Οπως προκύπτει από εµπιστευτικά τηλεγραφήµατα που διέρρευσαν στο Wikileaks, οι τούρκοι αξιωµατούχοι επαναλάµβαναν τον ισχυρισµό περί «αµοιβαιότητας» ακόµη και στον Πατριάρχη. Ανταλλάγµατα για τη µειονότητα της Θράκης, από την... αναγνώριση των ψευδοµουφτήδων µέχρι την αύξηση της χρηµατοδότησης των µειονοτικών σχολείων και του αριθµού των τούρκων δασκάλων, αλλά και την κατασκευή τζαµιού στην Αθήνα, ζητούσε η Αγκυρα κάθε φορά που πιεζόταν από την Ουάσιγκτον για την επαναλειτουργία της Χάλκης. Οπως προκύπτει από εµπιστευτικά τηλεγραφήµατα που διέρρευσαν στο Wikileaks, οι τούρκοι αξιωµατούχοι επαναλάµβαναν τον απαράδεκτο µε βάση το ∆ιεθνές ∆ίκαιο ισχυρισµό περί «αµοιβαιότητας» ακόµη και στον Πατριάρχη, καθώς το θέµα είχε θέσει ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν στον κ. Βαρθολοµαίο τον Αύγουστο του 2009. Οσο για τους Αµερικανούς, παρ’ ότι αναγνώριζαν ότι η Συνθήκη της Λωζάννης δεν προβλέπει πουθενά την αµοιβαιότητα, επέµειναν να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι για τη Χάλκη η ελληνική και η τουρκική κυβέρνηση, κάτι που απέρριψε ο Πατριάρχης.
«∆εν θα ήταν λογικό να συνδεθεί το θέµα της µουσουλµανικής µειονότητας στη Θράκη και του τζαµιού στην Αθήνα µε το θέµα του Πατριαρχείου, ούτε να εµπλακεί η ελληνική κυβέρνηση στη συζήτηση για τη Χάλκη. Ακόµη κι ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη Χάλκη τουρκικό θεσµό και ότι το Πατριαρχείο δεν είναι εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης». Είναι 20 Φεβρουαρίου του 2009 και ο Οικουµενικός Πατριάρχης Βαρθολοµαίος αποστοµώνει τον συνοµιλητή του, γερουσιαστή του Ιλινόι Ρίτσαρντ Ντέρµπιν, από τα πιο υψηλόβαθµα στελέχη του ∆ηµοκρατικού Κόµµατος και στενό συνεργάτη του Μπαράκ Οµπάµα.
Κι αυτό διότι, όπως προκύπτει από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανίδας προξένου στην Κωνσταντινούπολη Σάρον Ουίνερ, ο Ντέρµπιν – ο οποίος έχει ήδη συναντηθεί µε υψηλόβαθµους τούρκους αξιωµατούχους – αναφέρει στον κ. Βαρθολοµαίο ότι οι τούρκοι συνοµιλητές του τού έχουν επισηµάνει πως µια κίνηση αµοιβαιότητας από την Αθήνα στο θέµα της χρηµατοδότησης των µειονοτικών σχολείων στη Θράκη και της αύξησης του αριθµού των τούρκων δασκάλων θα βοηθούσε στην επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Μάλιστα, ο Ντέρµπιν προτείνει στον Πατριάρχη να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι στελέχη της τουρκικής και της ελληνικής κυβέρνησης και να αρχίσουν τη συζήτηση. Ο κ. Βαρθολοµαίος απορρίπτει το ενδεχόµενο και αποθαρρύνει τη συζήτηση, µη δίνοντας συνέχεια στο επιχείρηµα της αµοιβαιότητας που προβάλλουν οι Τούρκοι για τον σεβασµό των θεµάτων του Πατριαρχείου. Ο Ντέρµπιν επιµένει και ζητά από τον Πατριάρχη να του προτείνει ένα στέλεχος της ελληνικής κυβέρνησης που θα µπορούσε να συναντηθεί µε τον τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Χαϊντάρ Μπερκ.
