Η νέα ψηφιακή μας ταυτότητα...

Πώς η επιστημονική έρευνα διαφωτίζει και αποτιμά την πρόσκαιρη (υποτίθεται) διαδικτυακή αλλοτρίωσή μας

Η «Δικτυοπλοΐα», η καθημερινή δηλαδή πλοήγηση στο Internet, επιφυλάσσει...
συχνά στους χρήστες πολύ πιο δυσάρεστες εκπλήξεις από τους ενοχλητικούς... ιούς. Γιατί, άραγε, η μακροχρόνια παραμονή στον ψηφιακό γαλαξία επηρεάζει τόσο δραματικά την προσωπική μας ταυτότητα;

Οπως επιβεβαιώνεται από τις περισσότερες σχετικές έρευνες, η χρήση του Διαδικτύου αντικατοπτρίζει και πολλαπλασιάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χρήστη και, ταυτόχρονα, τείνει να ισοπεδώνει και να ομοιογενοποιεί την ανθρώπινη επικοινωνία. Μετατρέποντάς μας, παρά τη θέλησή μας, από ενεργούς «χρήστες» σε άβουλους και παθητικούς «δέκτες» των κυρίαρχων προτύπων διαδικτυακής συμπεριφοράς.

Δισεκατομμύρια άνθρωποι σε κάθε γωνιά του πλανήτη χρησιμοποιούν πλέον καθημερινά τα διαδικτυακά μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (social media) όχι μόνο για επαγγελματικούς λόγους αλλά και για να δημιουργούν νέες σχέσεις με άγνωστους ανθρώπους ή για να συντηρούν τις ήδη υπάρχουσες, με έναν εντελώς ανοίκειο τρόπο.

Στο σημερινό άρθρο θα εξετάσουμε πώς το Διαδίκτυο διαμορφώνει τη νέα ψηφιακή μας ταυτότητα, ενώ στο επόμενο θα παρουσιάσουμε τις πιο σκοτεινές ανθρωπολογικές και κοινωνικές συνέπειες αυτών των τεχνολογικών εξελίξεων.


Σύμφωνα με την έκθεση «Global Overview» για το 2017, περίπου 3,5 δισεκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, δηλαδή το 46% του ανθρώπινου πληθυσμού, είναι σταθερά συνδεδεμένο στο Διαδίκτυο.

Αυτή η ετήσια έκθεση της εταιρείας «We Are Social» -με έδρα το Λονδίνο- καταγράφει και αναλύει συγκριτικά την ετήσια πρόσβαση 238 χωρών στο Διαδίκτυο.

Από την ίδια έκθεση προκύπτει ότι 2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, από κάθε γωνιά του πλανήτη, χρησιμοποιούν τα σταθερά κοινωνικά δίκτυα, ενώ 3,8 δισεκατομμύρια άτομα καταφεύγουν σε κινητές συσκευές.

Δύο επικοινωνιακά φαινόμενα που είναι σε πλήρη ανάπτυξη, δεδομένου ότι εμφανίζουν σαφή αύξηση κατά 10% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, δηλαδή το 2016.

Υπάρχουν, ωστόσο, εμφανείς γεωγραφικές διαφοροποιήσεις ως προς τη διείσδυση του Διαδικτύου στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων: η διείσδυση είναι σαφώς υψηλότερη στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη -όπου η χρήση του Διαδικτύου σε ορισμένες περιπτώσεις πλησιάζει στο 90% του πληθυσμού.

Μολονότι σε απόλυτους αριθμούς οι χρήστες είναι σαφώς περισσότεροι στην Ασία, η διείσδυση του Διαδικτύου στους αντίστοιχους ασιατικούς πληθυσμούς μόλις και υπερβαίνει το 50%. Υπάρχει, λοιπόν, σύμφωνα με αυτή και άλλες σχετικές εκθέσεις, πεδίο λαμπρό για την περαιτέρω διείσδυση των διεθνών εταιρειών του Διαδικτύου σ’ αυτές τις χώρες!

Η διαδικτυακή επανάσταση

Η είσοδος -μόλις πριν από δύο δεκαετίες- του Διαδικτύου στην καθημερινή κοινωνική και προσωπική ζωή των ανθρώπων αποτελεί ασφαλώς ριζική τομή ή, αν προτιμάτε, επανάσταση στις ανθρώπινες σχέσεις.

Μια κοσμοϊστορική τεχνολογική επινόηση που με τις ποικίλες εφαρμογές της επηρεάζει ήδη βαθύτατα τη συμπεριφορά, τον τρόπο σκέψης και άρα τη ζωή των ανθρώπων.

Μια τεχνολογική επανάσταση που, όπως πολύ συχνά λέγεται, ενδέχεται να αποδειχτεί για το μέλλον της ανθρωπότητας εξίσου σημαντική με την επινόηση της γραφής και της τυπογραφίας.

