«Ο Κώστας Μπαλάφας έφυγε από κοντά μας σε μια εποχή σύγχυσης και ταπείνωσης. Οι φωτογραφίες του, όμως, θα αποπνέουν πάντα την αγάπη και την υπερηφάνεια που ένιωσε γι' αυτό τον τόπο και... που εμείς οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε. Το έργο του και η ζωή του ας μας βοηθήσουν να βρούμε τον δρόμο».
Ετσι, αποχαιρετούν τον μεγάλο καλλιτέχνη που κηδεύτηκε χθες από το νεκροταφείο Χαλανδρίου οι εργαζόμενοι στο Μουσείο Μπενάκη, που είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν από κοντά, καθώς πριν από πέντε χρόνια τούς εμπιστεύτηκε το έργο του με μία μόνο παράκληση: «Να το σεβαστείτε».
Το 2003, σε μια συνέντευξή του στην «Ε» (στην Ιωάννα Κλεφτόγιαννη) εξέφραζε την αγωνία του για την κατάληξη του φωτογραφικού αρχείου του, καθώς δεν είχε ενδιαφερθεί κανείς μέχρι τότε, ούτε το υπουργείο Πολιτισμού ούτε το Κέντρο Κινηματογράφου για το πολύτιμο ιστορικό υλικό που είχε στο σπίτι του στο Χαλάνδρι.
15.000 φωτογραφίες
«Με πιάνει πολλές φορές απελπισία. Λέω να βάλω φωτιά και να καώ κι εγώ μαζί με όλες τις φωτογραφίες, με όλο το υλικό που έχω. Τι να κάνω; Είναι αυτό που λέει ο Σεφέρης: "όπου κι αν πάω η Ελλάδα με πληγώνει"» έλεγε με απόγνωση. Ηταν 15.000 οι φωτογραφίες του και δεκάδες τα κινηματογραφικά φιλμ που τις συνόδευαν. Ενα πολύτιμο κομμάτι της νεότερης ιστορίας της Ελλάδος. Προσπαθούσε ο ίδιος να διασώσει ένα κομμάτι του αρχείου με εκείνες τις περίφημες μνημειακές εκδόσεις («Ματιές στη Νησιώτικη Ελλάδα», «Αγιον Ορος») και εν τω μεταξύ είχε αρχίσει να διαθέτει αρχειακό υλικό στο Μπενάκειο.
Αδιάψευστο ντοκουμέντο
«Είμαι Ηπειρώτης στην καταγωγή και ήθελα να καταχωρίσω φωτογραφικά την Ηπειρο που χάνεται», έλεγε. Ηθελε να δείξει την Ηπειρο από το 1940. «Το Αντάρτικο στην Ηπειρο είναι το πρώτο μου έργο, φυσικά έχει και τις τεχνικές του αδυναμίες, ούτε η γνώση ούτε τα υλικά βοηθούσαν για να γίνει κάτι σπουδαίο. Αλλά το ένστικτο δούλεψε σωστά και βγήκε ένα ντοκουμέντο, που το νομίζω πολύ σοβαρό, γιατί είχαμε την καλύτερη Αντίσταση. Οταν όλοι υποκύψαν, εμείς κρατήσαμε. Κι αν περηφανεύομαι ότι έκανα κάτι, είναι ότι κράτησα αυτό το ντοκουμέντο να μείνει για την Ιστορία, γιατί η φωτογραφία είναι αδιάψευστη. Ο,τι έχει γραφτεί έχει γραφτεί κατά την υποκειμενικότητα του καθενός και ανάλογα με τις πολιτικές του θέσεις. Η φωτογραφία όμως έχει αυτή τη μαγεία της αλήθειας και της πραγματικότητας».
«Ηθελα να βγάλω ακριβώς αυτό που ένιωθα εγώ κι ο τυραννισμένος λαός. Γιατί ο λαός μας πρώτη φορά βρέθηκε ενωμένος στην Αντίσταση. Για πρώτη φορά στην Ιστορία του αδελφοποιήθηκε όλος αυτός ο κόσμος και τα έδωσε όλα για την πατρίδα. Τον καπηλεύτηκαν όμως αυτόν τον αγώνα όλοι, δεξιοί, αριστεροί. Γενικά η πολιτική έκανε μεγάλη ζημιά».
Για την ανθρωποκεντρική ματιά του υποστήριζε ότι δεν εστίαζε το φακό του στους ανθρώπους «από παραξενιά». «Τους αγάπησα, τους είδα πρώτα, μίλησα μαζί τους, είδα τα προβλήματά τους, και γι' αυτό ακριβώς δίνουν αυτή τη συγκίνηση οι φωτογραφίες. Πριν πατήσω το κουμπί γνωρίζω τον κόσμο, ζω μαζί του. Εκατσα με τους βοσκούς, κοιμήθηκα μαζί τους απάνω στα βουνά και είδα όλα τους τα προβλήματα. Επειτα είμαι κι εγώ γόνος αγροτών, ξέρω τα προβλήματά τους. Αλλά και γενικά όλοι οι άνθρωποι οι μεροκαματιάρηδες με συγκινούν ιδιαίτερα».
Θυμόταν τις φωτογραφίες που έβγαλε με κίνδυνο της ζωής του. «Οταν φωτογράφισα τους κρεμασμένους στα Γιάννινα, παρόντων Γερμανών και χωροφυλάκων. Είχα τη μηχανή μέσα σε μια χαρτοσακούλα μαζί με κρομμύδια. Της είχα ανοίξει μια τρύπα εκεί που ήταν ο φακός. Με αφήσαν και πέρασα από κοντά, είχα τη σακούλα έτσι μαζεμένη, υπολόγισα την απόσταση που θα ήμουν και μετά, περνώντας δεύτερη φορά, έκανα το κλικ. Είναι άλλες πάλι φορές που ήμασταν πάνω σε μεγάλη συγκίνηση, ιδίως επάνω στη μάχη. Είχαμε βρεθεί σε κλοιό και άρχισε να πέφτει το φως, έριχνε χιόνι και θα ,πρεπε να κάνουμε μια έφοδο να βγούμε απ' τον κλοιό, ο διοικητής έδωσε την εντολή, καθένας φώναζε το δικό του, τα άλογα χλιμιντρούσαν, οι γυναίκες ήταν φορτωμένες. Μόλις ξεκινά η επίθεση άρχισαν οι σφαίρες να σαϊτώνουν την ατμόσφαιρα και οι αντάρτες άρχισαν να τραγουδάνε "άντρες πάμε, τα όπλα τα κρατάμε". Εγινε ένας σεισμός και βγήκαμε σώοι. Την άλλη μέρα πέρασα από εκείνο το μέρος και βρήκα έναν σκοτωμένο. Ηταν μια ηρωική εποχή. Νομίζω πως ήταν καλότυχοι οι άνθρωποι που τη ζήσαν. Είχαν αφομοιώσει το θάνατο».
Ν.Κ.Ρ.
enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου