2017: Η χρονιά της αβεβαιότητας...

Η αντικινεζική στάση του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου και η εμπρηστική ρητορική του κατά...
του Πεκίνου κλιμακώνουν τη διπλωματική αντιπαράθεση. 

Νότια Σινική Θάλασσα: Το νέο “Μεσανατολικό”;

Ο κίνδυνος μιας ανοιχτής στρατιωτικής σύγκρουσης στη Νότια Σινική Θάλασσα δεν αποτελεί πλέον ευφάνταστο σενάριο. Η αντικινεζική στάση του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου και η εμπρηστική ρητορική του κατά του Πεκίνου κλιμακώνουν τη διπλωματική αντιπαράθεση. Την ίδια ώρα, η “δράση” της Κίνας για την κατοχύρωση της κυριαρχίας της στην περιοχή προκαλεί μια, κατά τα φαινόμενα, ίση και αντίθετη “αντίδραση”. Το 2017 θα είναι μια καθοριστική χρονιά για την τροπή των αντιπαραθέσεων και αντιπαλοτήτων στο σημείο αυτό του πλανήτη που πολλοί σπεύδουν να χαρακτηρίσουν ως την επόμενη “Μέση Ανατολή”. Ίσως, όχι άδικα. Κίνα, Ταϊβάν, Βιετνάμ, Μαλαισία, Μπρουνέι, Φιλιππίνες θέτουν ανταγωνιστικές εδαφικές και δικαιοδοτικές αξιώσεις -ιδιαίτερα επί των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης των εκτιμώμενων τεράστιων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου- σε μια περιοχή όπου μόλις και μετά βίας ξεπροβάλλουν απ' το νερό 250 νησιά, ατόλες, κοραλλιογενείς νησίδες, βραχονησίδες, ύφαλοι και ξέρες.

Κανένα από αυτά δεν κατοικείται, ελάχιστα διαθέτουν υδάτινους πόρους, ενώ πολλά βυθίζονται κάτω από την επιφάνεια του νερού στη διάρκεια της παλίρροιας. Ωστόσο, σύμφωνα με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς των Αμερικανών, κάτω από τον πυθμένα λιμνάζουν κοιτάσματα 11 δισεκατομμυρίων βαρελιών αργού πετρελαίου και σχεδόν 5,4 τρισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου. Οι Κινέζοι τα υπολογίζουν πολύ πιο πάνω: έως 220 δισ. βαρέλια πετρέλαιο, 16 τρισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τον Αμερικανό αναλυτή Πολ Γκιάρα, του «Κέντρου για τη Νέα Αμερικανική Ασφάλεια», “η σύγκρουση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, καθώς η στρατηγική εικόνα γίνεται σαφέστερη ή πιο ζοφερή”. Τουλάχιστον ως προς το “σαφέστερη εικόνα”, η Ουάσιγκτον δεν αφήνει αμφιβολίες. Από το 2012 μιλά για το “εθνικό συμφέρον” της, που διακυβεύεται στη Νότια Σινική Θάλασσα...

Η ελεύθερη ναυσιπλοΐα αποτελεί επίσης ένα επίμαχο θέμα, ειδικά μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Οι ΗΠΑ επιμένουν ότι έχουν δικαίωμα να στέλνουν πολεμικά πλοία τους εντός της εκτεινόμενης σε απόσταση 200 μιλίων, κινεζικής ΑΟΖ, παρά την αντίθεση του Πεκίνου. “Οι αμερικανικές ναυτικές δυνάμεις θα συνεχίσουν τις διελεύσεις τους στη Νότια Σινική Θάλασσα και παντού όπου το επιτρέπει το διεθνές δίκαιο” διαμηνύει ο διοικητής της Στρατιωτικής Διοίκησης Ειρηνικού. Πέρυσι, αμερικανικό καταδρομικό πέρασε σε μικρή απόσταση από το σύμπλεγμα των κινεζικών τεχνητών νησιών στο αρχιπέλαγος Σπράτλι.

Οι εντάσεις έχουν σημείο αναφοράς την «τακτική», ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση του στρατιωτικού δυναμικού της Κίνας, κάτι που οι ανταγωνιστές της θεωρούν ως μέσο υλοποίησης των στρατηγικών επιδιώξεών της στην περιοχή της Νότιας Ασίας. Η κυβέρνηση του Πεκίνου έχει ξεκινήσει έναν ουσιαστικό εκσυγχρονισμό των ναυτικών δυνάμεων ενώ παράλληλα καθιστά σαφές ότι δεν διαπραγματεύεται κυριαρχικά δικαιώματά του. Πάντως, δεδομένης της ιδιαίτερης οικονομικής σπουδαιότητας της σχέσης ΗΠΑ - Κίνας αλλά και της βαρύτητας της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού στο παγκόσμιο οικονομικό ισοζύγιο, είναι σαφώς προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών να αποφύγουν και να αποτρέψουν τη “μετάπτωση” των πολυμερών διενέξεων στη Νότια Σινική Θάλασσα σε μια ανοιχτή στρατιωτική αντιπαράθεση.


Άνθρωποι και ρομπότ: Το επόμενο βήμα

Οι ειδήσεις είναι τόσες πολλές που σαστίζει κανείς: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί να διπλασιάσει τον ετήσιο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης», «Εφαρμογή ΤΝ θα εντοπίζει υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο Διαδίκτυο», «Στην ΤΝ σκοπεύει να στραφεί το Facebook για τον εντοπισμό προσβλητικού περιεχομένου», «Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει τους αρχιτέκτονες στον εντοπισμό δομικών ατελειών», «Αυστραλία, Καναδάς ή Ντουμπάι; Η ΤΝ θα αποφασίζει πού μπορείτε να μεταναστεύσετε», «Η ΤΝ θα εξαφανίσει περισσότερα επαγγέλματα απ' όσα θα δημιουργήσει», «Οικονομικοί σύμβουλοι ΤΝ θα αναλάβουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς», «Σεξουαλικά βοηθήματα ΤΝ μπαίνουν στη ζωή μας»...

Ωστόσο, αυτό που όλο και πιο συχνά αποκαλείται ΤΝ τόσο απ' τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας όσο και απ' τα ΜΜΕ, αφορά περισσότερο την τεχνολογία παρά την ευφυΐα. Κι ενώ όλοι μιλούν γι' αυτό, δεν συμφωνούν όλοι για το τι ακριβώς σημαίνει στην πραγματικότητα. Επομένως προκύπτει το εύλογο ερώτημα “τι είναι η ΤΝ;” Ίσως η ερώτηση θα μπορούσε να είναι: “Ποια προβλήματα προσπαθούν να λύσει η ΤΝ;” Τελικά, δεν έχει και τόση σημασία το πώς αποκαλείται όσο το αν μπορεί να βελτιώσει τη ζωή μας και να κάνει αυτό που υπόσχεται. Οι επιστήμονες μιλούν ήδη για ένα “νέο οικοσύστημα νοημοσύνης” προβλέποντας ότι η ΤΝ θα κυριαρχήσει στο εγγύς μέλλον, όχι όμως με τον τρόπο που το θέλει η παραφιλολογία του σινεμά, με ανθρωποειδή ρομπότ να καταδιώκουν ανθρώπους, αλλά όχι και απαλλαγμένη εντελώς από κινδύνους και προκλήσεις.

Η επιστημονική περιοχή της τεχνητής νοημοσύνης γνωρίζει άνθηση ως αποτέλεσμα των νέων πολύπλευρων και πολυσύνθετων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Από τον στρατιωτικό τομέα και την οικονομία έως την καταπολέμηση της βίας και της τρομοκρατίας, την προάσπιση της υγείας, την αυτοματοποίηση της παραγωγής, αλλά και τον έλεγχο της ανθρώπινης ζωής, του τρόπου δράσης και αντίδρασης των ατόμων και των κοινωνιών. Αν υπάρχει κάποια απειλή που συνδέεται με την ΤΝ, σίγουρα αυτή δεν έχει την ανέκφραστη μορφή ενός ρομπότ. Είναι οι δυνατότητες των σχετικών εφαρμογών να επεξεργάζονται και να συσχετίζουν έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, πληροφοριών, «αποτυπωμάτων» που αφήνουμε στο Διαδίκτυο και τις άλλες ψηφιακές επικοινωνίες μας.

Στο άμεσο, ορατό μέλλον, η ταχεία ανάπτυξη και εξάπλωση της ΤΝ θα αφορά την τεχνητή μάθηση, την τεχνητή όραση, την τεχνητή κατανόηση γλώσσας, τη ρομποτική καθοδήγηση και τον χειρισμό αντικειμένων. Όλα αυτά θα επιταχύνουν τη διείσδυση καινοτόμων τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας όπως είναι τα οχήματα αυτόνομης οδήγησης, τα έξυπνα σπίτια, η διαδραστική ψυχαγωγία, τα ρομπότ εξυπηρέτησης για το σπίτι, η βιομηχανία, τα νοσοκομεία. Στο απώτερο μέλλον, η ΤΝ και οι ρομποτικές τεχνολογίες θα γίνουν πιο “συμβατές” με τον άνθρωπο, θα «γνωρίζουν» πώς να αλληλεπιδρούν μαζί του, πώς να τον αναγνωρίζουν, να “σκέπτονται” και να ακολουθούν κοινωνικές νόρμες, να υπολογίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους, να συμπεριφέρονται όπως πρέπει σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Παράλληλα, ενσωματωμένοι αισθητήρες θα μπορούν να μας δίνουν αυξημένη αίσθηση του περιβάλλοντος ή άμεση πρόσβαση σε υπολογιστική ισχύ για τη λήψη αποφάσεων. Σε ακόμη πιο εξελιγμένο επίπεδο ίσως δούμε υπολογιστές ή υπολογιστικές μονάδες που θα βασίζονται σε βιολογικό υλικό έτσι ώστε η «σύνδεσή» τους με το ανθρώπινο σώμα να είναι πιο άμεση...


