Στίγκλιτς: Απόλυτη καταστροφή η συνταγή Μέρκελ για λιτότητα...

«Αν τα γεγονότα δεν ταιριάζουν με τη θεωρία, αλλάξτε τη θεωρία, λέει μια παλιά ρήση. Πολύ συχνά όμως, είναι πιο εύκολο να κρατήσουμε τη θεωρία και να αλλάξουμε τα ...

γεγονότα. Τουλάχιστον, αυτό φαίνεται να πιστεύουν η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και οι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες που τάσσονται υπέρ της λιτότητας. Παρόλο που τα γεγονότα βρίσκονται ακριβώς μπροστά τους αυτοί συνεχίζουν να αρνούνται την πραγματικότητα», αναφέρει ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, με πρόσφατο άρθρο του στη βρετανική εφημερίδα Guardian, χαρακτηρίζοντας «απόλυτη καταστροφή» τη λιτότητα.
 «Η λιτότητα έχει αποτύχει», τονίζει. «Οι υπέρμαχοί της όμως είναι πρόθυμοι να ισχυριστούν ότι πέτυχε, βασιζόμενοι στην πιο αδύναμη απόδειξη: ότι δηλαδή η οικονομία δεν καταρρέει πλέον, άρα η λιτότητα είναι αποτελεσματική! Με την ίδια λογική όμως θα μπορούσαμε να πούμε ότι το να πηδήξεις από έναν γκρεμό είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατέβεις το βουνό. Κάθε πτώση κάποια στιγμή τελειώνει. Η επιτυχία όμως δεν θα πρέπει να μετριέται μόνο από το ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει ανάκαμψη, αλλά από το πόσο γρήγορα έρχεται αυτή η ανάκαμψη και πόσο εκτεταμένη είναι η ζημιά που προκάλεσε η ύφεση».
«Από αυτήν την άποψη», συνεχίζει ο Στίγκλιτς, «η λιτότητα ήταν μια απόλυτη καταστροφή, κάτι που γίνεται όλο και πιο εμφανές καθώς οι οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έρχονται για μία ακόμα φορά αντιμέτωπες με στασιμότητα, εάν όχι με τριπλή ύφεση, με την ανεργία να παραμένει σε επίπεδα ρεκόρ και το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ σε πολλές χώρες να παραμένει χαμηλότερο των προ κρίσεως επιπέδων. Μάλιστα, ακόμα και στις οικονομίες που εμφανίζουν τις καλύτερες επιδόσεις, όπως για παράδειγμα η γερμανική, η ανάπτυξη από το 2008 είναι τόσο αργή που σε άλλες συνθήκες θα χαρακτηριζόταν ζοφερή».
Όπως επισημαίνει, οι πιο ταλαιπωρημένες χώρες βρίσκονται σε κατάσταση κατάθλιψης. Δεν υπάρχει άλλη λέξη που να περιγράφει τις οικονομίες της Ισπανίας ή της Ελλάδας, όπου σχεδόν ο ένας στους τέσσερις -και πάνω από το 50% των νέων- δεν μπορεί να βρει δουλειά. Το να πει κανείς ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό διότι το ποσοστό της ανεργίας έχει μειωθεί κατά λίγες ποσοστιαίες μονάδες, ή διότι φαίνεται ότι μπορεί να υπάρξει μια ισχνή ανάπτυξη είναι το ίδιο με αυτό που λέει ένας κουρέας του Μεσαίωνα ότι η αφαίμαξη είναι αποτελεσματική διότι ο ασθενής δεν έχει πεθάνει... ακόμα! Βασιζόμενος στη μέτρια ανάπτυξη της Ευρώπης από το 1980 και ύστερα, ο Stiglitz υπολογίζει πως η οικονομία της ευρωζώνης σήμερα βρίσκεται τουλάχιστον 15% χαμηλότερα από εκεί όπου θα ήταν εάν δεν είχε συμβεί η οικονομική κρίση του 2008, γεγονός που υποδηλώνει απώλεια 1,6 τρισ. δολαρίων μόνο για φέτος, και συνολική απώλεια άνω των 6,5 τρισ. δολαρίων. Το πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ότι το χάσμα διευρύνεται αντί να κλείνει, και αυτό σημαίνει απλά ότι η μακροχρόνια ύφεση μειώνει την προοπτική ανάπτυξης της Ευρώπης.
Την ίδια ώρα, όμως, η Γερμανία συνεχίζει να πιέζει άλλες χώρες να ακολουθήσουν πολιτικές που αποδυναμώνουν τις οικονομίες, αλλά και τις δημοκρατίες τους. Όταν οι πολίτες ψηφίζουν επανειλημμένως για αλλαγή πολιτικής -κυρίως για θέματα που αφορούν τη διαβίωσή τους-, αλλά τους λένε πως τα ζητήματα αυτά αποφασίζονται από άλλους ή ότι δεν έχουν επιλογή, τόσο η δημοκρατία όσο και η πίστη στο ευρωπαϊκό project πλήττονται.
Πριν από τρία χρόνια, η Γαλλία ψήφισε για αλλαγή, αλλά το μόνο που δόθηκε στους ψηφοφόρους ήταν μία ακόμα δόση φιλοεπιχειρηματικής λιτότητας.
Στην Ιταλία, ο Ματέο Ρέντσι πιέζεται να επιταχύνει τις ιδιωτικοποιήσεις. Ευτυχώς, έχει τη λογική να αναγνωρίζει ότι η πώληση κρατικών περιουσιακών στοιχείων σε εξευτελιστικές τιμές δεν έχει λογική.
Το πιο τραγικό της υπόθεσης, καταλήγει ο οικονομολόγος, είναι ότι όλα τα δεινά που υφίσταται η Ευρώπη ήταν περιττά.