Σκοτεινές κηλίδες στον ήλιο της βιομηχανίας του τουρισμού...

Της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΛΙΝΑΡΔΟΥ 

Οι προβλέψεις θέλουν την «μπάνκα» του καλοκαιρινού «success story» κυβέρνησης και υπουργείου Τουρισμού να χτυπά στα 17 εκατομμύρια τουριστών. Αισιόδοξες εκτιμήσεις για όποιον αντιμετωπίζει τον τουρισμό ως ορφανό από «οικογένεια»: στρατηγική, υποδομές και «στενούς συγγενείς»: εργαζομένους, ασφαλιστικά ταμεία, φορολογία, τραπεζικά δάνεια, γραφειοκρατία...

... η βέβηλη...
ασχήμια Καλοκαιρινό κοντράστ: η αιώνια ομορφιά.... Αισιόδοξες οι βλέψεις για όποιους ευελπιστούν αποκλειστικά και μόνον πως θα βγάλουν τα «σπασμένα» της οικονομικής κρίσης από τη νησιωτική Ελλάδα. Ελληνικός τουρισμός σημαίνει μόνον νησιωτική Ελλάδα; Αν ναι, τότε κάθε καλοκαίρι την ηπειρωτική την πνίγουμε;
Συνομιλώντας με επαγγελματίες και παράγοντες του τουρισμού διαπιστώνει κάποιος πως οι αφίξεις πράγματι έχουν αυξηθεί, τείνοντας να ανατρέψουν το καθοδικό κλείσιμο του τουριστικού «χρηματιστηρίου» του 2012. Ωστόσο, οι άνθρωποι εμφανίζονται προβληματισμένοι για τη στιγμή που θα φτάσουν στο ταμείο και θα συγκρίνουν έσοδα με έξοδα. Γιατί άραγε;
Μείον 7,8%
Το 2012, στην έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, καταγράφτηκε μείωση αφίξεων αλλοδαπών κατά 5,5%. Εκείνη τη χρονιά η χώρα εισέπραξε 4,6% λιγότερα έσοδα απ' ό,τι το 2011. Σε ό,τι αφορά το 2013, στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος καταγράφουν πως τα έσοδα από τον τουρισμό υποχώρησαν 13% τον περασμένο Απρίλιο και για το πρώτο τετράμηνο του έτους κατά 7,8%.
Ερχονται περισσότεροι και δαπανούν λιγότερα; Ακριβώς έτσι! Το 2012 ο κάθε τουρίστας δαπανούσε στη χώρα μας 646 ευρώ. Ποσό μη συγκρίσιμο με τα 882 ευρώ του 2004. Η Τράπεζα της Ελλάδος πιστοποιεί πως η μέση δαπάνη ανά ταξίδι προς την Ελλάδα μειώνεται διαρκώς. Από τα 730 ευρώ το 2008, το 2011 φτάσαμε στα 639,50 και «τσιμπώντας» κάτι ψιλά, ανεβήκαμε στα 646.
Από την πλευρά του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) εκφράζεται αισιοδοξία-πεποίθηση πως για το 2013 οι 17 εκατομμύρια τουρίστες (αντίστοιχο 2012: 15,5 εκατ. τουρίστες) θα αποδώσουν στα ταμεία 11 δισεκατομμύρια ευρώ (αντίστοιχο 2012, 9,5 δισ. ευρώ). Δεν έχει τελείως άδικο. Οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν σε σχέση με το 2012. Οι Γερμανοί τουρίστες επανακάμπτουν. Ρώσοι και Ουκρανοί καταφθάνουν με πτήσεις τσάρτερ και ιδιαίτερες καταναλωτικές προθέσεις (οι Ρώσοι ξοδεύουν τα περισσότερα χρήματα από κάθε άλλη εθνικότητα). Ομως εκφράζεται δυνατό κράτημα αισιοδοξίας προ του τελικού ταμείου.
Ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, αντιπρόεδρος της Εταιρείας Aldemar Hotels & Spa και μέλος του δ.σ. του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας, παραδέχεται στην «Ε» πως έπειτα από έναν «μουδιασμένο» και «ζημιογόνο» Απρίλιο, η τουριστική κίνηση εξελίσσεται ομαλά με σταθερά αυξητική τάση. «Η Ελλάδα φαίνεται να βγαίνει ευνοημένη από το σταθερό κλίμα των τελευταίων μηνών και την καλή της εικόνα, καθώς και από τα προβλήματα της Κύπρου και της Τουρκίας», αναφέρει, επισημαίνοντας όμως παράλληλα: «Σε απόλυτους αριθμούς δεν μπορεί να βγει ασφαλές συμπέρασμα, αφού τόσο η μέση τιμή όσο και η διάρκεια παραμονής εμφανίζονται μειωμένα».
Ηλιος, θάλασσα, νόστιμη κουζίνα και υποδομές τριτοκοσμικής χώρας.. Ο γραμματέας του Συνδέσμου Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Κρήτης, Δημήτρης Διβόλης, τονίζει: «Τα πράγματα δεν είναι τόσο αισιόδοξα όσο οι ανακοινώσεις του χειμώνα. Υπολογίζουμε ότι θα πιάσουμε αυτό το νούμερο (17 εκατ. τουρίστες), όμως τα μικρά καταλύματα είναι άδεια. Αυτά που είναι γεμάτα είναι τα ξενοδοχεία τριών αστέρων και πάνω».
Στις ναυαρχίδες του τουρισμού, στις οποίες ανήκει και η Κρήτη, πράγματι το μεγαλύτερο κύμα τουριστών από το εξωτερικό καταλήγει σε ξενοδοχεία «αστέρων», αφήνοντας εκτός «λίστας» μικρά καταλύματα τα οποία ανήκουν στη μη «εξυπηρετούμενη λογική» του self service. Οπως υποστηρίζει ο Νικόλας Χαλκιαδάκης, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Ηρακλείου Κρήτης, η πληρότητα στα ξενοδοχεία αγγίζει το 90%. Οι υπόλοιπες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον ίδιο, «τώρα αρχίζουν και γεμίζουν». Αυτό κάτι δείχνει...
«Κάθε χρόνο τούς ενδιαφέρει τι νούμερα φέραμε», διαμαρτύρεται ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Λέσβου, Περικλής Αντωνίου, ο οποίος συμφωνεί πως «τα 17 μπορεί να τα πιάσουμε, αλλά δεν πρόκειται να αντιστοιχούν στα παλιά 17 εκατ. τουρίστες. Τα έξοδα ανεβαίνουν, οι φόροι το ίδιο. Εμείς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είμαστε μόνιμα σε ομηρία. Οσο πιο μικρός είσαι τόσο πιο πολλά δίνεις».
Ενοίκιο
Βέβαια, φαίνεται να μην ισχύει για όλα. Οσες περισσότερες κλίνες διαθέτει το ξενοδοχείο σου τόσο ακριβότερα νοικιάζεις ετησίως την παραλία μπροστά από την επιχείρησή σου. Ο Ν. Χαλκιαδάκης εξηγεί: «Την παραλία τη νοικιάζαμε 2.500 ευρώ. Φέτος ανέβασαν το ενοίκιο στα 25.000! Ενας γείτονας που πλήρωνε 12.000, τώρα καλείται να πληρώσει 55.000! Πήγαμε στο δήμο, αλλά μας είπε πως είναι απόφαση της Κτηματικής Υπηρεσίας. Αν δεν το πάρουν πίσω, εμείς θα παρατήσουμε τις παραλίες...»
Η Λέσβος άραγε έχει απορροφήσει τον «πολυπόθητο» τουρισμό ο οποίος θα κατέληγε στην Τουρκία και άλλαξε σχέδια εξαιτίας των δραματικών γεγονότων που συνέβησαν στην πλατεία Ταξίμ; Η απάντηση του Π. Αντωνίου είναι «ναι», αλλά μας παραπέμπει στην έλλειψη υποδομών υποδοχής. Τι εννοεί; Σκίαστρα και τουαλέτες για τους ανθρώπους από «τρίτες χώρες» που περιμένουν να ελεγχθούν για να απολαύσουν τις ομορφιές της χώρας μας! Με τι είδους υποδομές ενθαρρύνεις και υποστηρίζεις το θαλάσσιο τουρισμό;
Διακοπές στο Τμήμα
Χαρακτηριστική η καταγγελία, προ μερικών μηνών, δύο τουριστικών πρακτόρων στη Σύμη, των Κ. Σύκαλλου και Γ. Καλοδούκα, οι οποίοι με επιστολή τους ζητούσαν την παρέμβαση των υπουργών Τουρισμού και Προστασίας του Πολίτη για ένα θέμα το οποίο έπρεπε να είχε λυθεί-προβλεφθεί. Το Αστυνομικό Τμήμα Σύμης και ο έλεγχος διαβατηρίων στελεχώνεται από έξι άτομα:
«Από φέτος ενημερωθήκαμε ως τουριστικοί πράκτορες πως ο διαβατηριακός έλεγχος πρέπει να γίνεται με την ταυτόχρονη παρουσία των τουριστών-υπηκόων χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Α.Τ. Σύμης, ώστε να εφαρμοστεί κατά γράμμα η Συνθήκη Σένγκεν. Το λιμάνι της Σύμης επισκέπτονται καθημερινά πολυάριθμα σκάφη αναψυχής με συνολικό αριθμό επισκεπτών διακόσια άτομα, προερχόμενα κυρίως από την Τουρκία ή από άλλο ελληνικό νησί που επιθυμούν να κάνουν έξοδο προς την Τουρκία. Πόσο χρονικό διάστημα θα πρέπει να περιμένουν οι επισκέπτες που θα ανεβαίνουν στο Α.Τ. Σύμης ώστε να περιμένουν να περάσουν από διαβατηριακό έλεγχο, όταν υπάρχει μόνον ένας υπολογιστής και μόνον ένας υπάλληλος που εκτελεί παράλληλα και άλλα καθήκοντα; Τι θα συμβεί όταν προσεγγίσουν κρουαζιερόπλοια με 500 ή 700 επιβάτες εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης και παραμείνουν στο νησί μας για τέσσερις ή πέντε ώρες; Το μόνο που θα δουν από το νησί μας θα είναι το Αστυνομικό Τμήμα Σύμης».
