Οσα φέρνει ο χρόνος...

Μπορεί να είναι ανθρώπινο δημιούργημα, μπορεί να μας βασανίζει από τη στιγμή που θα βγούμε από την υγρή ασφάλεια της μήτρας μέχρι τα βαθιά μας γεράματα...
μπορεί να τρέχουμε και να μην τον φτάνουμε, ωστόσο είναι, ο άτιμος, σπουδαίο κατασκεύασμα.

Στην αρχαιότητα ήταν σπειροειδής, απ' τον Μεσαίωνα και δώθε έγινε γραμμικός και πλέον, ως γνήσιο τέκνο της μεταβιομηχανικής θέλετε, καπιταλιστικής επιθυμείτε, μεταμοντέρνας ίσως, νεοφιλελεύθερης πάντως σίγουρα κουλτούρας, μας δίνει και καταλαβαίνουμε.

Δύσκολος σύντροφος ζωής ο χρόνος – άλλοτε δεν τον προλαβαίνεις και άλλοτε τον τινάζεις σκορποχώρι στον αέρα και μετά ψάχνεις να συμμαζέψεις τ' ασυμμάζευτα.

Εχει και τα καλά του πάντως ο γερο-χρόνος (τι «γέρος» δηλαδή, ήμουνα νια και γέρασα κι εκείνος ακόμη στέκει ορθός και κοτσονάτος). Αν του δώσεις λίγο χώρο, ο χρόνος σε δικαιώνει. Πόσες φορές έχω πιάσει τον εαυτό μου να θέλω να πω, να κάνω ή –ακόμη χειρότερα– να γράψω κάτι εν θερμώ και βαστήχτηκα.

Παίρνεις δυο τρεις ανάσες, μετράς και μέχρι το 10 (επί 10, αν τα 'χεις πάρει άγρια) και δρας μετά, με καθαρότερο μυαλό.

Είναι όμως κι αυτό το συναίσθημα ύπουλο πράγμα. Βγαίνει στη φόρα και τα σαρώνει όλα. Βέβαια, το πώς νιώθουμε για το ένα ή το άλλο ζήτημα, από το τι θα φάμε μέχρι πώς θα μιλήσουμε στη γυναίκα μας ή στον συνεπιβάτη του μετρό, αντικατοπτρίζει πολλαπλές πτυχές όχι μόνο της δικής μας μοναδικής προσωπικότητας αλλά και των μοναδικών προσωπικοτήτων των προγόνων μας και των προγόνων της γειτόνισσας απέναντι και των προγόνων του τηλεπαρουσιαστή που έχουμε και ακούμε –έτσι, για παρέα, στο βάθος–, μη σας πω και ολοκλήρου της χώρας που μας γέννησε.

Κοίτα, τώρα, πώς τα φέρνει ο χρόνος και τι αποκαλύπτει το συναίσθημα. Την ώρα που ο Βαυαρός πολιτικός των Χριστιανοκοινωνιστών και πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομίας της Bundestag (ο τρομαχτικός αυτός τίτλος αντιστοιχεί στη γερμανική Βουλή), Πέτερ Ραμσάουερ, έσκουζε «Μη μ' ακουμπάς βρομιάρη Ελληνα!», η αφεντιά μου διάβαζε για να δώσει μάθημα, τι επιστημονικό υπόβαθρο έστηναν οι Γερμανοί ήδη από τον 19ο αιώνα, ως προπύργιο για την αποικιοκρατία.

Για να εξηγούμαι: Ο Ραμσάουερ το είπε, δις μάλιστα, στα γερμανικά και στα αγγλικά, έξω από την ελληνική Βουλή, όταν ήρθε μαζί με τον Ζίγκμαρ Γκάμπριελ (Γερμανός ΥΠ.ΟΙΚ.) για να μας σώσουν, όταν ένας φωτογράφος τον έσπρωξε κατά λάθος.

Λίγο πιο πριν, το 1890, ένας άλλος Βαυαρός, ο Ρίτερ, ανήγαγε τη Γεωγραφία του Στράβωνα και του Ηρόδοτου σε «εφαρμοσμένη», προσανατολισμένη στους στόχους της πολιτικής διοίκησης.

Η νοοτροπία του επηρέασε πολλούς Γερμανούς επιστήμονες και άρχισε να αναπτύσσεται ο λεγόμενος «περιβαλλοντικός ντετερμινισμός», που πάει παρεάκι με τον «κοινωνικό δαρβινισμό».

Τι σημαίνουν αυτά τα περίεργα; Σημαίνουν ότι οι Γερμανοί επιστημόνοι, προβάλλοντας επιδεικτική περιφρόνηση προς την παλαιότερη, ελληνική επιστημολογική παράδοση, δικαίωναν την «εκπολιτιστική» επέμβαση των Ευρωπαίων στις υπανάπτυκτες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, της Ασίας και της Αφρικής και μάλιστα με την επιστημονική βούλα.

Ελεγαν συγκεκριμένα πως «το ζεστό κλίμα καθιστά τους ιθαγενείς νωθρούς και ανίκανους», δημιουργώντας το κατάλληλο υπόβαθρο αρχικά της αποικιοκρατίας και αργότερα της ανόδου του ναζισμού... Το διάβαζα μελετώντας (είπαμε, μια φορά φυτό, για πάντα φυτό) και δεν το πίστευα! Μα τέτοια πράγματα οι Γερμανοί! Επεφτα από τα σύννεφα.

Το ίδιο φαίνεται ησθάνθη και ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, γι' αυτό και κάλυψε πλήρως τον ομοεθνή του, λέγοντας πως δεν ήξερε, δεν άκουσε, δεν γνώριζε και πως πιστεύει τον Ραμσάουερ, που όχι μόνο συγγνώμη δεν ζήτησε, αλλά αρνήθηκε πλήρως το περιστατικό, λέγοντας μάλιστα ότι τον γέμισε μώλωπες ο φωτογράφος.

Μια βδομάδα έχει περάσει από τότε, οπότε απέφυγα τον σκόπελο να γράψω εν θερμώ. Ωστόσο, δεν κατόρθωσα να αποφύγω να νιώσω μια ελαφρά ψυχρανσία, κατανοώντας πως οι «ιθαγενείς της ζέστης» της γερμανικής επιστημολογικής σκηνής αντιμετωπίζονται ως υποδεέστεροι και «βρομιάρηδες» από τους απογόνους τους, ακόμη και σήμερα, δύο αιώνες μετά. Σαν να μην πέρασε μια μέρα...




ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