Πετρέλαιο - ενεργειακή ασφάλεια: Ο άγνωστος “χ”

Τι θα γίνει όταν η παγκόσμια «δίψα» για πετρέλαιο φτάσει στο ζενίθ της; Με ποιους ενεργειακούς πόρους οι αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας θα διατηρηθούν στην ανάπτυξη; Και με ποιο κόστος; Ώς το 2020, η Κίνα θα εισάγει 9,2 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ποσότητας θα συνεχίσει να διέρχεται από ασταθείς και «απρόβλεπτες» περιοχές του κόσμου, π.χ. τα Στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο. Με τη ζήτηση να αυξάνεται σταθερά, παρά τις όποιες περιστασιακές αυξομειώσεις, τα αποθέματα υδρογονανθράκων επανέρχονται ως ρυθμιστικά αντίβαρα στις στρατηγικές ισορροπίες του πλανήτη. Το ίδιο, αν όχι περισσότερο, ισχύει για τις τιμές. Σε μεγάλο βαθμό, λειτουργούν ως αντίβαρα εξισορρόπησης των στρατηγικών “φορτίων”, επομένως οι μεταβολές τους μπορούν να παίξουν αποφασιστικό ρόλο σε κρίσιμα ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Το κραχ των πετρελαϊκών τιμών από τις αρχές του 2014 ακολούθησε τις ρωσικές επιδιώξεις στην Ουκρανία, ακολουθούμενο στη συνέχεια από την εμπλοκή μιας κορυφαίας πετρελαιοπαραγωγού χώρας, της Σαουδικής Αραβίας, σε μια αιματηρή εμφύλια σύρραξη, αυτή της Υεμένης.

Μετά από «νηνεμία» σχεδόν δύο χρόνων, οι άνεμοι στην πετρελαϊκή αγορά αρχίζουν να φυσούν και πάλι με τη βοήθεια της -πρώτης εδώ και 15 χρόνια- απόφασης του ΟΠΕΚ να περικόψει την παραγωγή κατά 1,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα- και των 11 μη-μελών του να συνδράμουν στην προσπάθεια ανάκαμψης των τιμών με άλλα 600.000 βαρέλια λιγότερα ημερησίως, αρχής γενομένης από 1ης Ιανουαρίου. Θα μπορέσουν όμως αυτές οι κινήσεις να απειλήσουν ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της προεδρίας Ομπάμα, το φτηνό πετρέλαιο; Πόσο πιθανό είναι ένα νέο ανοδικό σπιράλ μέσα στη νέα χρονιά; Για την ώρα οι προβλέψεις είναι καθησυχαστικές.

Αναλυτές όπως ο Μάικλ Λιντς, πρόεδρος του Κέντρου Ενεργειακής Στρατηγικής και Οικονομικής Έρευνας της Μασαχουσέτης, αφήνουν να εννοηθεί ότι τα μέλη του ΟΠΕΚ δεν θα πειθαρχήσουν μέχρι κεραίας στην απόφαση μείωσης της παραγωγής. Ως εκ τούτου, παρά τις όποιες διακυμάνσεις, η αγορά θα ξαναβρεί την ισορροπία της εντός του 2017. Η Υπηρεσία Ενεργειακής Πληροφόρησης των ΗΠΑ θεωρεί ότι η ανάκαμψη των τιμών εντός του νέου έτους θα είναι αργή και εκτιμά ότι η μέση τιμή θα διαμορφωθεί στα 52 δολ. το βαρέλι. Στο ίδιο σχεδόν επίπεδο -55 δολ. / βαρέλι- κινούνται και οι προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ωστόσο, οι τιμές της ενέργειας συνολικά, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακας, αναμένεται να σημειώσουν αύξηση κατά σχεδόν 25% αθροιστικά κατά τη διάρκεια του 2017. Επομένως, αν και η πορεία των πετρελαϊκών τιμών θεωρείται επί του παρόντος προβλέψιμη, η ανασφάλεια των ενεργειακών ανατιμήσεων θα παραμείνει ψηλά στην ατζέντα...

avgi.gr