Από παλιά ο θαλάσσιος τουρισμός -βλέπε: κρουαζιερόπλοια- ήταν το αγαπημένο είδος τουρισμού της Τουρκίας. Στοιχεία του 2012 αναφέρουν πως στα λιμάνια της γειτονικής χώρας προσέγγισαν περί τους δύο εκατομμύρια τουρίστες με κρουαζιερόπλοια, οι οποίοι και άφησαν ένα σημαντικό μερίδιο στα τοπικά ταμεία. Η χώρα μας τι κάνει;
Ενδεικτική είναι η έκθεση της Πανελλήνιας Ενωσης Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού (ΠΕΠΕΝ) για το 2012, που διαπιστώνει πρόβλημα σε 77 λιμάνια της χώρας! Σε επισυναπτόμενη αναφορά της προς το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου η ΠΕΠΕΝ υποστήριζε μεταξύ άλλων: «Η γενική εικόνα εξακολουθεί να είναι κακή και δεν είμαστε καθόλου αισιόδοξοι ότι στο άμεσο μέλλον θα αλλάξει».
Αρχές Ιουνίου σε συνάντηση εκπροσώπων φορέων της Ζακύνθου, η οποία πραγματοποιήθηκε παρουσία εντεταλμένων του υπουργείου Υποδομών, το κυρίαρχο θέμα ήταν η απουσία εγκαταστάσεων για την πρόσδεση κρουαζιερόπλοιων και το κορυφαίο θέμα, βέβαια, αυτό που ανέφερε ο δήμαρχος (Στ. Μποζίκης) και ο λιμενάρχης (Ν. Κοκκάλας), ότι το λιμάνι είναι επικίνδυνο λόγω «σπηλαίωσης»! Κι αυτό έχει να κάνει με την ασφάλεια των πολιτών, τουριστών και μη.
Μια και η «κουβέντα» κατέληξε στην «ασφάλεια», απλώς να παρατηρήσουμε πως εν μέσω τουριστικής περιόδου πραγματοποιήθηκε στο Καστελόριζο το 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Εθνικού Διαδημοτικού Δικτύου με θέμα: «Η φροντίδα Υγείας στις απομακρυσμένες περιοχές και στις ευπαθείς ομάδες» με τον πρόεδρο του Δικτύου και του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών Γ. Πατούλη να δηλώνει προ ημερών: «Αραχνιασμένα τα συστήματα τηλεϊατρικής, αγροτικοί γιατροί αποσπασμένοι για λίγες μέρες, εγκαταλειμμένοι οι ακρίτες του Καστελόριζου στο έλεος του Θεού»...
Χωρίς γιατρό
Οι παροχές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δεν συμπεριλαμβάνονται και στην ατζέντα του τουρισμού; Η Αλεξάνδρα Βαλσάμη, ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείου «Σπείρες» στην Ηρακλειά, ενώ μας ενημέρωνε για το πόσο έχουν αυξηθεί οι κρατήσεις στις Μικρές Κυκλάδες από ξένους (κυρίως Ιταλούς, ακολουθούν οι Γάλλοι), αλλά και από Ελληνες (πολλές κρατήσεις για τον Αύγουστο έγιναν πριν από το Πάσχα!), όταν τη ρωτήσαμε για τις υποδομές και τις παροχές στο νησί, αυθόρμητα απάντησε: «Εδώ δεν έχουμε γιατρό, αλλά ούτε και Κέντρο Υγείας. Κουφονήσια, Σχοινούσσα, Ηρακλειά έχουν μόνο ένα αγροτικό ιατρείο και έναν γιατρό που πηγαινοέρχεται από νησί σε νησί».
Ορισμένοι επιμένουν πως το μέλλον του ελληνικού τουρισμού αναμένεται λαμπρό. Η «βαριά βιομηχανία» της χώρας μας, σύμφωνα και με διεθνείς μελέτες, αναμένεται να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Πριν από μερικούς μήνες, η Stanton Chase International πραγματοποίησε έρευνα σε 600 επιχειρηματίες και ανώτατα στελέχη τουριστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Ωστόσο, το 52% των στελεχών εκτιμά πως η ανάκαμψη του τουρισμού θα έρθει έπειτα από δύο χρόνια.

«Πράσινο φως» για καζίνα

Σειρά θεμάτων που σχετίζονται με την ενίσχυση της τουριστικής επιχειρηματικότητας και την αναδιάρθρωση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού φιλοδοξεί να επιλύσει νομοσχέδιο του υπουργείου Τουρισμού που κατατέθηκε χθες στη Βουλή.

Μεταξύ πάντως των δεκάδων διατάξεων υπάρχουν και ρυθμίσεις που ανάβουν το «πράσινο φως» για τη δημιουργία ξενοδοχείων και καζίνων, αλλά και άλλες που παρέχουν νέες αρμοδιότητες στο ΤΑΙΠΕΔ.
Παρέχεται επίσης η δυνατότητα μακροχρόνιας ρύθμισης (μέχρι 99 έτη) ακινήτων των ιδρυμάτων που συστήνονται από εκκλησιαστικά ιδρύματα, ιερές μονές, μητροπόλεις, για τουριστικούς λόγους.
«Τακτοποιούνται» εξάλλου οι πολεοδομικές παραβάσεις των κτηρίων όπου στεγάζεται η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή στην Αρχαία Ολυμπία.
Τέλος, αυξάνονται τα πρόστιμα για όσους κάνουν ελεύθερο κάμπινγκ σε αιγιαλούς, αρχαιολογικούς χώρους και παραλίες.
Οι παραβάτες θα τιμωρούνται στο εξής με πρόστιμο ύψους 300 ευρώ ανά άτομο ή ανά κατασκηνωτικό ή μεταφορικό μέσο (αντί 147 ευρώ που ίσχυε έως τώρα).

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Χωρίς μισθό και ασφάλιση

Ο τουρισμός δείχνει να αγκομαχά έχοντας στο κορμί του πολλά αγκάθια. Ενα από αυτά, και το θέμα των εργαζομένων στον τομέα αυτόν. Σύμφωνα με έρευνα του ΙΟΒΕ, η ανάπτυξη του τουρισμού καλύπτει 741.000 θέσεις απασχόλησης. Πόσοι από αυτούς, όμως, είναι ανασφάλιστοι ή απλήρωτοι εδώ και πολλούς μήνες;

Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Ρόδου, της κορωνίδας του τουρισμού. Πριν από λίγες ημέρες οι συνδικαλιστές των ξενοδοχοϋπαλλήλων προειδοποίησαν για «εργασιακό πόλεμο που όμοιό του δεν έχει ξαναδεί η Ρόδος». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι οικογένειες των ξενοδοχοϋπαλλήλων στο νησί που έχουν πληγεί από την απληρωσιά μηνών ανέρχονται σε 1.000! Ανάλογη εικόνα και στη Σάμο, στην Κω, στην Κρήτη και σε άλλα μεγάλα νησιά.
Από την πλευρά τους, ορισμένοι ξενοδόχοι έχουν κάνει προτάσεις στο υπουργείο Εργασίας με σκοπό να ενισχυθεί η απασχόληση κυρίως σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με την πιλοτική εφαρμογή αντιστοίχησης του μη μισθολογικού κόστους. Οι επιστολές προς το υπουργείο από τον Π. Αντωνίου, πρόεδρο της Ενωσης Ξενοδόχων Λέσβου, είναι συνεχείς.
Τι θα γίνει στο τέλος; Αν αναλογιστούμε πως το αγκάθι των απλήρωτων και ανασφάλιστων ξενοδοχοϋπαλλήλων τείνει να καταστεί μόνιμο (το πρόβλημα δεν γεννήθηκε το 2013), εύκολα υποψιαζόμαστε την απάντηση.
Εν τέλει, οι 17 εκατομμύρια τουρίστες αυτό το καλοκαίρι θα μας «ξεμπερδέψουν» από τις μεγάλες μας ευθύνες ως χώρα; Οχι. Ισως να τις διαιωνίσουν, επισκιάζοντάς τες από πρόσκαιρες χαρές ενός ετοιμόρροπου «success story». Ρεαλιστικός ο επίλογος από τον Α. Αγγελόπουλο, μέλος του δ.σ. του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος: «Δεν συμφωνώ με τη λογική των προβλέψεων που αγνοούν παντελώς τη φύση του τουρισμού που είναι εξόχως εξαρτημένος από τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες των χωρών που επισκέπτονται την Ελλάδα και που μεταβάλλονται συνεχώς»..
enet.gr