Τι δηµοκρατία έχουµε; ...

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ.
Μετά την «κρίση της Νοµικής», «ΤΑ ΝΕΑ» άνοιξαν τη συζήτηση. Ποιες είναι οι δυσλειτουργίες της πολιτικής µας ζωής και πώς µπορούν να αλλάξουν τα πράγµατα; Τι ευθύνη αντιστοιχεί σε καθέναν και καθεµιά ξεχωριστά, αλλά και στις συλλογικότητες;
ΟΑντλεϊ Στίβενσον, υποψήφιος πρόεδρος των ∆ηµοκρατικών στις αµερικανικές εκλογές στα τέλη της δεκαετίας του 1940, συνήθιζε να λέει: «Ελεύθερη κοινωνία είναι η...
κοινωνία στην οποία είναι ασφαλές να είσαι αντιδηµοφιλής». Αυτό σηµαίνει ότι το ζήτηµα της δηµοκρατίας είναι πρωτίστως ζήτηµα ελευθερίας.

Ο τρόπος που νοείται και ασκείται η ελευθερία σε µια κοινοβουλευτική δηµοκρατία είναι το θεµελιώδες κριτήριο της δηµοκρατικότητάς της. Από αυτήν την άποψη η δηµοκρατία στην Ελλάδα πάσχει γιατί πάσχει η έννοια της ελευθερίας. Παράδοξο αλλά συµβαίνει συχνά: η ελευθερία φαλκιδεύεται από την αυθαιρεσία που καλλιεργεί η ανοχή της παρανοµίας διά της ατιµωρησίας.

Ισως επειδή η Γ’ Ελληνική ∆ηµοκρατία ιδρύθηκε στον απόηχο της απόλυτης στέρησης ελευθερίας που προηγήθηκε, κατέστη ανεκτική στην παραβίαση των δικών της κανόνων. Επέτρεψε την υποκατάσταση της έννοµης τάξης από µειοψηφίες και τη δηµιουργία νησίδων στις οποίες δεν ισχύουν οι νόµοι και τα δικαιώµατα που κατοχυρώνουν. Η σηµερινή ελληνική δηµοκρατία είναι ελλειµµατική γιατί δεν µπορεί εγγυηθεί ανά πάσα στιγµή τις ελευθερίες της.

Αρθρογράφος στα «ΝΕΑ»
Η κατάληψη και η υποκρισία
ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Ηκατάληψη της Νοµικής αποτελεί µεγάλων διαστάσεων ανοησία. Η εµπλοκή των µεταναστών στη στρατηγική της έντασης και η υπαγωγή του πολιτικού / ανθρωπιστικού ζητήµατός τους στο φορτισµένο ζήτηµα του πανεπιστηµιακού ασύλου είναι αστοχία ολκής. Επιπλέον, η υπόνοια ότι µπορεί να χρησιµοποιούνται τα σώµατα των µεταναστών ως πολιτικό κεφάλαιο προκαλεί θυµό.

Αυτή η πολιτική τύφλωση τµηµάτων της Αριστεράς προκάλεσε αντίδραση πρωτοφανή σε ένταση. Η ανόητη κατάληψη της Νοµικής µοιάζει να ξύπνησε τον φόβο ότι θα αφήσουν οι µετανάστες τα υπόγεια και τα χωράφια για να γίνουν µέρος της παρανοϊκής νεοελληνικής δηµόσιας σκηνής. Η κατάληψη επισκίασε την απεργία πείνας για τα πραγµατικά προβλήµατα. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πανεπιστηµιακό άσυλο και την ταυτότητα των εµπνευστών της κατάληψης.

Η συζήτηση αυτή παγιδεύεται µεταξύ δυο αλληλοτροφοδοτούµενων µαξιµαλισµών: «νόµιµοι όλοι» εναντίον τού «να φύγουν όλοι». Πάλι αποδείχτηκε πως η ρητορεία περί άνευ όρων νοµιµοποίησης τών χωρίς χαρτιά είναι θείο δώρο για τους ηγήτορες του φόβου – µιντιακούς και κοινοβουλευτικούς. Το εγχείρηµα της κατάληψης άνοιξε την πόρτα στα λιοντάρια και τα άφησε να «περιποιηθούν» τους µετανάστες. Το ερώτηµα όµως παραµένει: η αυτοϋπονόµευση του αιτήµατος αρκεί για να µας αποσπά από το µείζον; Μπορεί η ελληνική κοινωνία να αποφεύγει εσαεί τη συγκρότηση ενός πλέγµατος δικαιωµάτων όσων επί µακρόν διαβιούν εδώ; Πόση τύφλωση απαιτείται για να µη βλέπουµε τους ανθρώπους -σκιές; Πόση υποκρισία για να παραγνωρίζουµε ότι η έως δουλείας εργασιακή εκµετάλλευση σχετίζεται άµεσα µε το καθεστώς διαµονής τους; Πόση µανία αυτοκαταστροφής για να παραβλέπουµε πως η θεσµική αφάνεια χιλιάδων µεταναστών τροφοδοτεί παραβατικότητα και προβλήµατα κοινωνικής συνοχής; Πόση ανοχή για να επιτρέπουµε στους ψηφοσυλλέκτες υποστηρικτές αυτής της αφάνειας ανερυθρίαστα να καµώνονται πως κόπτονται για τη δηµόσια ασφάλεια;

Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου
Μια διαρκής κατάκτηση
ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΜΑΛΕΑ

Η δηµοκρατία είναι κάτι που εξελίσσεται και περνά από διάφορα στάδια.

Από τη διαδικασία της ισονοµίας, στη διαδικασία της ψήφου, της οικονοµικής ισότητας, της ισότητας των φύλων. ∆εν µε τροµάζει όταν κάνουµε βήµατα πίσω στη δηµοκρατία. Γιατί είναι κάτι που ζυµώνεται και κυρίως είναι µια διαδικασία. Εχουµε κατακτήσει τα δύο πρώτα επίπεδα της δηµοκρατίας: την ισότητα απέναντι στον νόµο, την ισότητα της ψήφου. Το τρίτο επίπεδο είναι αυτό που επιχείρησαν να κατακτήσουν οι Αθηναίοι της αρχαιότητας αλλά δεν τα κατάφεραν. Είχαν δηµοκρατία στην Αθήνα αλλά δεν εξήγαγαν δηµοκρατία. Ηταν κατακτητές.

Σήµερα το τρίτο επίπεδο, η εξαγωγή δηµοκρατίας ως ηθικής αξίας, έχει κατακτηθεί.

Παλεύουµε την ισότητα των φύλων και την οικονοµική ισότητα. Εποµένως η δηµοκρατία δεν είναι ένα «ναι» ή ένα «όχι» αλλά µία διαχρονική πράξη ωρίµασης. Κατά τη γνώµη µου, το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι που κλείστηκαν στη Νοµική βγήκαν αναίµακτα είναι πράξη δηµοκρατίας. Αν, πάντως υπάρξει ανάκαµψη της οικονοµίας θα εξαλειφθούν πολλά προβλήµατα. Σκεφτείτε πως το 80% των γνωστών µου στο χώρο µου είναι άνεργοι. Η λύση είναι στην ανάπτυξη την οποία, όµως, η κυβέρνηση δεν φαίνεται να προωθεί.

Σκηνοθέτιδα
Υπέρ των αγώνων, κατά του διαλόγου
ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΣΑΚΥΡΑΚΗ

Η δηµοκρατία είναι ένα πολίτευµα που βασίζεται στον διάλογο, δεν είναι ένα πολίτευµα επιβολής. ∆εν δίνει στην πλειοψηφία κυριαρχικές εξουσίες ούτε απαιτεί από τη µειοψηφία πλήρη υποταγή για τέσσερα χρόνια.

Η πλειοψηφία κυβερνά, αλλά σέβεται τη µειοψηφία και εξηγεί τις επιλογές της. Η µειοψηφία ασκεί κριτική και αντιπαραθέτει τις δικές της προτάσεις αλλά αναγνωρίζει στην πλειοψηφία το δικαίωµα διακυβέρνησης. Εµείς δεν έχουµε µάθει να διαλεγόµαστε. Εχουµε µάθει στην επιβολή. Η πλειοψηφία δεν εξηγεί και η µειοψηφία δεν δέχεται να κυβερνηθεί. Το ίδιο συµβαίνει στην κοινωνία. Οποιος έχει κάποια δύναµη την χρησιµοποιεί για να επιβληθεί, για να γίνει το δικό του. Μικρές ή µεγάλες οµάδες όχι απλώς έχουν τη βεβαιότητα ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια αλλά θεωρούν αυτονόητο ότι πρέπει να την επιβάλουν χωρίς καν να δίνουν εξηγήσεις.

Επαναλαµβάνονται σταθερά όλα τα «προοδευτικά» στερεότυπα της µεταπολίτευσης: είµαστε εξ ορισµού όλοι εναντίον της κρατικής εξουσίας, αλλά υπέρ του δηµοσίου τοµέα, κατά των ιδιωτικοποιήσεων, κατά της καταστολής, κατά της παγκοσµιοποίησης, φυσικά κατά του ιµπεριαλισµού, των Αµερικανών ή των Γερµανών τελευταία, προφανώς υπέρ των µεταναστών και εναντίον του ρατσισµού, υπέρ του ασύλου, υπέρ των δικαίων αιτηµάτων των αγροτών, των φορτηγατζήδων, των οδηγών λεωφορείων, των υπαλλήλων του ΟΣΕ, των φαρµακοποιών, των δικηγόρων, των συνταξιούχων, των συνδικαλιστών. Γενικά είµαστε υπέρ των αγώνων και κατά του διαλόγου. Αυτή η έλλειψη διαλόγου είναι το µεγάλο έλλειµµα της δηµοκρατίας µας.

Καθηγητής Συνταγµατικού ∆ικαίου στη Νοµική Αθηνών
ΝΕΑ