Η γλώσσα του λόγου βλέποντας τη λεκτική μονομαχία των δύο προέδρων την Πέμπτη θυμήθηκα ένα πρόσφατο περιστατικό. Σε συνάντηση που είχα με Βρετανούς βουλευτές, ένας σημαντικός πολιτικός παραδέχτηκε ότι η
βρετανική πολιτική ήταν και παραμένει σε γενικές γραμμές φιλοτουρκική.
Αμέσως όμως πρόσθεσε ότι αυτό δεν ισχύει πια. Οι συνεχείς αλλαγές πολιτικής του Ερντογάν είναι τόσο προβληματικές και απρόβλεπτες, που οποιοσδήποτε ορθολογικός προγραμματισμός είναι αδύνατος.
Ο Βρετανός είχε δίκιο. Η πολιτική του Ερντογάν στη Συρία και το Ιράκ άλλαζε κάθε μήνα, η κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου μεταβλήθηκε σε κόρτε με τον Πούτιν, η μακρά διαδικασία ειρήνευσης με τους Κούρδους έγινε εκστρατεία καταστροφής του κόμματος και της ηγεσίας τους.
Η σύγχυση των κινήσεων μετά την αποτυχία του «νεο-οθωμανικού» σχεδίου σε κάνει να σκέπτεσαι ότι οι πράξεις του Ερντογάν δεν μπορούν να ιδωθούν ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες της προσωπικότητάς του. Στις μελλοντικές μου συναντήσεις δεν θα έχω ανάγκη από λεπτομερείς περιγραφές των προκλήσεων στο Αιγαίο. Οι δηλώσεις του Ερντογάν στο Προεδρικό Μέγαρο θα αρκούν.
Η γλώσσα της διπλωματίας
Οταν υποστηρίζεις ότι μία διεθνής συνθήκη πρέπει να «επαναδιαπραγματευτεί» ή «επικαιροποιηθεί» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, παραγνωρίζεις το ότι δεν ήταν αποτέλεσμα τοπικού παζαριού. Η αναφορά στον πολυμερή χαρακτήρα της Συνθήκης της Λωζάννης, υπενθύμισε ότι η Συνθήκη δεν είναι μία απλή εμπορική συμφωνία, αλλά το πιστοποιητικό θανάτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με το οποίο γεννήθηκε η σύγχρονη Τουρκία και καθορίστηκαν τα σύνορα οκτώ κρατών.
Ο Ερντογάν πρωτοαναφέρθηκε στη Λωζάννη όταν άρχισε το endgame στη Συρία και οι Κούρδοι απαίτησαν τη δημιουργία κράτους. Τώρα την επανέφερε, αλλά πρόσθεσε ότι δεν αμφισβητεί τα σύνορα των γειτόνων. Ας σημειωθεί πως σύμφωνα με τη Συνθήκη της Βιέννης που έχει κωδικοποιήσει το Δίκαιο των Συνθηκών, «επαναδιαπραγμάτευση» συνθήκης γίνεται με συμμετοχή όλων των αρχικών συμβαλλομένων. Είναι μάλιστα αδύνατη, όταν αφορά σύνορα.
Φοβάμαι ότι η τουρκική διπλωματία έδωσε πολλές λαθεμένες συμβουλές. Η νομική απάντηση του κ. Παυλόπουλου, η πολιτική και λεπτά ειρωνική τοποθέτηση του πρωθυπουργού για τα τζαμιά, τη μειονότητα, την Κύπρο και το Αιγαίο έδειξαν ότι η προετοιμασία των Ελλήνων πολιτειακών παραγόντων ήταν σαφώς καλύτερη. Αλλά ας κρατήσουμε τα θετικά της επίσκεψης για το μέλλον.
Η γλώσσα του σώματος Στην ιστορική αντιπαράθεση στο Προεδρικό Μέγαρο, ο κ. Παυλόπουλος κάθισε όπως συνηθίζεται στη μία άκρη του καναπέ, με πόδια κλειστά και τα χέρια πιασμένα και ακουμπισμένα πάνω τους, ελαφρά στραμμένος προς την άλλη άκρη ώστε να βλέπει τον συνομιλητή του. Ο Ερντογάν όμως κάθισε στη μέση του καναπέ ως εάν του ανήκε.
Η στάση του, συνηθισμένη και στην Ελλάδα, εξέφραζε τον πιο επιθετικό ανδρισμό. Πόδια ανοικτά, χέρια κρεμασμένα μπροστά, ύφος σκυθρωπό και υπεροπτικό ως εάν αντιμετώπιζε κάποιον κατώτερο. Οταν ο κ. Παυλόπουλος, με στάση ευγενούς, σκεπτόμενου αλλά προβληματισμένου οικοδεσπότη, αναφέρθηκε στη Λωζάννη, λειτούργησε σαν ένας καλός δάσκαλος που αντιμετωπίζει έναν μαθητή που δεν τα «πιάνει».
Σαφής, αλλά αυστηρός προκάλεσε μία γνωστή αντίδραση: «Είστε καλός καθηγητής, κύριε, αλλά εγώ δεν ξέρω από νόμους και συνθήκες, μόνο από δύναμη». Από εκείνη τη στιγμή η επιθετικότητα άρχισε να μειώνεται, το σώμα να μικραίνει, η ρητορική να περιορίζεται σε επίδειξη δύναμης. Μαζί με τους ομολόγους του, Τραμπ και Πούτιν, ο Ερντογάν είναι τύπος άνδρα του πατριαρχικού παρελθόντος, μοντέλου ανδρισμού προς αποφυγή.
Ο λόγος Η κα. Γεννηματά δήλωσε ότι λάθος ετέθη ζήτημα «ερμηνείας» της Συνθήκης. Η κατανόηση του Ομήρου, της Βίβλου, του Καβάφη ακόμη και των λόγων που διαβάζει η ίδια στη Βουλή δεν είναι παρά μία ακόμη «ερμηνεία»...
Κώστας Δουζίνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου