Οι οθόνες της εξουσίας...

Της Πόπης Διαμαντάκου

Μια σαιξπηρική παράσταση σαν ευφυής κριτική των μεθόδων ψυχαγωγικού απολυταρχισμού των σύγχρονων μίντια

Στην πρώτη κιόλας σκηνή ο Ριχάρδος του Μέντες από τον Κέβιν Σπέισι, με το... τηλεχειριστήριο στο χέρι, δηλώνει τηλεθεατής. Εχει γυρίσει την πλάτη στην οθόνη όπου προβάλλεται σε τεράστιο κοντινό πλάνο το πρόσωπο του βασιλιά αδελφού του.
Ο δεσποτικός όγκος του σκηνικού φράζει ήδη τον ορίζοντα του θεατή στο κοίλον της Επιδαύρου δίνοντας εκείνη την αίσθηση της ασφυξίας ενός κλειστοφοβικού περιβάλλοντος, που διαμορφώνει γύρω της κάθε απολυταρχική εξουσία.
Το βλέμμα του θεατή παγιδεύεται μέσα σε αυτή την εντυπωσιακή κατασκευή με τις κλειστές πόρτες. Καθεμιά της θα ακυρωθεί βίαια, καθώς ο Ριχάρδος Γ' στη διαδρομή του για τον θρόνο θα αφαιρεί τη ζωή καθενός που θα μπορούσε να την ανοίξει και να επιτρέψει την ελάχιστη διεύρυνση του ορίζοντα, την παραμικρή εισβολή «καινών δαιμονίων».
Αν η σπουδαία τέχνη αποτυπώνει την εποχή της, η δική μας, με τους ηχηρούς τριγμούς των σημαντικότερων οικοδομημάτων του πολιτισμού της να επιβεβαιώνουν τους εφιάλτες της δημοκρατίας, ήταν εκεί. Στον βίαια περιορισμένο ορίζοντα του επιδαύριου θεάτρου από το σκηνικό του Tom Piper, ακριβώς όπως συμβαίνει με τον ορίζοντα του τηλεθεατή. Ενας τέτοιος και ο Ριχάρδος Γ' που ασκεί, εκείνα τα πρώτα λεπτά της παράστασης, την υπέρτατη εξουσία του, κλείνει την οθόνη όπου προβάλλεται το πρόσωπο του βασιλιά αδελφού του και στη συνέχεια το μιντιακό τελετουργικό θα γίνει το πολύτιμο όπλο του για την αδίστακτη πορεία του προς τον θρόνο.
Με τη βαριά σκιά του σκανδάλου Μέρντοκ να πέφτει στην εποχή, η οποία λάτρεψε τα μεγάλα μιντιακά παραμύθια, δεν θα μπορούσε να βρει ιδανικότερη πρόκληση, αλλά και επιβεβαίωση η ευφυής σύλληψη του Μέντες για τον Ριχάρδο Γ' από τη σκηνή της Επιδαύρου. Από αυτόν τον χώρο λατρείας του ανοιχτού ορίζοντα βλέμματος και σκέψης, που από μόνος του έχει «αποβάλει» κάθε ιερόσυλη απόπειρα περιορισμού του με ογκώδη, αλαζονικά σκηνικά και που για πρώτη φορά σαν να συνεργούσε σε αυτόν τον συμβολικό και τόσο εύγλωττο περιορισμό του, ακριβώς γιατί δεν θα μπορούσε να βρεθεί καλύτερο σημείο στον κόσμο που να αναδεικνύει τη σαθρότητα του απολυταρχισμού. Αλλά και την πνιγηρή παγίδα της μιντιακής εξουσίας που καθοδηγεί συνειδήσεις.
Η σκηνή που ο λόρδος Χάστινγκς (Jack Ellis), με το μικρόφωνο στα χέρια και λόγο ίδιο με εκείνον που χρησιμοποιούν οι μιντιακοί ιεροκήρυκες στα αμερικανικά κανάλια, αφηγούνταν το λατρευτικό παραμύθι του «ηθικού» άρχοντα Ριχάρδου Γ' για να πετύχει τη λαϊκή συναίνεση-ντεκόρ των ψευδοδημοκρατιών, παρέπεμπε σε όλους τους σύγχρονους τηλε-ιεροκήρυκες και της εγχώριας τηλεόρασης, που από τη θέση του παρουσιαστή δελτίου ειδήσεων ή ενημερωτικής εκπομπής - ακόμη και σατιρικής σαν το λαζοπουλικό «Τσαντίρι» - αγορεύουν με τις ώρες, αξιοποιώντας τη μιντιακή τελετουργία για να επηρεάσουν τις συνειδήσεις του φιλοθεάμονος - με σκανδαλωδώς ελαφρά τη καρδία.
TANEA