Δεν υπάρχει σκευωρία που να κόβεται στα 3...

Το ΣΟΕ «απαντά» στη Νέα Δημοκρατία...
Aπό τον Ιο της Ελευθεροτυπίας
Και τώρα τι γίνεται με το Βατοπέδι; Μπλεγμένα σε έναν περίπλοκο νομικό κυκεώνα και επηρεασμένα ασφαλώς από τις πολιτικές συνέπειες που θα έχει η τελική τους απόφανση, τα πέντε κόμματα της Βουλής κατέληξαν (για τρίτη φορά) σε πέντε διαφορετικά πορίσματα, άλλα καταλογίζοντας συγκεκριμένες ευθύνες και άλλα απαλλάσσοντας τους κρινόμενους υπουργούς από...

...κάθε υπόνοια κακοδιαχείρισης και δόλου.

Για την ακρίβεια, η Ν.Δ. δεν κατέληξε σε «πόρισμα», εφόσον είχε αποχωρήσει από την ειδική επιτροπή, αλλά διατύπωσε με συνέντευξη τύπου τη δική της θέση ότι δεν υπάρχει «σκάνδαλο», αλλά πρόκειται για «σκευωρία» ή, κατά τον κ. Στυλιανίδη, «Βατο-γκέιτ».

Οσο κι αν επιμένουν ορισμένοι ότι «ο λαός» θέλει να δει κάποιον να μπαίνει στη φυλακή, και επομένως το βασικό ζητούμενο είναι να υποδειχτεί κάποιος ένοχος έτσι ώστε να ικανοποιηθεί το «περί δικαίου αίσθημα» -λες και βρισκόμαστε σε ρωμαϊκή αρένα- το πραγματικό ζητούμενο αυτής της υπόθεσης είναι να δοθεί μια τεκμηριωμένη απάντηση στο κεντρικό ερώτημα που παραμένει μέχρι σήμερα αναπάντητο.

Αυτό που θέλει να μάθει η κοινή γνώμη είναι το αν από τις πολύμηνες αυτές διαδικασίες των εξεταστικών επιτροπών προκύπτει πραγματικό «σκάνδαλο», δηλαδή εσκεμμένη «ζημία του Δημοσίου», ή πρόκειται για μια σειρά «παρεξηγήσεων» και -στη χειρότερη περίπτωση- για μια πραγματική «σκευωρία» που έστησαν ηγετικά στελέχη της σημερινής κυβέρνησης από την εποχή που βρίσκονταν στην αντιπολίτευση.

Οι υπονομευμένες εκτιμήσεις

Το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ με τα πορίσματα που κατέθεσαν στη Βουλή επιμένουν στην αρχική θέση ότι υπήρξε σκάνδαλο, δηλαδή ότι ζημιώθηκε το δημόσιο από αυτές τις συναλλαγές μεταξύ Ιεράς Μονής Βατοπεδίου και Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου (ΚΕΔ). Διαφωνούν βέβαια στο αν το σκάνδαλο υπήρξε δικομματικό και στο ποιοι υπουργοί έχουν ευθύνη γι' αυτό, αλλά η τελική σύμπτωση των τριών κομμάτων σε προτάσεις παραπομπής αποδυναμώνει απολύτως τη θεωρία της «σκευωρίας». Το ΛΑΟΣ μετέβαλε την αρχική άποψή του και επικαλείται διάφορα καινοφανή επιχειρήματα για την ανυπαρξία ζημίας, ενώ, ως προς την τελική του πρόταση για ευθύνη προσώπων καλύπτεται πίσω από τη θέση ότι τα τυχόν αδικήματα έχουν ήδη παραγραφεί. Ακόμα πιο ρηξικέλευθη είναι η θέση της Ν.Δ., η οποία ακυρώνει όχι μόνο όσα έλεγε μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, αλλά εμφανίζεται και ανακόλουθη με την αποπομπή των λεγόμενων «Βατοπεδινών».

Κεντρικό στοιχείο αυτής της επιχειρηματολογίας περί «μη σκανδάλου» είναι ο ισχυρισμός ότι από το χειρισμό της υπόθεσης της Βιστωνίδας και των ανταλλαγών δεν υπήρξε ζημία του Δημοσίου. Τον επίσημο τόνο σ' αυτό τον ισχυρισμό τον έδωσε ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός, με τη γνωστή επιστολή του προς την επιτροπή της Βουλής. Οπως αναλύσαμε σε περασμένο δημοσίευμα, η επίκληση των εκτιμήσεων του ΣΟΕ (Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών) είναι μπούμερανγκ για τη Ν.Δ., εφόσον οι εκτιμήσεις αυτές στηρίζονται σε ορισμένα δεδομένα τα οποία οι ίδιοι οι εκτιμητές του ΣΟΕ θεωρούν σαθρά. Αφενός μεν το ΣΟΕ δεν εξέτασε ποτέ το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Βιστωνίδας, αφετέρου δεν γνώριζε ότι τα ακίνητα για τα οποία ζητήθηκαν οι εκτιμήσεις του προορίζονταν για ανταλλαγές, ενώ και οι περιγραφές (ακόμα και τα τοπογραφικά) που του δόθηκαν για τις εκτιμήσεις ήταν λανθασμένα ή ελλιπή.

Με επιστολή του προς την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», το Εποπτικό Συμβούλιο του ΣΟΕ ξεκαθαρίζει τη θέση του ως προς τις ευθύνες που του απέδιδε το πρώτο πόρισμα της Ν.Δ. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή επιστολή δημοσιεύεται σε ξεχωριστή στήλη στην επόμενη σελίδα. Οι παρατηρήσεις, όμως, του ΣΟΕ δίνουν μια νέα διάσταση στην υπόθεση, γιατί ανατρέπουν τα όψιμα επιχειρήματα περί «μη σκανδάλου» που επικαλείται σήμερα η Ν.Δ. Συνοψίζουμε:

* Η ουσία του σκανδάλου δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά σε ολοκληρωμένη μορφή με τα δημοσιεύματα του Κώστα Λασκαρέλια στην «Ελευθεροτυπία» (και την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία») το καλοκαίρι του 2007, έναν ολόκληρο χρόνο πριν αρχίσει η καταιγιστική ενασχόληση των τηλεοπτικών καναλιών.

* Το ΣΟΕ είχε αντιδράσει σε εκείνα τα δημοσιεύματα με πληρωμένη καταχώριση στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (22.7.2007), όπου περιέγραφε με λεπτομέρεια τη σκανδαλώδη διαδικασία: «Ειδικά για το ακίνητο στην κτηματική περιφέρεια Ουρανούπολης», γράφει το ΣΟΕ, «αυτό εκτιμήθηκε ως δασική έκταση, με βάση τα στοιχεία της αυτοψίας που πραγματοποιήθηκε και το χαρακτηρισμό της στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο "χώρος προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος του δάσους και των δασικών εκτάσεων", διάταξη που ίσχυε την ημέρα σύνταξης της έκθεσης εκτίμησης». Και η ανακοίνωση συμπληρώνει: «Σημειώνεται ότι δεν προσκομίσθηκε στο ΣΟΕ ο αποχαρακτηρισμός που υπονοείται στο δημοσίευμα της "Ελευθεροτυπίας". Πλέον αυτών, είναι γνωστό ότι οι δασικές εκτάσεις ουσιαστικά σήμερα είναι εκτός συναλλαγής, με πλήθος απαγορεύσεων, μη αξιοποίησης, μη μεταβίβασης και πολλών άλλων περιορισμών. Επίσης είναι φανερό ότι κανένα επενδυτή δεν θα ενδιέφερε η αγορά της δασικής έκτασης (πευκόδασος) στο τίμημα των 8.470.695 της ΔΟΥ».

Με την τυποποιημένη επίσημη φρασεολογία, το ΣΟΕ περιγράφει σ' αυτές τις λίγες γραμμές τον πυρήνα του σκανδάλου των ανταλλαγών. Το γεγονός δηλαδή ότι τα ακίνητα του Δημοσίου εκτιμήθηκαν ως δασικά -επομένως χαμηλής αξίας- και ανταλλάχθηκαν με προοπτική τον αποχαρακτηρισμό και συνεπώς τον πολλαπλασιασμό της αξίας τους.

Ατύχησε, λοιπόν, η Ν.Δ. που σήμερα βασίζει όλη της την επιχειρηματολογία στις εκθέσεις του ΣΟΕ. Εξάλλου η στήριξή της σ' αυτές της εκθέσεις είναι πολύ όψιμη. Αρκεί να δει κανείς αυτά που έγραφαν οι βουλευτές της στο πόρισμά τους που κατέθεσαν με την ολοκλήρωση των εργασιών της πρώτης εξεταστικής, το Δεκέμβριο του 2008 (επί κυβέρνησης Καραμανλή δηλαδή). Σ' αυτό το πόρισμα αποδίδονταν ευθύνες «βαρύτατης αμέλειας» στους εκτιμητές.

Οπως επισημαίνει η επιστολή του ΣΟΕ προς τον «Ιό», η τοποθέτηση αυτή της Ν.Δ. συνοδεύτηκε από «παρατράγουδα». Στη βιασύνη τους δηλαδή να βρουν αποδιοπομπαίους τράγους σε κατώτερο από το υπουργικό επίπεδο, οι βουλευτές της Ν.Δ. έσπευσαν να αποδώσουν ευθύνες και στο Εποπτικό Συμβούλιο του ΣΟΕ, το οποίο ασκεί, σύμφωνα με το νόμο, μόνο έλεγχο νομιμότητας και όχι έλεγχο σκοπιμότητας στις εκτιμήσεις των ορκωτών εκτιμητών. Για να συμβεί μάλιστα αυτό, έφτασαν να μπερδέψουν το Π.Δ. που αφορά το Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών (279/1979) με το Π.Δ. που αναφέρεται στο Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών-Λογιστών (226/1992). Περιττό να προσθέσουμε ότι κανένα άλλο κόμμα δεν υπέπεσε στο ίδιο λάθος και κανένα δεν απέδωσε ευθύνες στο Εποπτικό Συμβούλιο του ΣΟΕ.

Μετά από σχετική αλληλογραφία, ο πρόεδρος της εξεταστικής επιτροπής -και στέλεχος τότε της Ν.Δ.- Χρήστος Μαρκογιαννάκης απευθύνθηκε για τη «διόρθωση» στον πρόεδρο της Βουλής Δημήτρη Σιούφα, τέσσερις ολόκληρους μήνες μετά την κατάθεση του πορίσματος: «Κύριε Πρόεδρε, εν συνεχεία του από 5.1.2009 εγγράφου μου και προς συμπλήρωσή του διευκρινίζω ότι οι διατάξεις, οι οποίες είναι σχετικές με τις αρμοδιότητες του Εποπτικού Συμβουλίου του Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών, είναι αυτές του Π.Δ. 279/1979 και όχι του Π.Δ. 226/1992, όπως από προφανή παραδρομή έχει γραφτεί στη σελίδα 72 του Πορίσματος της Εξεταστικής Επιτροπής, και, επομένως, το Εποπτικό Συμβούλιο του Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών δεν ασκεί όμοια μορφή εποπτείας και ελέγχου με το Εποπτικό Συμβούλιο του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών, που είναι νομικό πρόσωπο διαφορετικού θεσμικού χαρακτήρα, με διακριτό τρόπο λειτουργίας του εποπτεύοντος οργάνου του».

