Το πορτοκάλι και το μανταρίνι… πηγή ζωής...

www.kentri.gr
Tου Αλέξανδρου Αλεξάκη
Η διάθεση που ο χειμώνας προσφέρει μέσα από τον κήπο της ελληνικής φύσης είναι τα δύο αυτά αγαπημένα εσπεριδοειδή τα οποία με την παρουσία τους ξεσηκώνουν τις αισθήσεις μας στην αναγκαιότητα, στην παράδοση και στις αναμνήσεις, έτσι που συνυφαίνουν την αμεσότητα του ψύχους με το ιδιάζον χαρακτηριστικό τους άρωμα και την γεύση, να τα κάνουν ως το απαραίτητο φρούτο όσο κανένα άλλο, προσφέροντας μας την...

ευεργετική τους δύναμη.
Που όμως στηρίζεται η ωφελιμότητα τους; Έως τώρα γνωρίζαμε ότι τα εσπεριδοειδή είναι πλούσια σε βιταμίνη C με πρωταγωνιστές της οικογενείας αυτής το πορτοκάλι και το μανταρίνι. Σημειωτέον ότι, η βιταμίνη C μαζί με την βιταμίνη Ε είναι οι βιταμίνες που θεωρούνται ως οι κορυφαίες του είδους. Ένα, δύο πορτοκάλια την ημέρα υπερκαλύπτουν τις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού για βιταμίνη C. Δεδομένου ότι η βιταμίνη C είναι υδατοδιαλυτή, μέρος αυτής απομακρύνεται με την αποβολή του νερού από τον οργανισμό (ούρα και ιδρώτας) γι’ αυτό είναι απαραίτητη η καθημερινή λήψη της μέσω της τροφής. Η ποσότητα που πρέπει να έχουμε κατά νου για την λήψη αυτής της βιταμίνης είναι περίπου 1000 mg την ημέρα. Ωραία, λοιπόν όλα αυτά τα αναφέρουμε για να ξαναθυμηθούμε την ποσότητα που αναλογεί στην συγκέντρωση της βιταμίνης C.

Τα νέα, -των πρόσφατων σχετικά ερευνών -μας αποκαλύπτουν ότι -τα περί ου ο λόγος φρούτα- διαθέτουν και άλλες ουσίες οι οποίες προασπίζονται της υγείας μας.

Πρόκειται για τα φυτοχημικά ή φυτοθρεπτικά. (phytonutrients)
Αυτά τα φυτοθρεπτικά περιλαμβάνουν τις ενώσεις -γνωστές στους ειδικούς επιστημονικούς κύκλους με το όνομα flavanones -είναι μόρια του τύπου των φλαβονοειδών (flavonoids), περιέχονται δε σε όλα τα εσπεριδοειδή
Ένα πορτοκάλι περιέχει πάνω από 170 διαφορετικά φυτοθρεπτικά και περισσότερα από 60 flavonoids,

Οι μελέτες έδειξαν ότι τα φυτοθρεπτικά συστατικά σε σχέση με την βιταμίνη C, του πορτοκαλιού παρουσιάζουν αυξημένες αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Μεταξύ αυτών των ουσιών, βρέθηκε ότι ένα ακόμα flavanone που βρίσκεται στα πορτοκάλια, το μόριο ερπεριδίνη (herperidin), δρα ιδιαιτέρως αποτελεσματικά.

Ιδού πως.

Το ενδιαφέρον αυτό μόριο των πορτοκαλιών, η εσπεριδίνη (herperidin) εμφανίζεται να ελαττώνει την υψηλή πίεση του αίματος καθώς επίσης και την χοληστερόλη στα πειραματόζωα, και ότι έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Σημαντικά ποσά-το μεγαλύτερο μέρος αυτού του φυτοθρεπτικού συστατικού- βρίσκεται στη φλούδα και στο εσωτερικό του πορτοκαλιού, (το λευκό υπόστρωμα κάτω από την φλούδα, τις μεμβράνες –πουκάμισα- που χωρίζουν τα χυμοφόρα κύτταρα) σε αντίθεση με τον χυμό του. Γίνεται προφανές, πως κατά την επεξεργασία των πορτοκαλιών –στύψιμο- για την παραλαβή του χυμού τους αυτή η ευεργετική ουσία δεν υπάρχει πλέον στον χυμό παραμένει στα στερεά μέρη που αφαιρούνται.

Επανερχόμεθα για λίγο στην αξία της βιταμίνης C.

Παρόλα αυτά επειδή ο χυμός περιέχει μόνο την βιταμίνη C μελετήθηκε η δράση της σε σχέση με τα συμπληρώματα της βιταμίνης C τα οποία δίδονται προς αντικατάσταση της.
Ένα ποτήρι με χυμό πορτοκάλι προστατεύει μόνο με την βιταμίνη C. Τα συμπεράσματα αναφέρουν ότι.
Η κατανάλωση των συμπληρωμάτων της βιταμίνης C δεν παρέχει τα ίδια προστατευτικά οφέλη με αυτά που περιέχει ο φρέσκος χυμός.
Δημοσίευση από Guarnieri S, Riso P, et al., στο περιοδικό «British Journal of Nutrition». Τμήμα της Ανθρώπινης Διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, στην Ιταλία ( Division of Human Nutrition at the University of Milan, Italy)
Σ’ αυτήν την μελέτη περιγράφεται λεπτομερώς η διαδικασία της βιταμίνης C και ο μηχανισμός δράσης της στο DNA του κυττάρου ενάντια στις ελεύθερες ρίζες –υπεύθυνες για τον καρκίνο- καθώς και οι ποσότητες οι οποίες εδόθησαν στους ασθενείς οι οποίοι έλαβαν μέρος στις έρευνες και οι διαπιστώσεις μετά τις αναλύσεις στο αίμα αυτών των ασθενών με τα ποσοστά βελτίωσης.
Εν τω μεταξύ, εμφανίστηκε το ερώτημα
γιατί η φυσικός χυμός με την βιταμίνη C δρα περισσότερο αποτελεσματικά έναντι της άλλης επίσης φυσικής αλλά απομονωμένης βιταμίνης.
Η απάντηση εδόθη
Τα σύνθετα αλλά μικρότερα ποσά των θρεπτικών ουσιών που βρίσκονται στα φρούτα είναι απαραίτητα για να δράσουν μαζί με την βιταμίνη C αποτελεσματικά και προστατευτικά.
Οι ειδικοί επί του θέματος αναφέρουν σχετικά
«Φαίνεται ότι η βιταμίνη C δεν είναι η μόνη χημική ουσία που είναι αρμόδια για την αντιοξειδωτική προστασία».
Συμπεραίνουν, δε πως στα πορτοκάλια, η βιταμίνη C είναι μέρος μιας μήτρας που περιλαμβάνει πολλά ευεργετικά φυτοχημικά phytochemicals (παραδείγματος χάριν, την κυανιδίνη -3-γλυκοσίδη (cyanidin-3-glucoside), τις φλαβονόνες flavanones και τα καρωτενοειδή). όμως, είναι ακόμη άγνωστο το πώς αυτές οι ουσίες αλληλεπιδρούν» .
Μια μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2003 με τίτλο «Τα οφέλη των εσπεριδοειδών στην υγεία » "The Health Benefits of Citrus Fruits," από ομάδα Αυστραλών ερευνητών της CSIRO -πρόκειται τα αρχικά των λέξεων του τίτλου (The Commonwealth Scientific and Industrial Research), -αναφέρεται σε 48 μελέτες οι οποίες δείχνουν ότι, μια διατροφή η οποία περιέχει υψηλά ποσά εσπεριδοειδών προβάλουν μια σταθερή προστασία ενάντια σε ορισμένους τύπους καρκίνου και άλλες επίσης εικοσιένα οι οποίες παρουσιάζουν μηδαμινή τάση προστασίας
Η μελέτη –έκθεση της ομάδας CSIRO περιλαμβάνει επίσης τα στοιχεία των θετικών αποτελεσμάτων που συνδέονται με την κατανάλωση εσπεριδοειδών στις έρευνες για την αρθρίτιδα, το άσθμα, το Αλτσχάιμερ την εξασθένιση, το Πάρκινσον, τον διαβήτη, την χολολιθίαση, την σκλήρυνση κατά πλάκας, την χολέρα, την ουλίτιδα, την βέλτιστη λειτουργία των πνευμόνων, τους καταρράκτες, την κολίτιδα και την στεφανιαία νόσο.
Τέλος, η έκθεση CSIRO σημειώνει ότι,
τα εσπεριδοειδή είναι προστατευτικά ενάντια στο υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία, αιτίες που αυξάνουν τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων, ορισμένων καρκίνων, διαβήτη, υψηλής πίεσης αίματος και προσθέτουν στα συμπτώματα άλλων όρων όπως την αρθρίτιδα.

Τα εσπεριδοειδή εμφανίζονται να προσφέρουν τη σημαντικότερη προστασία κατά των καρκίνων των περιπτώσεων εσωφαγηκών, λαρυγγικών (στόμα, λάρυγγας και φάρυγγας), και των καρκίνων του στομάχου. Για αυτούς τους καρκίνους, οι μελέτες παρουσίασαν μειώσεις κινδύνου κατά 40 - 50%.

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας σε πρόσφατη έκθεση της στο "Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Disease," συμπεραίνει, ότι μια διατροφή με εσπεριδοειδή προσφέρει επίσης την προστασία ενάντια στην καρδιαγγειακή πάθηση. –λόγω και της ομοκυστεΐνης τους, και του καλίου, -παράγων που βοηθά στην χαμηλή πίεση του αίματος,-. Η προστασία από το έμφραγμα και τις καρδιακές αρρυθμίες, οφείλεται στην περιεκτικότητα τους στην βιταμίνη C, τα καρωτενοειδή και τα φλαβονοειδή.

Τα οφέλη της υγείας συνεχίζονται με τις ίνες των εσπεριδοειδών.
Ένα πορτοκάλι παρέχει φυτικές ίνες που καλύπτουν περίπου το 12.5% της καθημερινής απαίτησης. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τα υψηλά επίπεδα της χοληστερόλης,
Οι ίνες, επίσης βοηθούν τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος να συγκρατούνται και να είναι υπό έλεγχο, κατ’ αυτόν τον τρόπο δίνεται η εξήγηση γιατί τα πορτοκάλια προτείνονται ανεπιφύλακτα σε διαβητικούς ως μια από τις πλέον υγιείς τροφές. Επιπλέον, τα φυσικά σάκχαρα των φρούτων στα πορτοκάλια, -όπως είναι η φρουκτόζη- συγκρατεί τα επίπεδα σακχάρου του αίματος από την αύξηση τους που μπορεί να προέλθει με την κατανάλωση φαγητού από το οποίο υπάρχει ενδεχόμενο τα ποσοστά σακχάρεως να αυξηθούν. Οι ίνες των πορτοκαλιών δρουν απορροφώντας –δεσμεύοντας χημικά- τις καρκινογόνες χημικές ουσίες και τις κρατούν μακριά από τα κύτταρα καθ όλο το μήκος της πεπτικής οδού – εισοφάγος και έντερο-, παρέχουν κατ αυτόν τον τρόπο, ακόμα μια γραμμή προστασίας από τους καρκίνους του παχέος εντέρου.
Οι ίνες των εσπεριδοειδών, δρουν ευεργετικά επίσης στους πάσχοντας από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, το ηρεμούν, συμβάλλοντας στην μείωση της ανήσυχης δυσκοιλιότητας ή της διάρροιας.
Κάτι επίσης σημαντικό για την δημιουργία πέτρας στα νεφρά.
Επειδή –συνήθως- οι πέτρες των νεφρών σχηματίζονται από την συγκέντρωση οξαλικών αλάτων, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Nutrition διαπίστωσε ότι όταν ένας αριθμός γυναικών που ήπιε ½ ή 1 λίτρο του χυμού πορτοκαλιών, η γκρέιπφρουτ ή μήλων καθημερινά, το pH της έκκρισης των ούρων τους και το κιτρικό οξύ αυξήθηκε, ελαττώνοντας έτσι σημαντικά τον κίνδυνό της δημιουργίας του οξαλικών (oxalate).

Ένα πορτοκάλι ημερησίως βοηθά να κρατηθούν μακριά τα έλκη, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύεται στο Journal of the American College of Nutrition.

Πορτοκάλι
1
131.00 γραμμάρια g.
61.57 θερμίδες

Θρεπτικά συστατικά


Σύνολο


Καθημερινή απάιτηση

DV
(%)


Θρεπτική πυκνότητα


Βαθμός

ωφελιμότητας

Βιταμίνη C


69.69 mg


116.2


34.0


Εξαιρετικός

Διαιτητικές ίνες


3.13 g


12.5


3.7


Πολύ καλό

Φολαίητ

(folate)



39.69 mcg


9.9


2.9


Καλό

Βιταμίνη B1 (Θειαμίνη)


0.11 mg


7.3


2.1


Καλό

Κάλιο


237.11 mg


6.8


2.0


Καλό

Βιταμίνη A


268.55 IU


5.4


1.6


Καλό

Ασβέστιο (Ca)


52.40 mg


5.2


1.5


Καλό





Συμπέρασμα
Η παράδοση που λέει πως το πορτοκάλι και το μανταρίνι καθαρίζουν το αίμα απεδείχθη και επιστημονικά.
Ευτυχώς, όμως για μας που δεν μπορούσαμε και δεν έπρεπε να περιμένουμε έως ότου οι επιστήμονες μάθουν το πώς δρουν τα προστατευτικά οφέλη του πορτοκαλιού και του μανταρινιού στο DNA σε βάθος και ακόμη με κάθε λεπτομέρεια –κάτι που θα ολοκληρωθεί εις το μέλλον -είχαμε πάντα την ευκαιρία –λόγω της πλούσιας σε παραγωγή της ελληνικής γης αυτών των προϊόντων - να απολαύσουμε αυτά τα δύο θαυμάσια φρούτα καθώς και τα άλλα της ίδιας οικογένειας των εσπεριδοειδών…
Ένα πορτοκάλι και ένα μανταρίνι τρεις φορές την ημέρα καθίσταται απαραίτητο για πάντα.

Αλέξανδρος Αλεξάκης
Τεχνολόγος Τροφίμων, με εξειδίκευση στην Πειραματική και Αναλυτική Χημεία.
πρώην Ε.Ε.ΔΙ.Π. της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ.Πολυτεχνείου