Tο δηλητήριο στην αμερικανική οικονομία...

Oποιος κι εάν νικήσει στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, θα έχει να αντιμετωπίσει ένα δισκοπότηρο με δηλητήριο, όπως αυτό που δόθηκε στον Σωκράτη από την αθηναϊκή πόλη-κράτος. Αυτό το δηλητήριο θα βρίσκεται στην αμερικανική οικονομία.

Μιλάμε για τη μεγαλύτερη...
και πιο σημαντική οικονομία στον σημερινό καπιταλισμό. Εχει τις καλύτερες επιδόσεις μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών μετά το τέλος της μεγάλης ύφεσης του 2009.

Ομως οι οικονομικές επιδόσεις της προκαλούν μελαγχολία. Η πραγματική αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι ετησίως μόλις 1,4%, αρκετά πιο κάτω από τα επίπεδα πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Πρόκειται για την ιστορία της πιο ασθενούς οικονομικής ανάκαμψης μετά τη βουτιά που ακολούθησε το 1930.

Το ΔΝΤ αναμένει η αμερικανική οικονομία να επεκταθεί μόλις κατά 1,6% φέτος. Και οι οικονομολόγοι της FED (της Ομοσπονδιακής Τράπεζας) προβλέπουν ετήσια επέκταση κατά 1,8% για το προβλεπτό μέλλον. Ολα αυτά προϋποθέτουν ότι δεν θα υπάρξει νέα ύφεση.

Η κυριαρχούσα άποψη των οικονομολόγων λέει ότι δεν είναι πιθανή μια αμερικανική ύφεση και ότι η οικονομία θα ανακάμψει ξανά το επόμενο έτος.

Οντως, η πρόεδρος της FED, Τζάνετ Γέλεν, εκτιμά ότι η αμερικανική οικονομία «βρίσκεται σε ένα μονοπάτι βιώσιμης βελτίωσης».

Το επιχείρημα είναι πως το κόστος δανεισμού είναι σχεδόν μηδενικό, ο Αμερικανός καταναλωτής ξοδεύει ακόμα αρκετά, η αγορά ακινήτων ισχυροποιείται και οι λιανικές πωλήσεις συνεχίζουν να κινούνται.

Αυτό όμως που είναι σημαντικό για την υγεία μιας σύγχρονης καπιταλιστικής οικονομίας δεν είναι η χαλάρωση ή το κόστος δανεισμού, αλλά το επίπεδο και η κατεύθυνση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, τα συνολικά εταιρικά κέρδη και η επίδραση στις εταιρικές επενδύσεις.

Οταν η κερδοφορία πέφτει, τελικά πέφτουν τα συνολικά εταιρικά κέρδη και στη συνέχεια, λίγο αργότερα, συρρικνώνονται οι εταιρικές επενδύσεις.

Οταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε ακολουθεί σύντομα και η οικονομική ύφεση. Στη μεταπολεμική περίοδο, μια παρατεταμένη πτώση στις εταιρικές επενδύσεις οδήγησε την οικονομία σε βουτιά σε κάθε περίπτωση και ενώ η ατομική κατανάλωση παρέμενε λίγο-πολύ σταθερή, μόλις εκδηλωνόταν η βουτιά, έπεφτε.

Και τώρα τα αμερικανικά εταιρικά κέρδη πέφτουν. Σύμφωνα με οικονομολόγους της JP Morgan, αυτά τα κέρδη μειώθηκαν κατά 7% σε σχέση με τα επίπεδα προ ενός έτους.

Σ’ αυτή τη βάση εκτιμούν ότι «η πιθανότητα να ξεκινήσει η ύφεση μέσα σε τρία χρόνια αγγίζει το καταπληκτικό 92%, ενώ η πιθανότητα να ξεκινήσει σε δύο χρόνια φτάνει το 67%».

Επιπλέον, η FED σχεδιάζει να προχωρήσει την πολιτική επιτοκίων της αμέσως μετά τις εκλογές, καθώς ισχυρίζεται ότι η οικονομία επιστρέφει στην «κανονικότητα», αυξάνοντας τον κίνδυνο να πυροδοτήσει μια νέα βουτιά.

Κανένας από τους δύο προεδρικούς υποψηφίους δεν περιμένει αυτό το δηλητηριώδες ποτήρι και δεν έχει ιδέα τι [πρέπει] να κάνει.

Οι οικονομικές προτάσεις του Τραμπ συμπυκνώνονται στην περικοπή των φόρων, στη μείωση των κρατικών δαπανών και στη φορολόγηση των εισαγωγών, προκειμένου να «προστατεύσει» τις αμερικανικές θέσεις εργασίας.

Αυτοί που κυρίως θα επωφεληθούν από τις περικοπές φόρων που θα κάνει θα είναι οι υπερ-πλούσιοι.

Με τον Τραμπ οι πολλοί θα δουν να μειώνεται το εισόδημά τους κατά 7%, ενώ το κέρδος για το ανώτατο 1% θα φτάσει το 19% του εισοδήματός τους.

Για να ισοσκελιστεί ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός, οι κρατικές δαπάνες θα πρέπει να μειωθούν περίπου κατά 20%, καταφέροντας πλήγμα στο κράτος πρόνοιας, στην εκπαίδευση και στην υγεία.

Η αύξηση των δασμών στα ξένα προϊόντα και η επιβολή κυρώσεων στην Κίνα και στο Μεξικό, τους δύο μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, θα αύξαναν τις τιμές και θα προκαλούσαν αντίποινα από τους ανταγωνιστές.

Από την άλλη, η Κλίντον λέει ότι θα φορολογήσει περισσότερο τις εταιρείες, προκειμένου να εξασφαλίσει περισσότερες δαπάνες για υποδομές.

Αυτό μπορεί να αυξήσει τις επενδύσεις κατά περίπου 1% του ΑΕΠ, αλλά εάν οι εταιρικές επενδύσεις, που βρίσκονται στο 15% του ΑΕΠ, καταρρεύσουν την ίδια περίοδο, αυτό δεν θα είναι ένα αποτελεσματικό αντίδοτο σε μια τοξική οικονομία.

Οντως, η κερδοφορία των επιχειρήσεων θα δεχόταν πλήγμα από την υψηλότερη φορολογία, προκαλώντας έτσι πτώση στις επενδύσεις.

Κατά κάποιον τρόπο, ο επόμενος Αμερικανός πρόεδρος αντιμετωπίζει χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι ο Ομπάμα το 2009, από την άποψη του βάθους του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κραχ.

Αυτή τη φορά δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγει τη βουτιά μέσω της εκτύπωσης χρήματος, της μείωσης των επιτοκίων ή ακόμα με την αύξηση των κρατικών δαπανών, όταν το χρέος του δημόσιου τομέα έχει ήδη διπλασιαστεί στο 100% του ΑΕΠ.

Αυτά τα εργαλεία άσκησης οικονομικής πολιτικής έχουν εξαντληθεί. Το πικρό ποτήρι με το δηλητήριο πρέπει να το πιουν γουλιά γουλιά.

*Εργάζεται στο Σίτι του Λονδίνου και προσεγγίζει την οικονομία από μαρξιστική σκοπιά. Στο μπλογκ του thenextrecession.wordpress.com αναλύει σε τακτική βάση τις οικονομικές εξελίξεις και ο αναγνώστης μπορεί να βρει ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες απόψεις για την κρίση αλλά και για το «ελληνικό ζήτημα». Τελευταίο του βιβλίο είναι το «Η Μεγάλη Υφεση: οι κύκλοι του κέρδους, η οικονομική κρίση».

**Μετάφραση-επιμέλεια: Τάσος Τσακίρογλου

efsyn.gr