Εδρες ιδιωτικής χρήσης...

Μπορεί το άρθρο 16 τελικά να μην αναθεωρήθηκε, πίσω όμως έχει η αχλάδα την ουρά. Εφτά χρόνια μετά την απόκρουση των σχεδίων της κυβέρνησης Καραμανλή για ιδιωτικά πανεπιστήμια, η υλοποίηση του νόμου Διαμαντοπούλου επιφέρει την....
άτυπη ιδιωτικοποίηση μιας μερίδας των δημόσιων ελληνικών ΑΕΙ.
Μπορεί το άρθρο 16 τελικά να μην αναθεωρήθηκε, πίσω όμως έχει η αχλάδα την ουρά

Εφτά χρόνια μετά την απόκρουση των σχεδίων της κυβέρνησης Καραμανλή για ιδιωτικά πανεπιστήμια, η υλοποίηση του νόμου Διαμαντοπούλου επιφέρει την άτυπη ιδιωτικοποίηση μιας μερίδας τουλάχιστον των δημόσιων ελληνικών ΑΕΙ. Σε αντίθεση με τη δημοσιογραφική υπερπροβολή κάποιων άλλων πτυχών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως τα σκάνδαλα του παρελθόντος ή οι αντιστάσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας στη μνημονιακή πολιτική, τα πρώτα δείγματα αυτής της κρίσιμης μεταβολής περνούν κατά κανόνα απαρατήρητα. Παρ’ όλο που οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στο επίπεδο και στα χαρακτηριστικά των ελληνικών ΑΕΙ θα είναι απείρως σημαντικότερες από τις προσωρινές δυσλειτουργίες που προκαλούν οι όποιες κινητοποιήσεις των φοιτητών ή του διοικητικού και διδακτικού προσωπικού.

Τρία είναι τα βασικά στοιχεία της επιχειρούμενης δομικής μετάλλαξης των ελληνικών ΑΕΙ, από καθαρά δημόσια εκπαιδευτικά κι ερευνητικά ιδρύματα σε οργανισμούς θεσμικά υπαγόμενους στο ιδιωτικό κεφάλαιο: η δημιουργία «επώνυμων εδρών» από ιδιώτες σπόνσορες, η χρηματοδότηση της λειτουργίας επιμέρους τμημάτων από επιχειρηματίες ή ξένες κυβερνήσεις και η εκλογή διευθυντικών στελεχών τραπεζών ή μεγάλων εταιρειών στα διοικητικά συμβούλια μιας σειράς πανεπιστημίων. Και τα τρία προβλέπονται ρητά από τον Ν. 4009/2011 των Διαμαντοπούλου – Γεωργιάδη.

Οι «επώνυμες» έδρες

Σύμφωνα με το άρθρο 47 του νόμου, «είναι δυνατή η ίδρυση και λειτουργία επώνυμης έδρας διδασκαλίας και έρευνας σε συγκεκριμένη γνωστική περιοχή. Για την ίδρυση της έδρας απαιτείται η δωρεά στο ίδρυμα, από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ημεδαπό ή αλλοδαπό, κεφαλαίου για την κάλυψη των δαπανών της διδακτικής και γενικότερης επιστημονικής δραστηριότητας της έδρας. Αν ο δωρητής δεν προσδιορίσει τη γνωστική περιοχή, ο προσδιορισμός γίνεται από τη Σύγκλητο του ιδρύματος. Η επιλογή διδάσκοντος στην επώνυμη έδρα και ο ορισμός του χρόνου της θητείας του γίνεται από το ίδρυμα».

Η πρώτη εφαρμογή αυτής της διάταξης έγινε τον περασμένο Δεκέμβριο από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, με την υπογραφή ειδικής «Προγραμματικής Συμφωνίας Συνεργασίας» για τη σύσταση «τριών Επωνύμων Εδρών επιχορηγούμενων πλήρως από τη ΔΕΗ Α.Ε.» σε ισάριθμα γνωστικά αντικείμενα που ενδιαφέρουν την εταιρεία («Διαχείριση καινοτομίας – Επιχειρηματικότητα – Διασυνοριακές Συνεργασίες», «Κατεργασίες μορφοποίησης υλικών για εφαρμογές σε συστήματα παραγωγής ενέργειας», «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων»). Η σχετική διαδικασία ολοκληρώθηκε μέσα στον ίδιο μήνα με την εκλογή συγκεκριμένων καθηγητών. Σύμφωνα με σχετικό δελτίο Τύπου του προέδρου του ΠΔΜ (23/12/2013), «η δράση των Επωνύμων εδρών αποτελεί ένα μόνο μέρος της από κοινού προσπάθειας στήριξης της ανάπτυξης επιστημονικής και ερευνητικής δραστηριότητας», η οποία προβλέπεται να επεκταθεί σε τομείς όπως η «εκπαίδευση, πρακτική εξάσκηση και εξειδίκευση φοιτητών», η συνεργασία του πανεπιστημίου με την εταιρεία «σε τομείς όπου υπάρχει εκπαιδευτικό, επιστημονικό και ερευνητικό ενδιαφέρον με γνώμονα την αριστεία, που εμπίπτουν στους επιχειρησιακούς στόχους της ΔΕΗ», η «Ανάπτυξη ή/και οργάνωση Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών, που συνδέονται με τα επιχειρησιακά ενδιαφέροντα, τους στρατηγικούς στόχους και την πολιτική Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Επιχείρησης», η «πρακτική εξάσκηση των φοιτητών σε διάφορους τομείς της Επιχείρησης», ακόμη και «η επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων» από την εταιρεία.

Εξίσου εύγλωττος για τη σημασία της τομής υπήρξε ο ίδιος ο πρόεδρος της ΔΕΗ, κατά την επίσημη παρουσίαση αυτού του «μνημονίου συνεργασίας» στα γραφεία της εταιρείας στην Αθήνα (9/1/2014). «Σε μια Ελλάδα που αλλάζει και που υποδεχόμαστε -έστω με καθυστέρηση- πρακτικές που μπορούν να φέρουν πραγματική και ουσιαστική στήριξη στην Ελληνική Κοινωνία», ξεκαθάρισε, «η δημιουργία των τριών επώνυμων εδρών σηματοδοτεί το πώς μια εισηγμένη [στο Χ.Α.] και κοινωφελούς χαρακτήρα εταιρεία και ένα Πανεπιστημιακό Ιδρυμα μπορούν αρμονικά να συνεργαστούν προσφέροντας νέες εκπαιδευτικές και ερευνητικές προοπτικές. Μακριά από αγκυλώσεις του παρελθόντος είμαστε ευτυχείς που, απ’ ό,τι γνωρίζω, για πρώτη φορά μια μεγάλη ελληνική εταιρεία συνεργάζεται με ένα Πανεπιστήμιο για την αξιοποίηση του νεοσύστατου θεσμού των Επωνύμων Εδρών».

Ακολούθησε, στις 6 Φεβρουαρίου, η εξαγγελία της δημιουργίας «έδρας Εβραϊκών Σπουδών» στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με προσωρινό χρηματοδότη (για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της) την εκεί Ισραηλιτική Κοινότητα. Ουσιαστικά, πρόκειται για επαναλειτουργία μιας έδρας που υπήρχε στο ΑΠΘ κατά τον Μεσοπόλεμο, καταργήθηκε από τη δικτατορία του Μεταξά και θα όφειλε κανονικά να έχει ανασυσταθεί εδώ και πολλά χρόνια. Η καινοτομία αφορά αφ’ ενός μεν την ιδιωτική χρηματοδότησή της, από ένα φορέα με αυτονόητο ενδιαφέρον για το περιεχόμενο των εν λόγω σπουδών, και αφ’ ετέρου την προσωρινότητα αυτής της οικονομικής σχέσης.

Διαβάστε ΕΔΩ ολόκληρο το κείμενο της "Εφημερίδας των Συντακτών"