Είναι όμως έτσι; Ή μήπως έχουν δίκιο οι πιο δύσπιστοι αναλυτές των τεχνολογικών εξελίξεων όταν ισχυρίζονται ότι, σήμερα, η ψηφιακή ζωή στο Διαδίκτυο απλώς αντιγράφει και αναπαράγει πιστά την πραγματική ζωή των ανθρώπων;

Κι αν αυτό ισχύει, τότε γιατί οι συστηματικοί χρήστες του Διαδικτύου πιστεύουν ότι ζουν μια διπλή, σχεδόν σχιζοειδή ζωή: ψηφιακή και πραγματική, ταυτοχρόνως;

Προφανώς, ο τρόπος που χρησιμοποιούμε μια επαναστατική τεχνολογία εξαρτάται όχι μόνο από κάποιες «αντικειμενικές» αναγκαιότητες αλλά, σε μεγάλο βαθμό, και από τις ιστορικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των χρηστών της.

Και ο τρόπος χρήσης των νέων μέσων ψηφιακής δικτύωσης δεν αποτελεί εξαίρεση: σχετίζεται στενά και εξαρτάται από τα ιδιαίτερα πολιτισμικά, κοινωνικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά του χρήστη!

Ετσι, δεν είναι καθόλου περίεργο ότι οι πιο εξωστρεφείς προσωπικότητες τείνουν να χρησιμοποιούν τη διαδικτυακή επικοινωνία για να εκφράσουν ή να μεγεθύνουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

Αντίθετα, οι πιο εσωστρεφείς και συντηρητικοί χρήστες του Διαδικτύου θα χρησιμοποιήσουν τις ψηφιακές επαφές τους ως δικαιολογία για να μειώσουν ή, σε ακραίες περιπτώσεις, για να εξαλείψουν εντελώς τις πραγματικές κοινωνικές επαφές τους.

Την αρχική μας ψευδαίσθηση, ότι, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην πραγματική μας ζωή, στο Διαδίκτυο μπορούμε να επιλέγουμε ελεύθερα την ταυτότητά μας -π.χ. το φύλο, το όνομα ή την ιστορία μας- διαδέχεται η συνειδητοποίηση ότι, τις περισσότερες φορές, τα διαδικτυακά «προσωπεία» που επιλέγουμε δεν είναι σχεδόν ποτέ εντελώς αυθαίρετα ή ψευδή.

Η διαδικτυακή ταυτότητα που με τόσο κόπο δημιουργήσαμε για να μας αντιπροσωπεύει στη «νέα» ψηφιακή μας ζωή αποδεικνύεται τελικά πολύ λιγότερο εύπλαστη και «εικονική» απ’ ό,τι συνήθως πιστεύουμε ή απ’ όσο θα επιθυμούσαμε να είναι.

Γεγονός που από μόνο του θα έπρεπε να καθιστά εμφανή την ανεπάρκεια κάποιων πολύ διαδεδομένων «κοινωνιολογικών εξηγήσεων», οι οποίες υποστηρίζουν ότι η αναζήτηση μιας νέας ψηφιακής ταυτότητας στο Διαδίκτυο εξηγείται επαρκώς από την ανάγκη των περισσότερων ανθρώπων να αποδράσουν από τους συμβατικούς κοινωνικούς περιορισμούς ή από τα τραύματα μιας δυσβάσταχτης προσωπικής ζωής.

Οι ανεπάρκειες αυτών των «εξηγήσεων» ήταν εξαρχής εμφανείς, όμως αποκαλύφθηκαν σχετικά πρόσφατα όταν οι ειδικοί αποφάσισαν να μελετήσουν συστηματικά και επιτόπου το πώς ακριβώς κάποιος ή κάποια από εμάς αποφασίζει σχετικά με τη διαδικτυακή διεύθυνση ή για το όνομα που θα υιοθετήσει στο Διαδίκτυο.

Αν π.χ. το διαδικτυακό όνομα και η διεύθυνση που επιλέγουμε είναι είτε πολύ συνηθισμένα είτε πολύ μεγάλα, τότε το ίδιο το Διαδίκτυο τα απορρίπτει και μας επιβάλλει να αναζητήσουμε κάποιες πολύ πιο πρωτότυπες ή ευφάνταστες λύσεις.

Ομως, εξίσου βασανιστικό πρόβλημα αποδεικνύεται το ποια φωτογραφία μας θα επιλέξουμε για το διαδικτυακό μας προφίλ και πόσο αντιπροσωπευτικό ή σκοπίμως παραπλανητικό θέλουμε να είναι το επίσημο διαδικτυακό μας ψευδώνυμο (nickname).

Δύο κάθε άλλο παρά τυχαίες διαδικτυακές επιλογές, αφού από αυτές εξαρτάται η δήθεν ελεύθερη επιλογή του διαδικτυακού προσωπείου μας.

Και τι να πει κάνεις για τα σύγχρονα «ιερογλυφικά» της γλώσσας του Παγκόσμιου Ιστού, τα περίφημα «emotions» και τα «emojoi», τις εκφραστικές φατσούλες και τα άλλα διαδικτυακά εικονίδια που χρησιμοποιούμε πλέον συστηματικά στις διαδικτυακές επικοινωνίες μας για να εκφράσουμε -με τρόπο σύντομο και εξαιρετικά κωδικευμένο- τις πρόσκαιρες αλλαγές της ψυχολογικής μας διάθεσης ή τις αντιδράσεις και τα σχόλιά μας στα μηνύματα που δεχόμαστε.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο, ΕΔΩ...

πηγη efsyn.gr