Του Γιώργου Λακόπουλου
Στην εποχή των υψηλών ταχυτήτων διακίνησης της πληροφορίας κλείνει η αίθουσα όπου γράφτηκαν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες σελίδες της νεώτερης πολιτικής ιστορίας του τόπου.Αν πολιτική είναι η... διαχείριση των συμβόλων, η απόφαση του υπουργού Επικρατείας Ηλία Μόσιαλου να αλλάξει τον τρόπο της ενημέρωσης που κάνει η κυβέρνηση στα μέσα ενημέρωσης και πρακτικά να καταργήσει το πρες ρουμ και το καθημερινό μπρίφινγκ είναι πράξη ιδιαίτερου συμβολισμού. Σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής και στην πολιτική και στην ενημέρωση. Με την ιδιαίτερη κουλτούρα του καθηγητή του LSE, ο σημερινός κυβερνητικός εκπρόσωπος κλείνει έναν κύκλο, για τον οποίο πολλοί είχαν ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ήταν πλέον ασύμβατος με την εξέλιξη των πραγμάτων. Στην εποχή των υψηλών ταχυτήτων στη διακίνηση της πληροφορίας είναι μάλλον απομεινάρι της εποχής του αραμπά η καθημερινή μετακίνηση τόσων ανθρώπων σε έναν συγκεκριμένο χώρο, χωρίς να υπάρχει πάντα ειδικός λόγος.
ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ. Στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης η καθημερινή ενημέρωση των πολιτικών συντακτών είχε - περίπου - χαρακτήρα «οφ δι ρέκορντ». Αργά το απόγευμα οι διαπιστευμένοι συντάκτες των εφημερίδων - μια ντουζίνα άνθρωποι όλοι κι όλοι - συγκεντρώνονταν στο γραφείο του Τάκη Λαμπρία και εν συνεχεία του Νανά Τσαλδάρη στον έβδομο όροφο του κτιρίου της οδού Ζαλοκώστα που στέγαζε τότε τη Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών. Στην πραγματικότητα ήταν μια ελεύθερη και ανεπίσημη συζήτηση, παρά κανονική ενημέρωση. Η πρόσβαση δεν ήταν εύκολη. Καθώς η δημοσιογραφία της εποχής λειτουργεί με τη μέθοδο του τραστ, για να μπει κανείς σ' αυτόν τον κλειστό κύκλο έπρεπε να πάρει την έγκριση των υπολοίπων - και δεν την έδιναν καθόλου εύκολα. Οι πολιτικοί συντάκτες της εποχής, ένας ή δύο άτομα σε κάθε εφημερίδα, είναι τα ιερά τέρατα της δημοσιογραφίας και δεν παραχωρούν εύκολα το προνόμιο στην κατευθείαν επαφή με την κυβέρνηση. Ταυτόχρονα όμως διατηρούν και κάποιους επαγγελματικούς κανόνες που αργότερα παραβιάστηκαν.
Το άβατο έσπασε το 1982, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε εντολή στον Δημήτρη Μαρούδα, υφυπουργό Τύπου των πρώτων κυβερνήσεών του, να «ανοίξει» την ενημέρωση. Τότε διαμορφώθηκε το πρώτο πρες ρουμ στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Στον πρώτο όροφο του κτιρίου της Ζαλοκώστα η ενημέρωση άλλαξε μορφή: από πηγαδάκι γύρω από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο έγινε επίσημη πολιτική διαδικασία. Στο πόντιουμ ο εκπρόσωπος έκανε πρώτα τις ανακοινώσεις του και εν συνεχεία απαντούσε σε ερωτήσεις για όση ώρα χρειαζόταν. Το μπρίφινγκ γινόταν ακόμη και αν η κυβέρνηση δεν είχε τίποτα να ανακοινώσει και οι δημοσιογράφοι τίποτα να ρωτήσουν.
ΚΛΕΙΣΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ. Τα μεγάλα ονόματα του πολιτικού ρεπορτάζ της εποχής - άλλοι δεν ζουν πια και άλλοι εξελίχθηκαν σε ηγετικά στελέχη των ΜΜΕ - ήταν οι πρώτοι θαμώνες αυτής της αίθουσας. Στην αρχή προσπάθησαν να διατηρήσουν το καθεστώς του «φέις κοντρόλ» για τους αμύητους, αλλά οι εξελίξεις στον Τύπο με την έκδοση νέων εφημερίδων και τη διεύρυνση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος τούς ξεπέρασαν. Στα επόμενα χρόνια η πρόσβαση στο πρες ρουμ δεν απαιτούσε παρά μια επιστολή διαπίστευσης από οποιοδήποτε μέσο ενημέρωσης. Οι συντάκτες αυξήθηκαν, αλλά το ενδιαφέρον μειώθηκε. Αυτό ενδεχομένως συνέβαλε και στην υποβάθμιση της ενημέρωσης που παρείχε πλέον αυτή η διαδικασία. Και οι εφημερίδες δεν έστελναν πια τους «μεγάλους» του πολιτικού ρεπορτάζ.
Σε εκείνη την αίθουσα γράφτηκαν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες σελίδες της νεώτερης πολιτικής Ιστορίας. Για παράδειγμα, από εκεί ανακοινώθηκαν όλοι οι ανασχηματισμοί των κυβερνήσεων που σχημάτισαν πέντε πρωθυπουργοί. Εκεί έγιναν γνωστές μερικές από τις πιο ιστορικές αποφάσεις της Γ' Ελληνικής Δημοκρατίας. Και εκεί φυσικά έγιναν και οι πιο εντυπωσιακές προσπάθειες από την πλευρά των δημοσιογράφων να μάθουν την αλήθεια και από την πλευρά των κυβερνήσεων να την καλύψουν ή να την παρουσιάσουν κατά βούληση. Σε εποχές πολιτικής έντασης το πρες ρουμ ήταν πεδίο βολής. Και δεν τηρούνταν πάντα οι κανόνες εκατέρωθεν.
ΔΕΚΑΔΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ. Στην αρχή οι συντάκτες κρατούσαν σημειώσεις και η χρήση μαγνητοφώνων απαγορευόταν. Το 1985 ο Κώστας Λαλιώτης, δεύτερος κατά σειρά πορτ παρόλ του Ανδρέα Παπανδρέου μετά την εποχή Μαρούδα - Σωτήρη Κωστόπουλου, καθιέρωσε την απομαγνητοφώνηση των ερωταπαντήσεων, που έφταναν κάποιες φόρες σε δεκάδες σελίδες. Ο Λαλιώτης - με γενικό γραμματέα Τύπου τον Πέτρο Ευθυμίου - ήταν ο πρώτος που έδωσε χαρακτήρα ιδεολογικής και πολιτικής παρέμβασης στην κυβερνητική ενημέρωση. Αλλά βρέθηκε συχνά και στο επίκεντρο θυελλωδών αναμετρήσεων εντός και εκτός κυβέρνησης. Τελικά αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να αποχωρήσει από την πολιτική, ύστερα από ορισμένες απαντήσεις που δεν άρεσαν στον Βαγγέλη Γιαννόπουλο!
Ο Ανδρέας Παπανδρέου όρισε στη θέση του τον Μιλτιάδη Παπαϊωάννου με την εντολή να απαντά μόνο σε γραπτές ερωτήσεις. Εκτοτε από το πόντιουμ της Ζαλοκώστα - που αργότερα μεταφέρθηκε σε μια πάροδο της Λεωφόρου Συγγρού - πέρασαν σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής, αρκετοί από τους οποίους αποχρωμάτισαν την ενημέρωση με το προσωπικό ύφος τους. Π.χ. ο Βαγγέλης Βενιζέλος μετέφερε στην πολιτική ενημέρωση την πληρότητα του λόγου του. Ο Δημήτρης Ρέππας υπήρξε ιδιαίτερα χειριστικός και ο Βύρων Πολύδωρας μιλούσε σαν καθηγητής της Φιλολογίας. Ο Θόδωρος Ρουσόπουλος ήταν λιτός και ακριβολόγος, ο Τηλέμαχος Χυτήρης και ο Βαγγέλης Αντώναρος συγκρατημένοι και προσεκτικοί στις διατυπώσεις τους. Από τη θέση που κατά περιόδους μεταβαλλόταν σε τοίχο απέναντι από τον οποίο παρατασσόταν το εκτελεστικό απόσπασμα πέρασαν πολλά πολιτικά στελέχη, άλλα με επιτυχία και άλλα όχι. Συχνά τη θέση των υπουργών έπαιρναν οι γενικοί γραμματείς Τύπου, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον Νίκο Αθανασάκη.
TANEA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου