Επίκριση ή υποκρισία;...

Οσοι μετέχουν στον δημόσιο διάλογο, γράφοντας σε εφημερίδες, σε περιοδικά και στο Διαδίκτυο ή μιλώντας στο ραδιόφωνο και...
στην τηλεόραση, αντιμετωπίζουν πολύ συχνά το εξής δίλημμα: Να ασχοληθούν, επικριτικά εννοείται, με ένα φαινόμενο, ένα πρόσωπο της πολιτικής ή της σόου μπίζνες, ένα βιβλίο, μια ταινία, μια θεατρική παράσταση, όταν ο ψόγος τους, όσο σκληρός, ενδέχεται να λειτουργήσει εντέλει διαφημιστικά και όχι καταδικαστικά; Καυτηριάζεις λ.χ. ένα πεζογράφημα (ή μια θεατρική παράσταση), υποστηρίζοντας ότι παριστάνει το λογοτέχνημα (ή το καλλιτέχνημα), ενώ είναι ένα ελαφρότατα καλυμμένο πορνό. Μαζί σου συμφωνούν και πολλοί άλλοι. Και γίνεται αυτό ακριβώς που δεν θα θέλατε όλοι σας: Εξαιτίας της διαστροφικής λειτουργίας ορισμένων «νόμων της αγοράς», ο (επι)κριτικός λόγος αλλοιώνεται, γίνεται κομμάτι του γενικότερου θορύβου, ώσπου αντιστρέφεται σε ρεκλάμα του επικρινόμενου προϊόντος.

Προχθές, για παράδειγμα (παραμονή της Ημέρας της Γυναίκας, αφού έτσι το θέλησε η καλά στημένη διαφημιστική μηχανή, ώστε η πρόκληση να είναι βαρύτερη), οι ειδήσεις των καναλιών ασχολήθηκαν με τη διαφημιστική καμπάνια της νέας κολεξιόν του Ιβ Σεν Λοράν. Και ασχολήθηκαν όλα τους επικριτικά, καταδικαστικά, χλευαστικά. Ισως και με κάποια λύπηση για τις κοπέλες που βασανίζουν το σώμα και την ψυχή τους, για να κρατηθούν κάτω από τα πενήντα κιλά, και να παραμείνουν έτσι σαν μοντέλα στον χώρο της μόδας. Σε ένα μάλιστα κανάλι άκουσα τον δημοσιογράφο να αναρωτιέται αν η όλη κάλυψη του θέματος, έστω σε τόνο μομφής, εξυπηρετούσε μια χαρά τους σχεδιασμούς των επιχειρηματιών.

Ας αναρωτηθούμε εδώ και για κάτι ακόμη: Μήπως σε ορισμένες περιπτώσεις ο επικριτικός λόγος είναι απλώς υποκριτικός; Αλήθεια, πόσες φορές χρειαζόταν να προβληθούν οι σεξιστικού χαρακτήρα πόζες των μοντέλων, ώστε ο τηλεθεατής να καταλάβει περί τίνος πρόκειται; Δεν αρκούσε η μία προβολή μιας και μόνο πόζας, έστω της προκλητικότερης; Ή μάλλον δεν περίττευε ακόμα και αυτή η μία προβολή, αφού εδώ αρκούσαν οι λέξεις για να περιγράψουν την κρεατεμπορική αντιμετώπιση της γυναίκας-λείας από τον γαλλικό οίκο ραπτικής; Εκτός πια και ισχυριστούν οι ειδησάρχες ότι παραδειγματίστηκαν από τον Ωριγένη, που για να ελέγξει διεξοδικά τον «Λόγο αληθή» του αντιχριστιανού Κέλσου, τον διέσωσε σχεδόν ολόκληρο μέσα στο δικό του επιτιμητικό σύγγραμμα, το «Κατά Κέλσου».

Ποιος Ωριγένης τώρα. Το μάθαμε πια. Για κάμποσα κανάλια, όπως και για αρκετές εφημερίδες, είναι παλιά συνήθεια να εκμεταλλεύονται τέτοια πιασάρικα θέματα, ώστε να πλασάρουν γυμνό καμουφλαρισμένο με ηθικολογικές κορώνες. Τα στιγμιότυπα με τα μοντέλα του Ιβ Σεν Λοράν τα έδειξαν, τα ξανάδειξαν και τα ξαναματάδειξαν για να εξάψουν την περιέργεια του κοινού τους. Οχι για να το πείσουν διά της επαναλήψεως να υιοθετήσει την υποκριτικά στηλιτευτική ρητορεία τους. Ελαφρότατοι και στα πολύ σοβαρά...

Παντελής Μπουκάλας (Η Καθημερινή)