Ο Πατριάρχης επιµένει πως η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να συναντιέται γι’ αυτά τα ζητήµατα µόνο µε εκπροσώπους του Πατριαρχείου. Από το ίδιο τηλεγράφηµα προκύπτει ότι στη συνάντησή του µε τον γερουσιαστή Ντέρµπιν η Ντόρα Μπακογιάννη δηλώνει πρόθυµη να συνοµιλήσει για τα θέµατα αυτά µε τούρκο αξιωµατούχο. Το µήνυµα µεταφέρεται στον Μπερκ, ο οποίος δηλώνει έτοιµος για διάλογο µε τον Πατριάρχη και την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και πρόθυµος να συναντηθεί µε τον κ. Βαρθολοµαίο. Οπως αναφέρεται στο σχόλιο που κλείνει το τηλεγράφηµα, «ο Πατριάρχης υπογράµµισε στον Ντέρµπιν ότι είναι τούρκος πολίτης κι ότι τα ζητήµατα του Πατριαρχείου και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης πρέπει να λυθούν ανεξάρτητα από το τι συµβαίνει σε γειτονικές χώρες». Νωρίτερα, για να πείσει τον συνοµιλητή του σχετικά µε τη σηµασία της επαναλειτουργίας της Χάλκης για τη συνέχιση του θεσµού της Ελληνοορθόδοξης Εκκλησίας στην Τουρκία, ο κ. Βαρθολοµαίος τού λέει πως «αν το Οικουµενικό Πατριαρχείο εγκατέλειπε την παραδοσιακή του έδρα στην Κωνσταντινούπολη, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα εκπλήρωνε τη φιλοδοξία της να αναλάβει τη διοίκηση του Οικουµενικού Πατριαρχείου, κάτι που θα την έκανε ηγέτιδα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το Πατριαρχείο χρειάζεται προστασία προκειµένου να µην ταπεινωθεί από την Αγκυρα κι από τις φιλοδοξίες των Ρώσων».
ΠΡΟΦΑΣΕΙΣ. Από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα προκύπτουν οι λεπτοµέρειες των συναντήσεων που είχε ο Ντέρµπιν µια µέρα νωρίτερα µε τούρκους αξιωµατούχους. Ο πρόεδρος Αµπντουλάχ Γκιουλ, σύµφωνα µε το τηλεγράφηµα, του λέει ότι η τουρκική κυβέρνηση κατανοεί τις ανάγκες της Εκκλησίας στην Τουρκία, αλλά ως προς τη Χάλκη προφασίζεται νοµικές επιπλοκές που σχετίζονται µε τη λειτουργία όλων των ιδρυµάτων θρησκευτικής διδασκαλίας. Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζεµίλ Τσιτσέκ υποστηρίζει ότι το θέµα δεν είναι πολιτικό, αλλά νοµικό και άπτεται του νόµου για τις θεολογικές σχολές, στόχος του οποίου είναι η ρύθµιση των ισλαµικών σχολείων «για να µη γίνει η Τουρκία Πακιστάν». Ταυτόχρονα, ωστόσο, όπως αναφέρεται, «ρώτησε ρητορικά αν θα έπρεπε και η Ελλάδα να προσέξειτους Τούρκους που ζουν στη Θράκη, των οποίων τα δικαιώµατα παραβιάζονται καθηµερινά».
Οι συναντήσεις που έχει ο αµερικανός γερουσιαστής στην Τουρκία συνοδεύονται από ανάλυση των Αµερικανών για τα ζητήµατα του Πατριαρχείου. Σε εµπιστευτικό τηλεγράφηµα από το αµερικανικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, το Νο 2 του προξενείου Νταγκ Σίλιµαν παραθέτει τα επιχειρήµατα του Πατριαρχείου για την αναγκαιότητα της επαναλειτουργίας της Χάλκης, καθώς και για το γεγονός ότι η Χάλκη ποτέ δε λειτούργησε ως ιδιωτικό θρησκευτικό σχολείο και δεν έκλεισε λόγω συνταγµατικής αλλαγής, άρα το κώλυµα δεν είναι νοµικό. Ο Σίλιµαν, πάντως, αναφερόµενος στο επιχείρηµα των Τούρκων ότι η Ελλάδα δεν σέβεται τα δικαιώµατα της µειονότητας στη Θράκη και στους ισχυρισµούς πως αν η Αθήνα έκανε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθούσε στην επαναλειτουργία της Χάλκης, σηµειώνει ότι «η Συνθήκη της Λωζάννης δεν προβλέπει αµοιβαιότητα, αλλά υπογραµµίζει την ευθύνη των ελληνικών και των τουρκικών κυβερνήσεων απέναντι στις µειονότητές τους».
Στις 15 Αυγούστου 2009 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται αιφνιδιαστικά την Πρίγκιπο και συναντιέται µε τους θρησκευτικούς ηγέτες των µειονοτήτων, µεταξύ των οποίων και ο κ. Βαρθολοµαίος. Το χαρτί της επίσκεψης είχε παίξει επικοινωνιακά η κυβέρνηση Ερντογάν, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι θεώρησαν πως η συνάντηση έγινε για τα µάτια της ∆ύσης, προκειµένου η κίνηση αυτή να συµπεριληφθεί στην έκθεση προόδου της Κοµισιόν για την Τουρκία, η οποία συντασσόταν εκείνη την περίοδο (όπως και έγινε). Τον Αύγουστο του 2009 ο υπεύθυνος Τύπου του Οικουµενικού Πατριαρχείου πατέρας ∆οσίθεος συναντιέται µε τον πολιτικό σύµβουλο του αµερικανού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη και τον ενηµερώνει για τη συνάντηση.
«ΘΑ ΤΟ ΛΥΣΩ». Οπως προκύπτει από το εµπιστευτικό τηλεγράφηµα, οι δύο άνδρες περπάτησαν στο Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου (σ. σ. ήδη το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων είχε αποφανθεί ότι ο τίτλος έπρεπε να επιστραφεί από την Τουρκία στο Πατριαρχείο) και ο Ερντογάν φέρεται να δήλωσε στον Πατριάρχη ότι χαιρόταν που το Πατριαρχείο σκόπευε να χρησιµοποιήσει το Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου ως κέντρο οικολογικών σπουδών και διαθρησκειακού διαλόγου. Στη διάρκεια του περιπάτου, σηµειώνει ο ∆οσίθεος, ένας από τους διοργανωτές της συνάντησης λέει στον Ερντογάν ότι «ένα από τα µεγαλύτερα λάθη του τουρκικού κράτους ήταν ότι παραµέλησε τα δικαιώµατα των µειονοτήτων της και παραβίασε τη Συνθήκη της Λωζάννης».
Οπως προκύπτει από τη διήγηση του ∆οσίθεου, ο Ερντογάν έθεσε το θέµα της αµοιβαιότητας στη Θράκη στον ίδιο τον Πατριάρχη. Τον κάλεσε να ζητήσει από την Ντόρα Μπακογιάννη να ιδρύσει το τζαµί στην Αθήνα και να δώσει περισσότερα δικαιώµατα στην «τουρκική µειονότητα της Θράκης, συµπεριλαµβανοµένου του δικαιώµατος να εκλέγει τους µουφτήδες της». Ο Πατριάρχης τού έδειξε απέναντι τη Σχολή της Χάλκης και ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι θα έλυνε το θέµα µέχρι το τέλος του χρόνου. Υπενθυµίζεται από την τουρκική πλευρά διέρρεε τότε, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ότι ήταν θέµα εβδοµάδων να ανοίξει η Χάλκη. Ο Πατριάρχης µε τον Ερντογάν έµειναν µόνοι για 15 λεπτά. Οταν ο ∆οσίθεος ρώτησε τον Πατριάρχη τι συζητήθηκε, του απάντησε απλώς πως ήταν αισιόδοξος. Οταν και οι υπόλοιποι τούρκοι υπουργοί που συνόδευαν τον τούρκο πρωθυπουργό τούς συνάντησαν, ο κ. Βαρθολοµαίος τους κάλεσε στο Πατριαρχείο και, σύµφωνα µε τον ∆οσίθεο, ο Μπουλέντ Αρίντς και ο Εγκεµέν Μπαγίς δέχθηκαν. Σηµειώνεται ότι ο Αρίντς, σηµερινός αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, επισκέφθηκε τον Πατριάρχη αρκετά αργότερα, τον περασµένο Ιανουάριο.
Ο Πατριάρχης µε αµερικανό γερουσιαστή
Οπως αναφέρεται σε τηλεγράφηµα, «ο Πατριάρχης συζητώντας µε αµερικανό γερουσιαστή υπογράµµισε ότι αν το οικουµενικό Πατριαρχείο εγκατέλειπε την παραδοσιακή έδρα του στην Κωνσταντινούπολη, η Ρωσική ορθόδοξη Εκκλησία θα εκπλήρωνε τη φιλοδοξία της να αναλάβει τη διοίκηση του οικουµενικού Πατριαρχείου, κάτι που θα την έκανε ηγέτιδα της ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το Πατριαρχείο χρειάζεται προστασία προκειµένου να µην ταπεινωθεί από την αγκυρα και από τις φιλοδοξίες των Ρώσων»
«Αρκετοί ένιωσαν ότι έφυγαν µε άδεια χέρια»
ΟΠΩΣ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα του αµερικανικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, ο κ. Βαρθολοµαίος είχε εκµυστηρευθεί στους Αµερικανούς ότι είχε πολλέςελπίδες από το γεύµα µε τον Ερντογάν καιτην οµιλία του τούρκουπρωθυπουργού, ενώάλλες πηγέςσηµείωναν στους Αµερικανούς ότι περίµεναν σχόλια για την επαναλειτουργία της Χάλκης.
«Παρότι ο Ερντογάν δεν ανέφερε τη Χάλκη στα σχόλιά του, συναντήθηκε µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη και µε εκπροσώπους της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας γιαδύο ώρες µετά το γεύµα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και το Ορφανοτροφείο», αναφέρεται στο τηλεγράφηµα, στο οποίο επαφή του Πατριαρχείου φέρεται να είπεστους Αµερικανούς ότι η επίσκεψη Ερντογάν ήταν «θετική, ένα συγκεκριµένο βήµα που δεν είχε ξανασυµβεί στη θητεία του πρωθυπουργού».
Ωστόσο, παρά τις προσδοκίες, δεν πείστηκαν όλοι από την κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν. «Αρκετοί από αυτούς πουσυµµετείχανστο γεύµα εντυπωσιάστηκαν από την επίσκεψη και το περιεχόµενο της οµιλίας, αλλάένιωσαν πως έφυγαν µε άδεια χέρια.
∆ύο δηµοσιογραφικές επαφές µας είπαν ότι ήταν ευχαριστηµένοιµε “όλα αυτάτα λόγια”για το δηµοκρατικό άνοιγµα, αλλά αµφέβαλλαν ότι από την κίνηση θα προέκυπτε κάτι ουσιαστικό», σηµειώνεται. Τοτηλεγράφηµακαταλήγειµε το σχόλιο ότι,δεδοµένουπως οι Εβραίοι καιοι Χριστιανοί στην Τουρκία συνιστούν λιγότερο από 2% τουπληθυσµού, «πουλώντας τους την ερµηνεία ότι η πρωτοβουλία απευθυνόταν απευθείας σε αυτούς, ο Ερντογάν ίσως να ελπίζει νακερδίσει την εύνοιατων υποστηρικτώντους στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ενωση, το Ισραήλ και τις ΗΠΑ».
«Δεν βλέπω γιατί να µην ανοίξει η Χάλκη»
ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΝΩΡΙΤΕΡΑ, το 2007, η Αγκυρα διέρρεεκαι πάλι ότι θα επέτρεπε την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Την αισιοδοξία του γιατο θέµα εκφράζει στον αµερικανό βοηθό αναπληρωτή ΥΠΕΞ Μάθιου Μπράιζα ο αντινοµάρχης της Κωνσταντινούπολης για τα µειονοτικάθέµατα Φικρέτ Κασάπογλου τον Μάρτιο του 2007.
Οπως προκύπτει από το εµπιστευτικό τηλεγράφηµα που υπογράφει η αµερικανίδα γενική πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη Ντέµπορα Τζόουνς, ο Κασάπογλου υποστηρίζει ότι το τουρκικό ΥΠΕΞ και το Συµβούλιο Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΥΟΚ) είναι αυτά που αντιτίθενται στην επαναλειτουργία της Χάλκης, λόγω«συνταγµατικών προκλήσεων που συνδέονται µε την κοσµική φύση του κράτους».
Ο Κασάπογλου επαναλαµβάνει το επιχείρηµαπερί αµοιβαιότητας και λέει πως «αν η Ελλάδαείχε κάνει βήµατα υπέρ της τουρκικής µειονότητας στη ∆υτική Θράκη – αναγνωρίζοντας τους εκλεγµένους µουφτήδες, για παράδειγµα – όταν ήταν υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε., τα πράγµατα θα ήταν καλύτερα για την ελληνική κοινότητα στην Τουρκία».
Ο Μπράιζα του υπόσχεταιότι θα συζητήσει αυτό το θέµα και µε την Αθήνα. Πάντως, ο αντινοµάρχης λέει στον Μπράιζα ότι προσωπικά δεν βλέπει να υπάρχεικανένας λόγος να µην ανοίξει η Χάλκη.
TANEA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου