Μακριά ή κοντή «κουπ»;...

Tης Πόπης Διαμαντάκου

Μπορεί να µην είναι καιρός για αστεία, αλλά οι εκφράσεις «κούρεµα» και «επιµήκυνση» έχουν εισέλθει στην καθηµερινότητα, όπως σε κάθε αλλαγή σεζόν οι συζητήσεις για τη µόδα στα κουρέµατα
Είναι το κορυφαίο δίληµµα του τόπου: «κούρεµα» ή «επιµήκυνση»; Η εικόνα που συνθέτει η... «Ερευνα» του Παύλου Τσίµα για τις εκδοχές των εν λόγω οικονοµικών όρων, όπως έχουν εφαρµοστεί σε διάφορες χώρες µε προβληµατικές οικονοµίες ανά τον κόσµο τα τελευταία 40 χρόνια, µιλάει για «κουπ» που επιλέχθηκαν από λαούς, οι οποίοι πήγαν για µαλλί και βρέθηκαν κουρεµένοι.

Οι πληροφορίες καταιγιστικές, οι αναλύσεις το ίδιο, αλλά το θέµα – όπως ακούσαµε – κάθε άλλο παρά αποκλειστικότητα των καιρών µας. Η ιστορία προσφέρει παραδείγµατα ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ., όπως θύµισε ο Παύλος Τσίµας, όταν ο τύραννος ∆ιονύσιος των Συρακουσών αντιµετωπίζοντας τον εφιάλτη της κατάρρευσης της οικονοµίας υποχρέωσε µε ποινή θανάτου τους πολίτες να του παραδώσουν ό,τι νοµίσµατα είχαν. Τα έλειωσε και έκοψε νέα νοµίσµατα, το καθένα στη µισή αξία του παλιού. Ηταν η πρώτη αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία.

Η σύγχρονη εποχή µετράει ήδη 202 αναδιαρθρώσεις χρέους σε 68 διαφορετικές χώρες, πληροφορηθήκαµε εµβρόντητοι οι αδαείς, που σηµαίνει ότι η εµπειρία είναι πλούσια και τα παραδείγµατα ήδη πολλά, αλλά το παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα µοιάζει να κάνει ιλιγγιώδεις κύκλους γύρω τους.

Γιατί το ελληνικό χρέος δεν είναι σηµερινό πρόβληµα. ∆υο πτωχεύσεις για την Ελλάδα του 19ου αιώνα και από το 1843 µέχρι το 1879 µία αναδιάρθρωση. Ακολουθεί διεθνής κρίση που έχει ανατριχιαστικές οµοιότητες µε τη σηµερινή, µε την Αργεντινή να πτωχεύει και µια αγγλική τράπεζα να καταρρέει. Νέος πανικός, χειροτερεύουν οι όροι δανεισµού, ο Τρικούπης κάνει στάση πληρωµών, ακολουθεί ο ∆ηλιγιάννης που τον Νοέµβριο του 1896 θα φτάσει σε συµβιβασµό.

Ηδη οι Γερµανοί ζητούσαν όλα τα έσοδα του ελληνικού ∆ηµοσίου να πάνε στο χρέος. Κάθε άλλο παρά πρώτη φορά, εποµένως, προβάλλεται το αίτηµα που και σήµερα ακούγεται από δανειστές.

Τότε ήταν εποχή µεγάλων πολεµικών αναστατώσεων και µπορεί ο ∆ηλιγιάννης να αρνήθηκε να αποδεχθεί τις απαιτήσεις των δανειστών, αλλά η Ελλάδα ξαναβρίσκεται σε δυσχερή θέση µέχρι που εκχωρεί έσοδα ∆ηµοσίου (τελωνείων, φόρων, καπνού κ.λπ.) για ένα δάνειο 150 εκατοµµυρίων φράγκων. Από τα οποία τα 94 πήγαν στην Τουρκία για πολεµικές αποζηµιώσεις.

Αυτές που πάντως ουδέποτε πλήρωσαν οι Γερµανοί στην Ελλάδα, η οποία παρά τις πενιχρές δυνάµεις της βρέθηκε ανάµεσα στους δανειστές τους, αλλά συµφώνησε να παραιτηθεί από τις απαιτήσεις της.

Ελληνες καθηγητές και ξένοι αναλυτές παρελαύνουν στην οθόνη µε µια καταιγιστική εναλλαγή απόψεων και πληροφοριών, που, αν και σχεδόν αδύνατον να ταξινοµηθούν από τον πολίτη υπό την επήρεια του άγχους, δίνουν ανάγλυφη την εικόνα µιας ανελέητης οικονοµικής σκακιέρας, στην οποία οι Ελληνες – για την ακρίβεια, οι πολιτικοί – µέχρι την τελευταία στιγµή σφύριζαν αδιάφορα.

Η Αργεντινή, για παράδειγµα, προσπαθούσε από το 1998 ώς το 2001 αυτό που η Ελλάδα προσπαθεί σήµερα, ακούµε.

Μετά ήρθε η πτώχευση. Λίγο αργότερα η µαρτυρία του Πολ Μπλουστάιν της «Ουάσιγκτον Ποστ» έρχεται να συµπληρώσει τη ζοφερή εικόνα: «Εβλεπα ανθρώπους της µεσαίας τάξης να είναι σοκαρισµένοι, κατατονικοί, πήγαιναν στις δουλειές τους, αλλά δεν µπορούσαν να πιστέψουν αυτό που τους συνέβη».

Αργεντινή, Μεξικό, Ουρουγουάη – αν και εδώ επιτεύχθηκε µια βελούδινη αναδιάρθρωση. Η Λατινική Αµερική έζησε τον εφιάλτη της φτώχειας, µε το ∆ΝΤ να κατηγορείται γι’ αυτό και να θεωρείται υπεύθυνο για τη «χαµένη 10ετία» της παγκόσµιας οικονοµίας.

Τα παθήµατα µαθήµατα; Κι όµως, µοιάζει µε γόρδιο δεσµό το πρόβληµα της Ελλάδας. Αλλωστε δεν είναι µόνο οικονοµικό, αλλά κυρίως πολιτικό. Η κατανοµή των βαρών είναι ευθύνη της πολιτικής, θα πει ο καθηγητής Βαρουφάκης. Και σε αυτή, στο κάτω κάτω, αναλογεί η διαµόρφωση, µέσα από τον τρόπο που διαχειρίζεται το οικονοµικό, ενός νέου τοπίου σχέσεων εµπιστοσύνης µε τους πολίτες.
TANEA