Η «διπλωματία» της σαπουνόπερας...

Tης Πόπης Διαμαντάκου

Η μόνη «πτώχευση» που ζούμε προς το παρόν είναι το τουρκικό καλοκαίρι της ελληνικής τηλεόρασης, όχι για λόγους εθνικούς αλλά πολιτισμικούς

«Πτωχεύουμε» κάθε βράδυ στις... 8 και επαναλαμβάνουμε την «πτώχευση» κάθε πρωί από τις 7 και μέχρι ώς τις 10, όταν ολοκληρώνονται τα ενημερωτικά προγράμματα. Πτωχεύουμε εμείς, πτωχεύουν οι Πορτογάλοι, πτωχεύουν οι Ιρλανδοί, οι Ισπανοί, πτωχεύουν οι Αμερικανοί, πτωχεύει το Σύμπαν. «Πτωχεύσεις» να φάνε και οι κότες. Για την ακρίβεια απειλές για πτώχευση. Και δεν πρέπει να τη λέμε κιόλας την κακή τη λέξη, πιπέρι στο στόμα, αλλά όλοι την λένε και μετά όλοι πέφτουν με τα μούτρα να αναλύουν γιατί δεν πρέπει να τη λένε.
Τι είναι αυτό; Πάντως ενημέρωση δεν είναι. Πανικός, ίσως. Σίγουρα ο αυτοματισμός μιας παθολογικής τηλετρομολαγνείας. Οπως και να έχει, μόνο ζαλάδα προκαλεί. Και κόπωση. Ψυχική. Είναι και αυτό ένα από τα «μυστικά» της τηλεοπτικής υπερφαντασμαγορίας. Το γνωρίζουμε πλέον. Εξαντλεί τις αντοχές του φιλοθεάμονος με μια δυστυχία και μετά περνά στην επόμενη, ώστε η αμέσως προηγούμενη να μοιάζει παιχνιδάκι και μάλιστα τόσο μακρινό όσο το κρυφτό των παιδικών μας χρόνων.
Στο μεταξύ τα περί πτώχευσης έχουν γίνει το χειρότερο άλλοθι για τη μεγαλύτερη έκπτωση της τηλεοπτικής αισθητικής όλων των εποχών. Εξ ου και η χειρότερη πτώχευση που βιώνουμε είναι το τουρκικό καλοκαίρι της ελληνικής τηλεόρασης. Οχι για λόγους εθνικούς αλλά για πολιτισμικούς.
Είναι σαν να γυρνάει το ρολόι του χρόνου πίσω. Πρόσωπα αγριεμένα στο στυλ «Ανέστης Βλάχος - του ασπρόμαυρου - σινεμά», κουμπουροφόροι, αρχιμαφιόζοι, υπόκοσμος, νοοτροπίες που έχει αφήσει πίσω της η Ελλάδα στο '50, στις γειτονιές με τους χωματόδρομους. Και όχι μόνο. Τα σενάρια τα διαπνέει εκτός από την κοινωνική και η εθνική προπαγάνδα περί μιας μεγάλης Τουρκίας, επίκεντρο του πολιτισμού της περιοχής.
Από το Κόσοβο ώς την Κύπρο οι αναφορές είναι συνεχόμενες, μέχρι ταξίδι στα Κατεχόμενα έκαναν οι πρωταγωνιστές του σίριαλ - γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση Κυπρίων.
Φτηνές ή όχι οι τουρκικές σαπουνόπερες, το είχαμε διαπιστώσει και από τις πρώτες που προβλήθηκαν στη χώρα μας, αποτελούν εργαλεία μιας πολιτισμικής και εθνικής τουρκικής προπαγάνδας που ανέλπιστα για τους εμπνευστές της έφτασε ώς την Ελλάδα. Δεν ήταν η ελληνική αγορά ο στόχος.
Πρόκειται για παραγωγές που έγιναν εν τω μέσω της τουρκικής οικονομικής κρίσης και στόχος τους ήταν πρωτίστως το εσωτερικό της χώρας που περνούσε δύσκολες ώρες. Επρεπε να συντηρηθεί η αυτοπεποίθηση των Τούρκων ότι αποτελούν το κέντρο ενός μουσουλμανικού τόξου, ανήκουν σε μια αυτοκρατορία με έθνη προσαρτημένα και έχουν γύρω τους «συγγενικές» κουλτούρες που σημαίνει αγορές για τα προϊόντα τους. Μία εξ αυτών είναι η βουλγαρική. Διόλου τυχαίο που αποφασίζει σε μια δύσκολη στιγμή του να μεταναστεύσει εκεί ο «κακός» της σαπουνόπερας «Εζέλ», ο κουμπουροφόρος Αλί, λέγοντας ότι είναι χώρα φιλόξενη, μια «ανοιχτή αγκαλιά» γι' αυτόν.
Αν έχουμε διαπιστώσει κάτι με την προβολή όλων αυτών των τουρκικών σειρών είναι ότι οι γείτονες στο διόλου ευκαταφρόνητο διπλωματικό τους «οπλοστάσιο» πρόσθεσαν και τη «διπλωματία» της σαπουνόπερας.
Για γέλια; Μπορεί. Γιατί τι «διπλωματία» είναι μια χούφτα κακοντυμένοι, αξύριστοι, περιφερόμενοι μαφιόζοι, με αρχινονό έναν που θυμίζει τον μπαμπα-Στρουμφ! Ωστόσο, είναι εμφανής η σεναριακή προσπάθεια να γεφυρώσει τις αντιθέσεις της τουρκικής κοινωνίας, και κυρίως να ενισχύσει τα παραδοσιακά οικογενειακά ήθη.
Αυτά που κατά το ερντογανικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση αποτέλεσαν το σωτήριο συντηρητικό της ενότητας της τουρκικής οικογένειας. Στο «Εζέλ» η κόρη πατρός λαμόγιου που την εξέδιδε και της κατάστρεψε τη ζωή είναι έτοιμη να σπεύσει κοντά του όποτε τη χρειάζεται και να τον βοηθήσει παρ' όλο που τον μισεί. Ο δε Εζέλ, δυο μέτρα άντρας, κάθε φορά που βλέπει τη μαμά του κλαίει.
Αντί γι' αυτές τις γελοιότητες, μήπως να έβγαζε ο ΑΝΤ1 από το συρτάρι τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά», ίσως τον αλήστου μνήμης «Κίτρινο φάκελο» με έναν έξοχο Κιμούλη και την Καραμπέτη στην πρώτη εντυπωσιακή τηλεοπτική της εμφάνιση; Μήπως στον Alpha να επαναλάμβαναν το εξαιρετικό καραγάτσειο «Δέκα», με την πραγματική ατμόσφαιρα της Ελλάδας του '50;
TANEA