25.12.17

Ο πύργος των παιδιών...

Το πέτρινο αρχοντικό στη λεωφόρο Ποσειδώνος παραπέμπει από μόνο του σε παραμύθι. Μετρά κάτι παραπάνω από...
δύο μήνες λειτουργίας ως μουσείο, αλλά έχει ήδη αποκτήσει φανατικούς φίλους.

Η αποδοχή του ήταν αναμενόμενη, παρόλο που αρκετοί γονείς όταν μιλάνε για παιχνίδια αναφέρονται σε κούκλες τύπου Barbie και τηλεκατευθυνόμενα.

Επί της υποδοχής, κάθε άλλο παρά τυχαία, έχει τοποθετηθεί το ξύλινο αλογάκι που είχε χαρίσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος στον αγαπημένο του εγγονό Λευτεράκη.

Δίπλα, τα βλέμματα των πιο μυημένων στην τέχνη κλέβει μια κούκλα, πολύτιμο απομεινάρι θεατρικής παράστασης που βγήκε από τα χέρια του σκηνογράφου Διονύση Φωτόπουλου, αλλά και ένα καρουζέλ με δαντελένια διακόσμηση.

Είναι μόνο μια μικρή γεύση από τον πλούτο των 20.000 συλλεκτικών παιχνιδιών από όλο τον κόσμο που ανήκουν στο μουσείο.

Η δημιουργία του στηρίχθηκε σε δύο μεγάλες δωρεές, μία για το κτίριο και μία για τα πολύτιμα εκθέματα, που έμεναν για δεκαετίες αναξιοποίητες.

Το κτίριο, που ολοκληρώθηκε στην αυγή του 20ού αιώνα και το 1997 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο, θεωρείται χαρακτηριστικό δείγμα της νεογοτθικής αρχιτεκτονικής.

Είναι κατασκευασμένο από λαξευμένη πέτρα και ξαφνιάζει με τους Δίδυμους Πύργους του με απολήξεις που παραπέμπουν σε πολεμίστρες μεσαιωνικού κάστρου.

Εχουν οκταγωνική κάτοψη και βρίσκονται στις δύο γωνίες της πρόσοψης, ενώ στην πίσω πλευρά του ορόφου υπάρχει ένας ανάλογης τεχνοτροπίας ορθογώνιος πύργος, που φαίνεται ότι προστέθηκε πολύ αργότερα.

Το εκλεκτικιστικό κτίριο μπορεί να αποτελούσε μυστήριο για τους διερχόμενους, αλλά αποδείχθηκε ότι διαθέτει ονοματεπώνυμο.

Αρχικός ιδιοκτήτης του ήταν ο Σπυρίδων Δεσποσίτο, το όνομα του οποίου φιγουράριζε ανάμεσα στα «βαριά» επιχειρηματικά «τζάκια» των Σεπιέρη και Σκουζέ, που στα τέλη του 19ου αιώνα είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αξιοποίηση των πλούσιων μεταλλείων της χώρας. Είχαν εντοπιστεί από τους αρχαίους χρόνους και είχαν αξιοποιηθεί, αλλά στη συνέχεια είχαν εγκαταλειφθεί.

Το πάθος για τη μεταλλουργία είχε επανέλθει τότε, για προφανείς κερδοσκοπικούς σκοπούς, για να καταλήξει το 1874 στη «φούσκα» με τις μετοχές των Μεταλλείων Λαυρίου.

Εχοντας δημιουργήσει σημαντική περιουσία από την εξορυκτική δραστηριότητα σε Σούνιο, Εύβοια και κυρίως στο Γραμματικό, ο Σπυρίδων Δεσποσίτο αγόρασε το 1896 το προνομιακό οικόπεδο περίπου χιλίων τετραγωνικών μέτρων, στη διασταύρωση της παραλιακής με την οδό Τρίτωνος, απέναντι από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου.

Το τίμημα ήταν κάτι λιγότερο από 13.000 δραχμές και θεωρείται ιδιαίτερα χαμηλό για την περιοχή του Παλαιού Φαλήρου.

Τότε το σημερινό αριστοκρατικό προάστιο της πρωτεύουσας ήταν μικρός οικισμός, είχε όμως σπουδαία ιστορία, καθώς αναφέρεται στον Ηρόδοτο και τον Παυσανία, ενώ ήταν το πρώτο επίνειο της αρχαίας Αθήνας, πριν ο Θεμιστοκλής και ο Περικλής προχωρήσουν στην κατασκευή του λιμανιού στον Πειραιά.

Σε καταχωρίσεις του 1910 σε αθηναϊκές εφημερίδες το κτίριο λειτουργεί ως αναρρωτήριο-υδροθεραπευτήριο και από το 1917 πέρασε στην ιδιοκτησία του Αθανάσιου Κουλούρα.

Γεννημένος στην Υδρα το 1873, ήταν γόνος αγωνιστών του 1821 και είχε μεγάλη αγάπη για τη θάλασσα. Πήρε το δίπλωμα του πλοιάρχου και πολύ γρήγορα έγινε σημαίνον μέλος της ναυτιλιακής ελίτ, παρόλο που δεν διέθετε πολλά πλοία. Εκανε πολλές δωρεές στην γεννέτειρά του, μεταξύ των οποίων το κτίριο που στεγάζει τη Ναυτική σχολή της Υδρας και είχε μόνον συντοπίτες του στα πλοία του.

Αφησε την τελευταία του πνοή στο αρχοντικό του Παλαιού Φαλήρου, που είχε πολιτογραφηθεί ως «πύργος Κουλούρα», έχοντας πλάι του τη δεύτερη σύζυγό του, Βέρα, με την οποία δεν απέκτησαν παιδιά.

Προερχόταν από την πλούσια οικογένεια του σιτέμπορου Σπυρίδωνος Καλογερά, ενώ η μητέρα της ανήκε στην πειραϊκή «δυναστεία» Σκυλίτση.

Ανέλαβε να υλοποιήσει την τελευταία επιθυμία του συζύγου της και στην αρχή δώρισε το αρχοντικό στον δήμο, αλλά, με βάση την τελική διαθήκη της, από το 1976 περιήλθε στο Μουσείο Μπενάκη, μαζί ένα εκατομμύριο δραχμές για τη συντήρηση και διαμόρφωσή του.

Ηταν η πρώτη μεγάλη δωρεά, αλλά υπάρχει και δεύτερη, με εξίσου παραμυθένια ιστορία. Πρωταγωνίστρια είναι η Μαρία Αργυριάδη, που γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών. Από το 1970 άρχισε να συλλέγει κούκλες και στη συνέχεια άλλα παιχνίδια. Η ίδια έχει εξομολογηθεί ότι η μεγάλη αγάπη της για τα παιχνίδια άρχισε τυχαία, όταν ανακάλυψε στον δρόμο ένα παραπεταμένο αρκουδάκι.

Το υιοθέτησε και ξεκίνησε μια ενδιαφέρουσα περιπέτεια, αφού είκοσι χρόνια αργότερα η πολύτιμη συλλογή της θεωρήθηκε μία από τις δέκα καλύτερες στην Ευρώπη!

Η ενασχόλησή της με τα πολιτιστικά δρώμενα της εποχής την οδήγησε το 1991 να τη δωρίσει στο Μουσείο Μπενάκη.

Χρειάστηκε όμως να περάσουν άλλα είκοσι χρόνια για «παντρευτούν» οι δύο μεγάλες δωρεές και να ξεκινήσουν τα έργα αναστήλωσης του κτιρίου, με προοπτική να λειτουργήσει το νέο μουσείο το 2015.

Το όνειρο έγινε πραγματικότητα δύο χρόνια αργότερα και από τον περασμένο Οκτώβριο τα παραμύθια έχουν τη δική τους στέγη. Στην είσοδο διατηρήθηκαν τα αρχικά «Α & Κ», καθώς και μια ανάγλυφη άγκυρα, για να θυμίζουν τη δωρεά της οικογένειας του Αθανάσιου Κουλούρα.


 Στους ναζί

Κατά τη γερμανική κατοχή, ο «Πύργος» επιτάχθηκε από τους Γερμανούς, που τον χρησιμοποίησαν για κατοικία των υπευθύνων του γειτονικού εργοστασίου της αεροπορίας. Πιθανόν να είναι αυτοί που κατασκεύασαν την υπόγεια στοά που οδηγεί στην οδό Τρίτωνος.


 Η χρηματοδότηση

Η χρηματοδότηση των εργασιών αποκατάστασης εξασφαλίστηκε μόλις το 2011 από το ΕΣΠΑ Αττικής, με συνολικό προϋπολογισμό 3,5 εκατ. ευρώ, που περιλάμβανε και την υποδομή του μουσείου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις θαυμάσιες τοιχογραφίες, έργο Ιταλού καλλιτέχνη, καθώς και στο θαυμάσιο δάπεδο.


 20.000 παιχνίδια

Η συλλογή των ιστορικών παιχνιδιών αποτελείται από 20.000 κομμάτια, προερχόμενα από την Ελλάδα, την Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Με πολύ δυσκολία επιλέχθηκαν περίπου 3.000 που εκτίθενται στις προθήκες του μουσείου και δίνουν απίστευτες πληροφορίες για την καθημερινότητα των παιδιών από τον 17ο αιώνα ώς σήμερα, ενώ ξεχωριστή θέση έχουν οι αρχαίες κωδωνόσχημες κούκλες και οι κοκάλινες του 6ου αιώνα. Καθένα από αυτά κουβαλά μια ολόκληρη ιστορία που καλούνται να ανακαλύψουν τα παιδιά, ανεξάρτητα από την ηλικία τους...


efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: