας πρέπει να ολοκληρώνεται και το οικείο διοικητικό πρόστιμο για τις παραβάσεις αυτές πρέπει να επιβάλλεται εντός εύλογου χρόνου από την τέλεση της παράβασης, συνεκτιμώμενων των ιδιαίτερων συνθηκών της κάθε περίπτωσης. Υπό τα δεδομένα αυτά, το χρονικό διάστημα (33 μήνες) που μεσολάβησε από την έναρξη της διενέργειας του ελέγχου στο συγκεκριμένο υποέργο (5.4.2013) μέχρι την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης (8.1.2016) υπερβαίνει, κατά την κρίση του δικαστηρίου, τον εύλογο χρόνο εντός του οποίου όφειλε η διοίκηση να ολοκληρώσει την περιβαλλοντική επιθεώρηση».

Ετσι, για αυτόν τον λόγο και χωρίς να κρίνει επί της ουσίας αν υφίστανται ή όχι περιβαλλοντικές παραβάσεις, το Διοικητικό Πρωτοδικείο ακυρώνει την επιβολή του προστίμου, ενώ απορρίπτει ως αβάσιμους τους ισχυρισμούς του ελληνικού Δημοσίου ότι νομίμως εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη, δεδομένων της πολυπλοκότητας του έργου, της ανάγκης για πληρέστερη τεκμηρίωση και του όγκου των προς συγκέντρωση και αξιολόγηση δεδομένων και στοιχείων.

Το ελληνικό Δημόσιο επίσης επικαλέστηκε τη διαδικασία που είναι χρονοβόρα και σύνθετη (δειγματοληψίες για τη διάθεση των υγρών αποβλήτων, αναλύσεις από το Γενικό Χημείο του Κράτους, εκτέλεση εισαγγελικών παραγγελιών στο πλαίσιο προκαταρκτικών εξετάσεων που διενεργήθηκαν κυρίως κατόπιν καταγγελιών) αλλά και το γεγονός ότι παράλληλα οι επιθεωρητές χειρίζονται και άλλες υποθέσεις (σ.σ. μόλις τρεις επιθεωρητές εκείνη την περίοδο έπρεπε να επιθεωρούν όλη τη Βόρεια Ελλάδα).

Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, αρμόδιος υπουργός στην πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς, σχολίασε στην «Εφ.Συν.» ως εξής την απόφαση:

«Για εντελώς τυπικούς λόγους το δικαστήριο βρήκε την ευκαιρία να εξυπηρετήσει σκληρά επιχειρηματικά συμφέροντα μιας πολυεθνικής η οποία βλάπτει το περιβάλλον. Είναι απαράδεκτη η απόφαση του δικαστηρίου και πρέπει να επανεξεταστεί». 

Μετά τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ το υπουργείο ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Πάνος Σκουρλέτης, ο οποίος τον Γενάρη του 2016 αποδέχτηκε την εισήγηση του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος για την επιβολή προστίμων στην εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός ΑΕΜΒΧ».

«Οι εκθέσεις των επιθεωρητών ήταν καταχωνιασμένες στα συρτάρια του υπουργού ΠΕΚΑ μέχρι το 2015 - κι αυτό είναι ξεκάθαρη πολιτική επιλογή της προηγούμενης κυβέρνησης», λέει στην «Εφ.Συν.» η βουλευτής Χαλκιδικής του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Ιγγλέζη. «Εμείς χάσαμε πολύτιμο χρόνο το πρώτο εξάμηνο διακυβέρνησης επί υπουργίας Λαφαζάνη. Με την απόφαση αυτή του δικαστηρίου παραβιάζεται η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Τώρα θα το παλέψουμε σε δεύτερο βαθμό με έφεση».

WWF: «Απόφαση-κόλαφος για το υπουργείο»

«Η απόφαση του δικαστηρίου δεν αμφισβητεί ούτε εξετάζει τα αποτελέσματα των επιθεωρήσεων», μας λέει η επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF, Θεοδώτα Νάντσου.

«Η ρύπανση, όπως προκύπτει από τους ελέγχους των επιθεωρητών, είναι πραγματική. Το δικαστήριο ακυρώνει όμως τα πρόστιμα επειδή από την έναρξη των ελέγχων μέχρι την έκδοση της απόφασης επιβολής προστίμου από τους υπουργούς Σκουρλέτη και Τσιρώνη μεσολάβησαν 33 μήνες. Το διάστημα αυτό έκρινε το δικαστήριο πως είναι υπερβολικό. Η συγκεκριμένη δικαστική απόφαση είναι κόλαφος για το υπ. Περιβάλλοντος: το δικαστήριο λέει πως είναι υποχρέωση του υπουργείου να στελεχώσει και να υποστηρίξει επαρκώς τους επιθεωρητές περιβάλλοντος. Πρόσφατα, η πολιτικά αγνοημένη Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος υποβαθμίστηκε ακόμα περισσότερο, καθώς συγχωνεύτηκε με τις υπηρεσίες που ελέγχουν το λαθρεμπόριο καυσίμων. Χωρίς αποτελεσματικό σύστημα ελέγχων, κάθε πολιτική διακήρυξη για βιώσιμη ανάπτυξη, σεβασμό στο περιβάλλον και (ακόμα περισσότερο) ασφάλεια δικαίου και ισότητα στον ανταγωνισμό είναι κενό γράμμα».

Ποιες παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας αφορούν τα πρόστιμα
Σύμφωνα με τα πορίσματα των επιθεωρητών περιβάλλοντος η εταιρεία προκάλεσε ρύπανση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος θέτοντας σε κίνδυνο τη ΒΑ Χαλκιδική, τους κατοίκους και τους εργαζομένους της.

Η Επιθεώρηση Περιβάλλοντος εστίασε την έρευνά της στη διαχείριση αποβλήτων αλλά και την απόκρυψη υποβολής στοιχείων για την επικινδυνότητα των προϊόντων.

Σύμφωνα με την Επιθεώρηση:

Σχετικά με την επικινδυνότητα των παραγόμενων προϊόντων (σφαλερίτη και γαληνίτη) δεν προβλέφθηκαν επαρκή μέτρα για τον ασφαλή χειρισμό τους. Η απόκρυψη των στοιχείων δεν αφορά μόνο τη διαχείρισή τους στις εγκαταστάσεις της αλλά και τη μεταφορά τους από το Στρατώνι και την Ολυμπιάδα μέχρι τη Θεσσαλονίκη.

 Οι διαδικασίες μεταφοράς των συμπυκνωμάτων διά θαλάσσης δεν ήταν σύννομες καθώς δεν δηλωνόταν η επικινδυνότητα των μεταφερόμενων προϊόντων στις αρμόδιες λιμενικές αρχές.

 Η αναφορά των προϊόντων και της επικινδυνότητάς τους σε σχέδια και μελέτες άλλων αδειών και εγκρίσεων δεν απαλλάσσει την εταιρεία από την υποχρέωση για υποβολή των στοιχείων κατά τις διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

 Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων στα νερά των μονάδων κατεργασίας στα μεταλλεία Στρατωνίου στο σημείο εκβολής στη θάλασσα και στον Μαντέμ Λάκκο πριν από την εκβολή στο ρέμα Κοκκινόλακα, αναφέρεται ότι προέκυψαν υπερβάσεις των ορίων διάθεσης υγρών αποβλήτων και συγκεκριμένα βαρέων μετάλλων (μολύβδου, σιδήρου, μαγγανίου, ψευδαργύρου) αλλά και αρσενικού. Η παράβαση αυτή συνιστά, σύμφωνα με την Επιθεώρηση, ρύπανση των επιφανειακών υδάτων και υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Στην αυτοψία τους οι επιθεωρητές περιβάλλοντος παρατηρούν επίσης ότι από τις όξινες απορροές των στοών στον Μαντέμ Λάκκο προέκυπτε λάσπη την οποία η εταιρεία απέρριπτε σε λίμνες αποβλήτων, χωρίς την κατάλληλη επεξεργασία κατά παράβαση και πάλι της σχετικής ΚΥΑ.

Σοβαρές παραβιάσεις διαπιστώνονται και στην αποθήκευση των αποβλήτων και χημικών σε ακατάλληλους χώρους που βρίσκονται σε επαφή με τη δασική βλάστηση.

Σύμφωνα με τις δειγματοληψίες των επιθεωρητών κατά το διάστημα 21/1/2014 μέχρι και 30/5/2014 η εταιρεία διέθεσε υγρά απόβλητα με υπερβάσεις ως προς τις συγκεντρώσεις των μετάλλων μαγγανίου, ψευδαργύρου, καδμίου και αρσενικού, ενώ σύμφωνα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων των δειγμάτων το Ph ήταν υψηλότερο του επιτρεπτού, η συγκέντρωση του ολικού ήταν 1,200 mg/l έναντι 500 μg/λ. Οι συγκεντρώσεις των μετάλλων υπερέβαιναν από 100 έως και 1.272% τα εγκεκριμένα όρια. Μιλούν λοιπόν, για διαφυγή όξινων απορροών στο μεγαλύτερο τμήμα του κλάδου ρέματος με κατεύθυνση προς τον Μαυρόλακα.

Σε πολλές περιπτώσεις όπως και στην περίπτωση των παλαιών τελμάτων της Ολυμπιάδας η εταιρεία χαρακτήριζε προϊόν και όχι απόβλητο το παραγόμενο υπόλειμμα των επεξεργασιών της, διότι ήθελε να είναι εμπορεύσιμο.

Το χρονικό

Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) ξεκίνησαν τους ελέγχους τον Απρίλιο του 2013, συνέχισαν τον Ιούλιο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς.

Το 2014 έλεγξαν ξανά την εταιρεία τον Γενάρη, τον Μάιο και τον Αύγουστο με αυτοψίες και δειγματοληψίες.

Ειδικότερα, κατά την αυτοψία της 5.4.2013, στους χώρους παλαιών αποθέσεων αρσενοπυρίτη, στην αυτοψία παρούσα ήταν και η βουλευτής Κατερίνα Ιγγλέζη, έπειτα από καταγγελία της ίδιας για εκροή υγρών αποβλήτων της εγκατάστασης σε ρέματα της περιοχής. Επιδείχθηκαν από τη βουλευτή δύο σημεία εκροής τα οποία ελέγχθηκαν και λήφθηκαν 4 δείγματα σύμφωνα με πρωτόκολλο δειγματοληψίας που συντάχθηκε επιτόπου.

Κατά την αυτοψία της 5.7.2013, που διενεργήθηκε κατόπιν καταγγελίας για διαφυγή σκόνης στον οικισμό Ολυμπιάδας, ελέγχθηκαν οι χώροι απόθεσης παλαιών τελμάτων Ολυμπιάδας (Πλατεία Φιρέ, Πλατεία Πηγαδιού, Τέλμα Ολυμπιάδας, Πλατεία Ελιά, Πλατεία Φιλτροπρεσσας, Εργοστάσιο Εμπλουτισμού, Σωροί Αρσενοπυρίτη), λειτουργούντος του εργοστασίου εμπλουτισμού Ολυμπιάδας.

Κατά τον έλεγχο αυτό διενεργήθηκαν δειγματοληψίες στερεών.

- Τον Γενάρη του 2015 συντάχθηκε η έκθεση ελέγχου που επιδόθηκε στην προσφεύγουσα εταιρεία, η οποία ταυτόχρονα κλήθηκε να εκθέσει τις απόψεις της.

- Τον Σεπτέμβριο του 2015 το τμήμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος Βορείου Ελλάδος συντάσσει πράξη βεβαίωσης παράβασης, με την οποία βεβαιώθηκαν παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων.

- Στις 8 Γενάρη του 2016 με κοινή απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Παναγιώτη Σκουρλέτη και του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ιωάννη Τσιρώνη επιβάλλονται τα πρόστιμα.

Ντίνα Δασκαλοπούλου

efsyn.gr