Έφυγε η «σημαία» της αντίστασης...

Ο Λάκης Σάντας, εμβληματική φυσιογνωμία της Εθνικής Αντίστασης, έφυγε από τη ζωή το πρωί του περασμένου Σαββάτου.

Ηταν ο 18χρονος φοιτητής που μαζί με τον Μανώλη Γλέζο κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από τον Βράχο της Ακρόπολης τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941.

Σε έναν μήνα συμπληρώνονται 70 χρόνια από εκείνο το ... κατόρθωμα, που θεωρείται η πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Πέθανε σε ηλικία 89 ετών στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας του Κέντρου Αναπνευστικής Ανεπάρκειας στο Νοσοκομείο «Σωτηρία».

Η οικογένειά του εξέφρασε τις ευχαριστίες της στον διευθυντή, στους γιατρούς και τους νοσηλευτές για τις προσπάθειες που κατέβαλαν.

Ο Απόστολος Σάντας γεννήθηκε στη Λευκάδα. Το 1934 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τελείωσε το Γυμνάσιο το 1940 και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το εγχείρημα να κατεβάσει τη σβάστικα από τον Ιερό Βράχο το αποτόλμησε καθώς ήταν πρωτοετής της Νομικής.

Πρωτοετής στην Ανωτάτη Εμπορική (σήμερα Οικονομικό Πανεπιστήμιο) ήταν ο Μανώλης Γλέζος. Επρόκειτο για μια αποκλειστικά δική τους πρωτοβουλία. Αντιστασιακές οργανώσεις δεν υπήρχαν ακόμα. Το ίδιο το ΕΑΜ ιδρύθηκε τον επόμενο Σεπτέμβριο.

Στο ΕΑΜ εντάχθηκε το 1942. Τον επόμενο χρόνο, που συγκροτήθηκε η ΕΠΟΝ, πέρασε στις γραμμές της. Βγήκε στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε μάχες εναντίον των ναζί σε Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Αττικοβοιωτία. Το 1944 τραυματίστηκε.

Το μεταβαρκιζιανό καθεστώς θα τον καταδιώξει για την αντιστασιακή δράση του. Το 1946 τον εξορίζει στην Ικαρία. Το 1947 τον φυλακίζει στην Ψυττάλεια. Το 1948 τον στέλνει στη Μακρόνησο.

Θα καταφέρει να διαφύγει στην Ιταλία. Από εκεί θα ταξιδέψει στον Καναδά, όπου θα ζητήσει πολιτικό άσυλο και θα ζήσει μέχρι να επιστρέψει στην Ελλάδα, το 1963.

Παρέμεινε κατεξοχήν ιδεολόγος. Δεν κυνήγησε τη δημοσιότητα. Απόδειξη της σεμνότητάς του ήταν η φράση, που συνήθιζε να λέει για τα μεγάλα γεγονότα της εποχής του και τους πρωταγωνιστές τους: «Την Αντίσταση δεν την κάναμε μόνο εμείς. Εχουν σκοτωθεί χιλιάδες παλικάρια, γυναίκες και άνδρες. Ανώνυμοι».

Στον συγγραφέα Ηλία Πετρόπουλο είχε διηγηθεί πώς αυτός και ο Γλέζος πήραν την απόφαση για το γκρέμισμα της σημαίας με τον αγκυλωτό σταυρό, ένα απόγευμα του Μάη στο Ζάππειο. Από αυτό το σημείο η σημαία φαινόταν να πλακώνει «καταθλιπτικά όλη την Αθήνα, όλη την αττική γη».

Οι χαρακτηριστικές φράσεις του είναι οι εξής:

«Να τι πρέπει να τους κάνουμε! Ηρθε η σκέψη σαν σπίθα. Να τους την πάρουμε. Να την γκρεμίσουμε και να την ξεσκίσουμε και να πλύνουμε έτσι τη βρωμιά από τον Ιερό Βράχο.
Την είχαν στήσει αυτή την ίδια την πολεμική τους σημαία οι ναζί θριαμβευτικά έως τότε στη Βαρσοβία, στη Βιέννη, στην Αμβέρσα, στη Νορβηγία, στο Παρίσι και στο Βελιγράδι. Και απειλούσαν να τη στήσουν σε όλον τον κόσμο τότε.

Μα εδώ είναι Ελλάδα. Είναι η μικρή χώρα, που απ' αυτή ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού».

Πρόσωπο ''σύμβολο'' για την Ελλάδα

Την προσωπικότητα και την προσφορά του Λάκη Σάντα εξαίρει ο πολιτικός κόσμος.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Παπούλιας κάνει λόγο για τον άνθρωπο, «που έγραψε μία από τις πιο λαμπρές σελίδες της ελληνικής ιστορίας». Και προσθέτει: «Αφήνει πίσω του μια κληρονομιά που προκαλεί σεβασμό και δέος. Υπήρξε αληθινός ήρωας, πρόσωπο ''σύμβολο'' για την Ελλάδα, που δεν εξαργύρωσε την προσφορά του και δεν αντάλλαξε τον πατριωτισμό και το δημοκρατικό μεγαλείο του».

Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου επισημαίνει ότι το κατέβασμα της σβάστικας «ήταν χτύπημα στην καρδιά του ναζισμού» και «αναπτέρωσε τις ελπίδες για ελευθερία σε ολόκληρη την Ευρώπη». Σημειώνει: «Με τις αρχές του, με τους αγώνες του, με τη στάση του, μας έδειξε έναν δρόμο που αποτελεί παρακαταθήκη για όλους μας».

Ο πρόεδρος της Βουλής Φ. Πετσάλνικος τονίζει ότι ο εκλιπών υπήρξε «ένας πρωταγωνιστής και σύμβολο του αγώνα του λαού μας κατά του φασισμού».

Ο πρόεδρος της ΝΔ Αντ. Σαμαράς ανέφερε ότι «στο πρόσωπό του ο Ελληνισμός αναγνωρίζει τον πιο αγνό πατριωτισμό». Σημειώνει, επίσης, ότι μέσα στην καταχνιά της Κατοχής έδωσε στους Ελληνες «το δικαίωμα να ελπίζουν, το κουράγιο να παλεύουν».

Η αριστερά

Το ΚΚΕ εκφράζει τη θλίψη του για τον θάνατο του Λάκη Σάντα, που «με τόλμη συμμετείχε τον Μάη του 1941 στο κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από τον βράχο της Ακρόπολης.

Στη συνέχεια μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ με το όπλο πολέμησε κατά των κατακτητών και των συνεργατών τους». Ο Συνασπισμός αναφέρει ότι «ανέβασε τις αξίες του ήθους, της ηθικής και της ανιδιοτέλειας στα ύψη. Πάντα απλός, αλλά όχι απλοϊκός και πάντα σεμνός».

Η Δημοκρατική Αριστερά τονίζει ότι ολόκληρος ο ελληνικός λαός θα τον έχει πάντα στην καρδιά και τη μνήμη του.
EΘΝΟΣ