Αναζητώντας την Ελπίδα...

Νίκος Ανδρουλάκης

Η χώρα μας εδώ και οκτώ χρόνια βρίσκεται σε κρίση. Η οικονομία μας έχει χάσει 26% του ΑΕΠ, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έχουν φύγει στο εξωτερικό και η ανάπτυξη αποτελεί θερινό όνειρο. Φυσικά δεν είμαστε σε τόσο...
επικίνδυνη θέση όπως ήμασταν στη διάρκεια της περσινής κωμικοτραγικής διαπραγμάτευσης, αλλά ο κίνδυνος εξακολουθεί να υπάρχει. Για το λόγο αυτό πρέπει να πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας και να αποκτήσουμε ξανά την οικονομική μας αυτοτέλεια. Για να συμβεί αυτό, το πρώτο βήμα είναι η επίτευξη στοιχειώδους πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας.

Στη συνέχεια πρέπει να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα αναδιάταξης της παραγωγικής μας βάσης. Ο στόχος θα πρέπει να είναι να εξαλειφθούν σε βάθος δεκαετίας τα δυο δίδυμα ελλείμματα, του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να είμαστε ασφαλείς και επαρκώς θωρακισμένοι από αντίστοιχες μελλοντικές κρίσεις.

Πριν από λίγες ημέρες παρουσίασα στις Βρυξέλλες την πρωτοβουλία «Brain Gain» που φιλοδόξει να δημιουργήσει μία βιωματική σχέση μεταξύ των Ελλήνων και κυρίως των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό. Από το 2008 συνολικά 427.000 έλληνες έχουν αναζητήσει την τύχη τους εκτός συνόρων. Η διαφορά με άλλα κύματα μετανάστευσης που έχει βιώσει η χώρα είναι ότι στην εποχή μας αφόρα κατά βάση επιστημονικό και καταρτισμένο προσωπικό. Για να γίνει αντιληπτή η κλίμακα, αρκεί να αναφερθεί ότι ο παραπάνω αριθμός αντιστοιχεί στο 10% του συνόλου των αποφοίτων των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της χώρας. Η κινητικότητα των Ελλήνων ερευνητών είναι η μεγαλύτερη στην ΕΕ με ποσοστό 73%, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 56%. Υπάρχουν ομάδες εργασίας σε πολύ υψηλού επιπέδου ερευνητικές ομάδες όπου οι μισοί συμμετέχοντες είναι Έλληνες.

Κατά συνέπεια η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου αφορά κυρίως το πλέον ανταγωνιστικό, ικανό και φιλόδοξο τμήμα του εργατικού δυναμικού. Η παραγωγική του αξιοποίηση από ξένη χώρα συνιστά μόνιμη βλάβη για τη χώρα καταγωγής, αφού η μέση ποιότητα του εναπομένοντος αποθέματος ανθρώπινου κεφαλαίου χειροτερεύει. Άρα, και με δεδομένο ότι στα επόμενα χρόνια οι Έλληνες της διασποράς θα έχουν ανέλθει σε θέσεις ευθύνης, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα δίκτυο που θα τους συνδέει με την Ελλάδα και ενδεχομένως να συμβάλλει στον περιορισμό της σημερινής αιμορραγίας προς το εξωτερικό.

Φυσικά, οι νέοι με τα πολλά προσόντα και όρεξη για δουλειά δεν θα επιστρέψουν εάν δεν βελτιωθούν οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και εάν δεν δημιουργηθούν νέες και καλές δουλειές. Τι πρέπει να κάνουμε; Πρέπει να αναδιατάξουμε το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Το σημερινό μοντέλο ξεθωριάζει καθημερινά και, για να είμαστε ειλικρινείς, έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο του ακόμα και πριν από το 2008. Απλώς η κρίση έδωσε τη χαριστική βολή. Τι χρειαζόμαστε; Χρειαζόμαστε σε βάθος δεκαετίας περίπου 80δις επενδύσεις, 450.000 νέες και καλές θέσεις εργασίας καθώς και μετατόπιση περίπου 10% του ΑΕΠ της χώρας στον τομέα των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Ο στόχος δεν είναι ουτοπικός εάν αναλογιστούμε ότι τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και οι αναμενόμενες επενδύσεις στον τομέα των κατασκευών καλύπτουν το μισό από αυτό το πόσο ενώ, ακόμα και σήμερα, ιδρύονται 15.000 νέες εταιρίες κάθε χρόνο.

Το βασικό πρόβλημα όμως είναι η ποιότητα κι όχι η ποσότητα. Για να λειτουργήσει το νέο παραγωγικό υπόδειγμα, πρέπει να υιοθετήσουμε συγκεκριμένες πολιτικές, να δουλέψουμε με σχέδιο, πειθαρχία και συντεταγμένα. Ειδικότερα, χρειαζόμαστε δημόσιες πολιτικές οι οποίες θα μας επιτρέψουν:

• να στραφούμε σε παραγωγικότερους τομείς και να διασυνδέσουμε την εκπαίδευση με την παραγωγή
• να στηρίξουμε την νεοφυή επιχειρηματικότητα
• να προωθήσουμε την αριστεία, την διαφάνεια και την αξιοκρατία, και
• να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον φιλικό προς την επιχειρηματικότητα.

Μέσα στην κρίση είναι δύσκολο να δει κάνεις το τέλος της. Όλες οι κρίσεις όμως κάποτε τελειώνουν και η χώρα μας έχει ζήσει πολύ πιο δύσκολες στιγμές στην πρόσφατη ιστορία της. Εφόσον δεν καταφέραμε να αποφύγουμε τη δημοσιονομική εκτροπή, τουλάχιστον ας δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για να μην επαναληφθεί...