Μπορεί στην Ελλάδα να γνωρίζουμε μονάχα το παράδειγμα του θεάτρου "Εμπρός", στη γειτονική Ιταλία όμως οι καταλήψεις εγκαταλειμμένων θεάτρων έχουν πάρει διαστάσεις κινήματος, συγκροτώντας, αν και διαφορετικές μεταξύ τους, ένα κοινωνικό αρχιπέλαγος, από το Μιλάνο μέχρι τη Σικελία. Οι καταλήψεις ή, πιο σωστά, οι επανενεργοποιήσεις αυτές συνδυάζουν την καθημερινή καλλιτεχνική - πολιτιστική δράση με την κοινωνικο - πολιτική παρέμβαση - αυτό άλλωστε είναι που διατηρεί τη ζωντάνια τους και την απήχηση που έχουν στις πόλεις όπου δραστηριοποιούνται.
Αυτοδιαχειριζόμενες, υπερασπίζονται όλες την έννοια του "συλλογικού αγαθού" ("bene comune"), που αποτελεί έναν τρίτο πόλο ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο/κρατικό. Το πιο σημαντικό απ' όλα, πολλές από αυτές τις συλλογικότητες βρίσκονται στη φάση της "θεσμοποίησης", της αναγνώρισης από τις τοπικές αρχές του χαρακτήρα τους και το είδος του "αγαθού" που υπερασπίζονται.
Μια πρώτη γνωριμία με αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον καλλιτεχνικό και κοινωνικό πείραμα επιχειρούμε εδώ, με αυτό το σύντομο οδοιπορικό εκεί όπου "η σύνεση είναι θλιβερή", όπως λέει και το σύνθημα που φαίνεται να συμμερίζονται πολλοί από τους καταληψίες...
Teatro Valle Occupato (Via del Teatro Valle, Ρώμη) (www.teatrovalleoccupato.it)
Αποτελεί την περισσότερο γνωστή κατάληψη, η οποία ξεκίνησε στις 14 Ιουνίου 2011, στον χώρο ενός από τα παλιότερα και ιστορικότερα θέατρα της Ρώμης, που κινδύνευε να γίνει εστιατόριο πολυτελείας. Χάρη στη μαζικότητά της και στην καθημερινή διεξαγωγή παραστάσεων, συναυλιών, συζητήσεων κ.λπ., από γνωστούς καλλιτέχνες, πάντοτε χωρίς εισιτήριο, αποτελεί έναν από τους πόλους έλξης της πολιτιστικής ζωής της πόλης. Σήμερα βρίσκεται στη διαδικασία της «θεσμοποίησης», της δημιουργίας ενός ιδρύματος διαχείρισης του θεάτρου ως «κοινού αγαθού».
Nuovo Cinema Palazzo (Piazza dei Sanniti, Ρώμη) (http://www.nuovocinemapalazzo.it)
Αν το θέατρο Valle αποτελεί την πιο γνωστή πολιτιστική κατάληψη στην Ιταλία, το σινεμά που βρίσκεται στο Σαν Λορέντζο, μια συνοικία με πλούσιο αγωνιστικό παρελθόν, είναι η παλιότερη. Ο χώρος, ιδιοκτησίας μιας εταιρείας που σκόπευσε να λειτουργήσει καζίνο, καταλήφθηκε στις 15 Απριλίου 2011 και από τότε λειτουργεί διαρκώς. Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός αποτελεί το ότι η εταιρεία προσέφυγε στο δικαστήριο, το οποίο αναγνώρισε ότι οι καταληψίες με την πράξη τους στοχεύουν στην επαναφορά του χώρου στην αρχική πολιτιστική του χρήση.
Macao - Centro per le Arti, la Cultura e la Ricerca (Viale Molise 68, Μιλάνο) (http://www.macao.mi.it)
Στην κατάληψη ενός ολόκληρου ουρανοξύστη, του Torre Galfa, ιδιοκτησίας μιας μεγάλης εταιρείας ακινήτων, ο οποίος παρέμενε κενός για χρόνια, προχώρησε στις 5 Μαΐου 2012 η συλλογικότητα Macao. Η κατάληψη έληξε στις 15 Μαΐου, έπειτα από 11 μέρες, μετά από εισβολή των αστυνομικών δυνάμεων. Οι δραστηριότητες της κατάληψης μεταφέρθηκαν για μια ολόκληρη ημέρα στον δρόμο μπροστά από το ακίνητο, με παραστάσεις και συζητήσεις. Η συλλογικότητα Macao συνεχίζει πλέον τη δραστηριότητά της σε νέο χώρο.
S.a.L.E. Docks (Punta della Dogana, Βενετία) (www.saledocks.org)
Πρόκειται για μια συλλογικότητα που έλκει την καταγωγή της από την εμπειρία των «Κοινωνικών κέντρων» της δεκαετίας του 1980. Ο αρχικά κατειλημμένος χώρος (από το 2007), που γεννήθηκε από την ανάγκη για ένα πολιτιστικό εργαστήριο όπου η πολιτική και η καλλιτεχνική διάσταση θα συνυπάρχουν και θα αλληλοδιαπλέκονται, πλάι στις επίσημες εκδηλώσεις της Μόστρα, στη συνέχεια παραχωρήθηκε στους καλλιτέχνες και σήμερα είναι αυτοδιαχειριζόμενος.
Teatro Marinoni occupato (Ospedale al Mare, Lido, Βενετία) (http://teatromarinoni.org)
Στις 2 Σεπτεμβρίου 2011 ακτιβιστές από το Valle και το S.a.L.E.-Docks κατέλαβαν αυτό το μικρό θεατράκι που είχε αφεθεί εγκαταλειμμένο να ρημάζει. Στόχος τους όχι μονάχα η διάσωση και η απόδοσή του στη συλλογική χρήση αλλά και γενικότερα η καταγγελία της εμπορευματοποίησης του χώρου της κουλτούρας. Καθώς η κατάληψη συνέπεσε με την κινηματογραφική Μόστρα και τη θεατρική Μπιενάλε, συγκέντρωσαν την υποστήριξη ανθρώπων όπως ο Τόμας Οστερμάγιερ ή οι Rimini Protokoll.
Teatro Rossi Aperto (Piazza Carrara, Πίζα) (http://teatrorossiaperto.blogspot.it)
Ένα δημόσιο θέατρο του 18ου αιώνα, που παρέμενε κλειστό για χρόνια, με προβλήματα στατικότητας, ξαναζωντάνεψε στις 27 Σεπτεμβρίου 2012, χάρη στην πρωτοβουλία φοιτητών και εργαζομένων στον χώρο της κουλτούρας. «Πήραμε την απόφαση να το απελευθερώσουμε από τη σκόνη και τη σιωπή, γιατί κουραστήκαμε να βλέπουμε το παρόν μας κάθε μέρα και πιο εξαθλιωμένο και το μέλλον μας όλο και περισσότερο σε κίνδυνο», λένε οι ίδιοι.
La Balena (ex Asilo Filangieri, Νάπολη) (http://www.labalena.wordpress.com)
Το πρώην Άσυλο Filangieri στη Νάπολη, έδρα του Forum Universale delle Culture, καταλήφθηκε στις 2 Μαρτίου 2012 από τη συλλογικότητα καλλιτεχνών La Balena (Φάλαινα). Με έντονο πολιτικό και κοινωνικό προσανατολισμό, η πίεση που άσκησε η κατάληψη στη δημοτική αρχή της Νάπολης οδήγησε στην αναγνώριση του ειδικού χαρακτήρα του «συλλογικού αγαθού» που αποτελούν οι πολιτιστικοί χώροι. Σε αυτήν την κατεύθυνση, οι καταληψίες, μετά από διαβούλευση που διήρκεσε πέντε μήνες, κατέληξαν στη σύνταξη ενός καταστατικού λειτουργίας του χώρου ως «συλλογικού αγαθού». Παρά την πρόσφατη «κατάσχεση» ενός ορόφου εκ μέρους των δικαστικών αρχών, η διαβούλευση με τη δημοτική αρχή για την αναγνώριση της αυτοδιαχείρισης του χώρου συνεχίζεται.
Teatro Coppola Occupato (Via Vecchio Bastione 9, Κατάνια) (http://www.teatrocoppola.it)
Το πρώτο δημοτικό θέατρο της Κατάνια, στη Σικελία, που εγκαινιάστηκε το 1821, σχεδιαζόταν να αποτελέσει την αίθουσα για τις πρόβες της ορχήστρας του τοπικού λυρικού θεάτρου. Όμως από το 2005 εγκαταλείφθηκε, μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου 2011 που μια ομάδα «εργαζομένων στον χώρο της κουλτούρας και του θεάματος» το κατέλαβε, προκειμένου «μέσω της εθελοντικής εργασίας του καθενός και τη καθεμιάς» να αποτελέσει ένα ελεύθερο θέατρο για τους πολίτες, έναν κοινωνικό πόρο για ολόκληρη την πόλη.
Teatro Garibaldi (Piazza Magione, Παλέρμο) (http://teatrogaribaldiaperto.wordpress.com)
Το θέατρο, στο κέντρο του Παλέρμο, αποτελεί ένα από τα πολιτιστικά σύμβολα της πόλης. Κλειστό από το 2008, επανενεργοποιήθηκε στις 13 Απριλίου 2012 από μια ομάδα πολιτών και εργαζομένων στον χώρο της κουλτούρας: «Ένας πολιτιστικός χώρος δεν μπορεί να παραμένει κλειστός για κανένα λόγο... Γι’ αυτό επαναφέρουμε στην αρχική του χρήση έναν χώρο που ανήκει στην πόλη και της τον αρνούνται».
Teatro Pinelli Occupato (ex Teatro InFiera, Μεσίνα)
Πρόκειται για τη νεότερη κατάληψη θεάτρου στην Ιταλία, που πραγματοποιήθηκε μόλις στις 15 Δεκεμβρίου 2012, στη Μεσίνα της Σικελίας, με στόχο όχι μονάχα την απόδοση του εγκαταλειμμένου χώρου στην πολιτιστική δημιουργία «από τα κάτω».
avgi.gr
left.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου