Επίκαιρος παρά ποτέ ο Σάββας Μιχαήλ...

Άντα Ψαρρά

Με μια συγκλονιστική ομιλία χθες το πρωί στη διημερίδα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, με θέμα «Ρατσισμός και φόβος», ο αντιφασίστας Σάββας Μιχαήλ έδωσε το...
περίγραμμα του σύγχρονου ρατσισμού και του εθνικισμού στην Ελλάδα με δραματικές αναφορές στη χιτλερική περίοδο και στις συνέπειές της.

Οπως τόνισε μεταξύ άλλων, ο Σάββας Μιχαήλ: «Την καταστροφή του ανθρώπινου μέσα στον άνθρωπο, τον άνθρωπο–θύμα αλλά και τον άνθρωπο-δήμιο, την είδε η ανθρωπότητα στο Αουσβιτς και όχι μόνο. Την είδε και μετά το Αουσβιτς και μέχρι σήμερα, τη βλέπει καθημερινά, στον φόνο του Πακιστανού στα Πετράλωνα ή του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι ή στην τύχη των παιδιών στη Γάζα, έστω κι αν πολλοί επιλέγουν να γυρνάν τα μάτια και τη σκέψη και τη μνήμη αλλού. Παρ' όλα τα κηρύγματα ανθρωπισμού και με όλους τους πολέμους που κυνικά ονομάζονται "ανθρωπιστικοί", η Δύση και ο λεγόμενος δυτικός πολιτισμός φαίνεται να έχουν πάντα ανοιχτούς λογαριασμούς με το ανθρώπινο και την καταστροφή του».

Αντιγράφουμε άλλο ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από την ομιλία αυτή και συγκεκριμένα την περιγραφή της παιδικής όπερας που παίχτηκε το 1941 στο στρατόπεδο του Τερεζίν το στρατόπεδο-πολιτισμένη βιτρίνα και προθάλαμο του Αουσβιτς (έξω από την Πράγα).

«139.654 Εβραίοι συγκεντρώθηκαν εκεί, ανάμεσά τους σπουδαίοι καλλιτέχνες, αλλά και 15.000 παιδιά κάτω των 15 ετών, όλοι μελλοθάνατοι που, συν τοις άλλοις, θα παίξουν μέσα στο στρατόπεδο, 55 φορές, την υπέροχη όπερα του Hans Krása Brundibár. Στην όπερα του Κράσα ο Χίτλερ παίχτηκε από ένα παιδί που φορούσε επιδεικτικά ένα τεχνητό μουστάκι και επρόκειτο για τον Μπρούντιμπαρ, έναν χυδαίο και τραμπούκο οργανοπαίχτη που σαγηνεύει τα πλήθη με φτηνές μελωδίες kitsch, φίλο του αστυνόμου που προστατεύει την τάξη στην αγορά κι εχθρός θανάσιμος των πάμπτωχων ορφανών παιδιών, του Pepicek και της Aninku. Τα Εβραιόπουλα απεγνωσμένα και μάταια ψάχνουν να βρουν, χωρίς λεφτά, γάλα και ψωμί για την κατάκοιτη μητέρα τους. Κύριο εμπόδιο ο τραμπούκος Μπρούντιμπαρ που επιστρατεύει την βία, τόσο τη δική του όσο και του αστυνόμου, καταδιώκοντάς τα σαν "αναρχικούς".

Τελικά, τη διέξοδο για τα ανήμπορα παιδιά θα την ανοίξει ένα παράταιρο ενιαίο μέτωπο ζώων, ενός σπουργίτη, μιας γάτας κι ενός σκύλου. Τα ζώα αυτά, που συνήθως αλληλοτρώγονται, συμφιλιώνονται. Ο σπουργίτης, η γάτα και ο σκύλος ξεσηκώνουν τα παιδιά (στα οποία ανήκει η βασιλεία των ουρανών) στο πλευρό του Πέπιτσεκ και της Ανινκου με το τραγουδιστό τρίο :

Σύντροφοι ενωθείτε, τα νύχια σας δείξτε.
Τη φωνή σας ενώστε στον δικό μας σκοπό.
Οι τύραννοι πέφτουν! Οι δικτάτορες συντρίβονται!
Με σας, ναι! Θα τους νικήσουμε!

Στην όπερα ο Μπρούντιμπαρ νικιέται - προσωρινά. Φεύγει απειλώντας ότι θα ξαναγυρίσει. Μέσα όμως στο ίδιο τον προθάλαμο του θανάτου, στο στρατόπεδο του Τερεζίν, τα παιδιά, τα ζώα, οι καλλιτέχνες, ο Πολιτισμός τού δείξανε ότι δεν το βάζουν κάτω. Του υποσχέθηκαν με τη δική τους αντίσταση την αναπόφευκτη εξέγερση. Ο Χανς Κράσα, ο συνθέτης της όπερας, θα χαθεί και αυτός στο Αουσβιτς. Μαζί και όλα σχεδόν τα παιδιά που παίξανε στην παράσταση στο Theresienstadt. Από τα 55 παιδιά του στρατοπέδου που πήρανε μέρος στην όπερα, επέζησε μοναχά η Ela Stein Weissberger, η οποία είχε τραγουδήσει τον ρόλο της γάτας. Ισως γιατί οι γάτες είναι εφτάψυχες. Και συνεχίζουν να τραγουδούν!» ...

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών