Ο φωτοβομβιστής του Παρθενώνα...

Ακόμη κι αν η πρόσφατη ομιλία του Barack Obama στην Αθήνα αποτελείτο, σύμφωνα με πολλούς δύσπιστους επικριτές του, κατά...
μεγάλο μέρος από κοινοτοπίες, ωστόσο η ίδια η πράξη του να επιλέξει την Αθήνα ως έναν από τους δύο, -μαζί με το Βερολίνο-, τελευταίους σταθμούς της οκταετούς προεδρικής θητείας του, είναι μία κίνηση βρίθουσα από συμβολισμούς, οι οποίοι αξίζουν τον σχολιασμό και τη σκέψη μας.

Το ίδιο ισχύει και για ορισμένες διατυπώσεις του, λεπτές αποχρώσεις τους, υπαινιγμούς ή προϋποθέσεις του λόγου του, που δεν είναι εντέλει και τόσο κοινότοπες ή αυτονόητες, παρά την τάση ενός μέρους του ελληνικού δημόσιου λόγου να τις υποβαθμίσει. Καθώς, όμως, στη χαρακτηριζόμενη από την κυριαρχία του οπτικοακουστικού εποχή μας το βάρος δεν πέφτει μόνο στους λόγους, αλλά κατ’ εξοχήν στη σωματική γλώσσα των πολιτικών και στα στιγμιότυπα που αδράχνουν οι τηλεοπτικές και δη οι φωτογραφικές κάμερες, αναπαραγόμενα δικήν ιών (viral), θα μας απασχολήσουν, επίσης, και αυτός ο «λόγος των σωμάτων» ή η «φωνή» που συνοδεύει αλλά και διακρίνεται από τον «λόγο». Θα επιμείνουμε, ως προς αυτό, στο σώμα και τη φωνή του Αλέξη Τσίπρα, ακολουθώντας την τάση των ημερών, αλλά και προσπαθώντας, ωστόσο, να υποστηρίξουμε μία θέση που διαφέρει αφενός από μία κλασική δεξιά/ συντηρητική άποψη ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός μας εξευτέλισε αντιδιαστελλόμενος από τη σικάτη ευπρέπεια του επικοινωνιακά χαρισματικού Obama, αλλά, αφετέρου, και από μία κλασική αριστερή θέση ότι οφείλουμε να εμμένουμε στους λόγους και στις πράξεις, στη βαθύτερη υποκείμενη πολιτική, και όχι στη σημειολογία της κοινωνίας του θεάματος. Θα επιχειρήσουμε να δείξουμε, αντιθέτως, ότι ορισμένα στοιχεία της σωματικής γλώσσας και της φωνής των δύο ηγετών έχουν κάποιο πολιτικό ενδιαφέρον, και, κυρίως, αποτελούν τρόπον τινά αποκαλυπτικά συμπτώματα της σύγχρονης συνθήκης μας, μιας συνθήκης που αξίζει διά της αφορμής αυτής να στοχαστούμε.

Από το λίκνο της δημοκρατίας στον βετεράνο

Ο λόγος της σημαντικής επίσκεψης του Obama στην Ελλάδα είναι αντικείμενο πολλών υποθέσεων, μπορούμε όμως να είμαστε κατ’ αρχήν καλοπροαίρετοι και να δεχθούμε την εξήγηση που έδωσε ο ίδιος στην ομιλία του στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος: «Όπως πολλοί ξέρετε αυτό είναι και το τελευταίο μου ταξίδι στο εξωτερικό ως Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και να ξέρετε ότι ήθελα πολύ σε αυτό το τελευταίο ταξίδι να έρθω στην Ελλάδα εν μέρει διότι έμαθα για τη θρυλική «φιλοξενία» [ελληνικά στο πρωτότυπο] του ελληνικού λαού, εν μέρει διότι έπρεπε να δω την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα, αλλά επίσης για να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για όλα όσα η Ελλάδα, «αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας» προσέφερε στην ανθρωπότητα ανά τους αιώνες. […] Πάνω απ’ όλα, όμως, έχουμε χρέος στην Ελλάδα για ένα πολύτιμο δώρο, την αλήθεια, την πίστη ότι ως άτομα διαθέτουμε ελεύθερη βούληση, έχουμε το δικαίωμα και την ικανότητα να 2 κυβερνούμε τους εαυτούς μας. Γιατί εδώ ακριβώς πριν από εικοσιπέντε αιώνες, στους βραχώδεις λόφους αυτής της πόλης γεννήθηκε μια νέα ιδέα, η «δημοκρατία» [ελληνικά στο πρωτότυπο], το ότι το «κράτος», η ισχύς, δηλαδή, του κυβερνάν προέρχεται από τον «δήμο», τον λαό» (Ολόκληρος ο λόγος διαθέσιμος εδώ).

Θα μπορούσαμε, επομένως, να πούμε ότι επρόκειτο για ένα ταξίδι με το οποίο ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. ήθελε να ρίξει αυλαία στη θητεία του με μια ματιά προς το γενεσιουργό παρελθόν (Ελλάδα), αλλά, ενδεχομένως, και με ένα βλέμμα εξίσου προς το υποτιθέμενο μέλλον της δημοκρατίας (Γερμανία). Πράγματι, το ταξίδι στη Γερμανία θεωρήθηκε από πολλούς, όπως από τους Financial Times, ως μια παράδοση της σκυτάλης του φιλελευθερισμού από τον Obama στην Angela Merkel, υποθέτουμε τη στιγμή ακριβώς που ο φιλελευθερισμός ηττάται στη νεωτερική πρωτοπορία του, την Αμερική, με την επικράτηση του Donald Trump. Αλλά, για να αποφύγουμε μια πρώιμη υπερερμηνεία, ας ακούσουμε και πάλι τα ίδια τα λόγια του Obama, στο Βερολίνο αυτή τη φορά, όταν λέει: «Η καγκελάριος Merkel είναι ίσως η μοναδική ηγέτιδα που έχει απομείνει μεταξύ των εγγύτερων συμμάχων μας, η οποία ήταν εκεί όταν ανέλαβα την εξουσία, επομένως, κατά κάποιους τρόπους, είμαστε τώρα οι βετεράνοι πολλών προκλήσεων των τελευταίων οκτώ ετών».

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο thepressproject πατώντας ΕΔΩ.