Η ιστορία του ΚΚΕ μέσα από τα συνέδριά του...

Το ΚΚΕ υπήρξε πρωτοπόρο κόμμα, όχι μόνο λόγω της θεωρητικής του βάσης, αλλά και της...
συντεταγμένης εσωτερικής του λειτουργίας. Ενόσω διεξάγεται το 20ό του Συνέδριο, αναψηλαφούμε την ιστορία του ΚΚΕ μέσα από τα συνέδρια-σταθμούς.

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ

Το 1ο Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας διεξήχθη στα γραφεία του Συνδέσμου Ατμοπλοίων Πειραιά (τα σημερινά γραφεία της ΠΕΜΕΝ), μεταξύ 4ης και 10ης Νοεμβρίου 1918. Συμμετείχαν 35 σύνεδροι εκπροσωπώντας περίπου 1.000 σοσιαλιστές. Το νεοπαγές κόμμα αποτελούνταν από τρεις τάσεις.

Οι εργασίες διακόπηκαν προσωρινά σε ένδειξη συμπαράστασης προς τη Γερμανική Επανάσταση και εκδόθηκαν μεταξύ άλλων «χαιρετισμός προς τους λαούς που κατά τη διάρκειαν του πολέμου απέκτησαν δι’ επαναστάσεως την ελευθερίαν των», χαιρετιστήριο ψήφισμα προς τη νεαρή Σοβιετική Ρωσία και ψήφισμα για την ίδρυση Βαλκανικής Δημοκρατικής Ομοσπονδίας.

Στο 2ο Συνέδριο (18-25 Απρίλη 1920) το ΣΕΚΕ πρόσθεσε στο όνομά του το «Κ» («Κομμουνιστικό»), εγκρίθηκε η προσχώρησή του στην Κομμουνιστική Διεθνή και αποδέχτηκε τον «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό», καθώς και τη δικτατορία του προλεταριάτου. Στο 3ο Συνέδριο (26 Νοέμβρη-3 Δεκέμβρη 1924) το ΣΕΚΕ μετονομάστηκε σε ΚΚΕ.

Η υπέρβαση του φραξιονισμού

Μέσα σε μια τριετία (1928-1931) το ΚΚΕ «φλέρταρε» με τη διάλυση λόγω της «Φραξιονιστικής Πάλης Χωρίς Αρχές», της σφοδρής αντιπαράθεσης δύο ηγετικών ομάδων (υπό τους Χαϊτά - Ευτυχιάδη και Θέο - Σιάντο - Πυλιώτη - Αλέξη).

Η Κομμουνιστική Διεθνής παρενέβη, θεώρησε και τις δύο φράξιες αποκλίνουσες του μαρξισμού-λενινισμού και με πρότασή της ορίστηκε νέο Πολιτικό Γραφείο με γραμματέα τον Νίκο Ζαχαριάδη. Ο μέσος όρος ηλικίας των μελών του οργάνου δεν ξεπερνούσε τα 27 χρόνια.

Το 5ο Συνέδριο (Μάιος 1934) διεξήχθη σε ένα σπίτι στους Αμπελοκήπους, διαπίστωσε ότι οι βενιζελικοί προετοιμάστηκαν για «ανοιχτή φασιστική δικτατορία» και ότι «ο ρεφορμισμός, παρ’ όλη την εσωτερική του κρίση και διάσπαση, παρέμενε... οδοστρωτήρας του φασισμού».

Μετά το ΕΑΜ, πριν από τον Εμφύλιο

Η αίθουσα του κινηματογράφου «Τιτάνια» φιλοξένησε το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1 έως 6 Οκτωβρίου 1945) σε συνθήκες τυπικής νομιμότητας και ύστερα από τη δημιουργία και τη γιγάντωση του κορυφαίου πολιτικού επιτεύγματός του, του ΕΑΜ.

Το συνέδριο απασχόλησαν τα ζητήματα της λαϊκής δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, με τον Νίκο Ζαχαριάδη να υπογραμμίζει ότι ο αστικοδημοκρατικός μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας δεν διαφέρει επί της ουσίας από τη λαϊκή δημοκρατία. Η μετάβαση δε από τη λαϊκή δημοκρατία στον σοσιαλισμό θα γινόταν ειρηνικά, χωρίς την ανάγκη ένοπλης εξέγερσης.

Η «αποσταλινοποίηση»

Χρειάστηκαν 16 χρόνια, η εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού, η πολιτική προσφυγιά, ο θάνατος του Στάλιν και η διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ στην Ελλάδα, προκειμένου να συγκληθεί τον Αύγουστο του 1961 στην Τσεχοσλοβακία το 8ο Συνέδριο.

Μέχρι τότε, η 3η Συνδιάσκεψη του Οκτωβρίου του 1950 καταδίκασε τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ενώ τον Μάρτιο του 1956, αμέσως μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, της «αποσταλινοποίησης», συγκροτήθηκε Διεθνής Επιτροπή (προεξάρχοντος του ΚΚΣΕ), που καθαίρεσε τον Νίκο Ζαχαριάδη και τοποθέτησε στη θέση του τον Κώστα Κολιγιάννη.

Στο 8ο Συνέδριο το ΚΚΕ επεξεργάστηκε το «Πρόγραμμα της Εθνικής Δημοκρατικής Αλλαγής», έθεσε άμεσο στόχο την «ανατροπή της κυβέρνησης της Δεξιάς» και τον «σχηματισμό μιας δημοκρατικής κυβέρνησης που θα αποκαταστήσει τη δημοκρατική ομαλότητα και θα ακολουθήσει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική».

Διάσπαση, νέος ηγέτης, νομιμότητα

Το 1973 και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο, έναν μήνα μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το ΚΚΕ πραγματοποίησε το 9ο Συνέδριό του. Πέντε χρόνια νωρίτερα είχε υποστεί την οδυνηρή διάσπαση με τη δημιουργία του ΚΚΕ Εσωτερικού, ενώ το 1971 στην ηγεσία του ανήλθε ο Χαρίλαος Φλωράκης.

Οι σύνεδροι καθόρισαν ως πρώτο βήμα της ενιαίας επαναστατικής διαδικασίας την εγκαθίδρυση του «καθεστώτος της Νέας Δημοκρατίας», ενώ θεώρησαν ότι στην Ελλάδα η μετάβαση στον σοσιαλισμό θα πραγματοποιηθεί μέσα σε δύο στάδια: ένα δημοκρατικό, αντιμονοπωλιακό, αντιιμπεριαλιστικό και ένα σοσιαλιστικό.

Το επόμενο, 10ο Συνέδριο πραγματοποιήθηκε το 1978 στο γήπεδο του Μίλωνα της Νέας Σμύρνης. Ηταν το πρώτο συνέδριο της νομιμότητας ύστερα από 27 χρόνια παρανομίας. Αποφασίστηκε η ευρύτερη δημοκρατική συνεργασία με όλα τα δημοκρατικά κόμματα που αντιπάλευαν την πολιτική της κυβέρνησης και το παρακράτος.

Η διάσπαση λόγω ΣΥΝ

Το 13ο Συνέδριο (Φεβρουάριος 1991) διεξήχθη, για πρώτη και μάλλον τελευταία φορά, με ανοιχτές τις πόρτες, αλλά βρήκε το ΚΚΕ βαθιά διχασμένο. Η επίδραση της πτώσης του «υπαρκτού», αλλά και οι πολιτικοί ακροβατισμοί που οδήγησαν στη συγκυβέρνηση Συνασπισμού-Ν.Δ. και στην οικουμενική επέδρασαν καταλυτικά στο να χωριστεί το κόμμα σε «ανανεωτές» και «ορθόδοξους».

Η πλάστιγγα έγειρε οριακά υπέρ των δεύτερων. Ανάμεσά τους και ο Χαρίλαος Φλωράκης που δεν έγινε ο Λούθηρος, όπως του ζητούσε ο Μ. Ανδρουλάκης. Γενική γραμματέας εξελέγη η Αλέκα Παπαρήγα, ενώ οι «ανανεωτές» δεν «πειθάρχησαν» στις αποφάσεις του Συνεδρίου και συνέχισαν την παρουσία τους στον ΣΥΝ, οπότε και διαγράφηκαν.

Υστερα αποχώρησε ή διαγράφηκε σχεδόν το μισό ΚΚΕ, ανάμεσά τους οι Γιάννης Δραγασάκης, Μίμης Ανδρουλάκης, Μαρία Δαμανάκη, Αλέκος Αλαβάνος, Παναγιώτης Λαφαζάνης.

Το ΑΑΔΜ και η Λαϊκή Συμμαχία

«Το ΚΚΕ επιδιώκει τη συνεργασία με πολιτικές δυνάμεις που αποδέχονται την αναγκαιότητα σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό και τα πολυεθνικά μονοπώλια, υπερασπίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων, τη λαϊκή κυριαρχία και ανεξαρτησία της χώρας».

Αυτή ήταν η περιγραφή του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου, στο οποίο αποσκοπούσε το ΚΚΕ σύμφωνα με την απόφαση του 15ου Συνεδρίου του (22-26 Μαΐου 1996).

Το ΑΑΔΜ αποτελούσε τον κεντρικό στόχο του κόμματος μέχρι το 19ο Συνέδριό του (Απρίλιος 2013), όταν και αντικαταστάθηκε από την έννοια της Λαϊκής Συμμαχίας. Στο 19ο Συνέδριο εξελέγη γ.γ. ο Δημήτρης Κουτσούμπας.

Νίκος Σβέρκος

efsyn.gr