Το έγγραφο που καίει

Είχε προηγηθεί μια αναλυτική τοποθέτηση του Νίκου Κωνσταντόπουλου, πληρεξούσιου δικηγόρου του Εποπτικού Συμβουλίου του ΣΟΕ, προς τον πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων Δημήτρη Σιούφα. Το έγγραφο, το οποίο κοινοποιήθηκε και στο γραφείο του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, φέρει ημερομηνία 22.12.2008 και επισημαίνει ότι για το γεγονός ότι οι εκτιμήσεις του ΣΟΕ έγιναν με ελλιπή στοιχεία δεν μπορεί να αποδοθεί ευθύνη στους εκτιμητές, ενώ διαπιστώνεται και το γεγονός ότι οι βουλευτές της Ν.Δ. που υπογράφουν το πόρισμα επικαλούνται λάθος Π.Δ. για να αποδώσουν ευθύνες και στο Εποπτικό Συμβούλιο του Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών, συγχέοντας τους ορκωτούς εκτιμητές με τους ορκωτούς ελεγκτές!

Αλλά το έγγραφο αυτό προχωρά και σε μια συνοπτική παρουσίαση της υπόθεσης του Βατοπεδίου με τρόπο που να μην αφήνεται καμιά αμφιβολία για το χαρακτήρα του σκανδάλου.

«Το Εποπτικό Συμβούλιο του Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών στην πολύ σοβαρή υπόθεση της Μονής Βατοπεδίου ενήργησε με αίσθημα ευθύνης και γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, συχνά μάλιστα πέραν του στενού πλαισίου των αρμοδιοτήτων του. Ενδεικτικά αναφέρουμε: α) Το Εποπτικό Συμβούλιο του ΣΟΕ, σε ανύποπτο χρόνο, δεκατέσσερις μήνες πριν το ξέσπασμα του σκανδάλου, με πληρωμένη καταχώρηση στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" της 22 Ιουλίου 2007, είχε πρώτο ενημερώσει την κοινή γνώμη για την προσπάθεια αποχαρακτηρισμού δασικής έκτασης 8.600 στρεμμάτων στην Ουρανούπολη του Ν. Χαλκιδικής, β) Ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου του ΣΟΕ, στην κατάθεσή του στην Εξεταστική Επιτροπή της 10.11.2008, με γνώμονα την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και συμβάλλοντας στην προσπάθεια της Κυβέρνησης προς ακύρωση των επίμαχων ανταλλαγών, πρώτος υπέδειξε το μη σύννομο μίας πλειάδας συμβολαίων ανταλλαγής (κάτι το οποίο υιοθετήθηκε πλήρως και στο Πόρισμα της Εξεταστικής Επιτροπής της Ν.Δ., βλ. σελ. 70): Πιο συγκεκριμένα, όπως ο ίδιος επιχειρηματολόγησε, το σκάνδαλο στην υπόθεση της Μονής Βατοπεδίου, πέραν του ιδιοκτησιακού, βρίσκεται και στις ενέργειες που έγιναν μετά την ολοκλήρωση των εκτιμήσεων από τους Ορκωτούς Εκτιμητές, κυρίως με την αλλαγή των χαρακτηρισμών και των χρήσεων γης των επίμαχων εκτάσεων με μεταγενέστερα -των εκτιμήσεων- τοπογραφικά διαγράμματα, τα οποία ποτέ δεν προσκομίστηκαν στο ΣΟΕ. Ποτέ δεν ζητήθηκε από το ΣΟΕ επανεκτίμηση με βάση τα νέα δεδομένα, όπως οι συμβαλλόμενοι όφειλαν. Ως αποτέλεσμα αυτού, μία πλειάδα από τα συμβόλαια ανταλλαγής είναι μη σύννομα, διότι λείπει η έκθεση εκτίμησης του ενός εκ των δύο ανταλλασσόμενων ακινήτων. Η εκτίμηση του ακινήτου του Δημοσίου που επισυνάφθηκε στα σχετικά συμβόλαια αφορά "άλλο" ακίνητο, όχι γεωγραφικά αλλά ουσιαστικά. Αφορά ακίνητο με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, λόγω αλλαγής της χρήσης γης και, άρα, πολλαπλάσιας εμπορικής αξίας. Ετσι προκύπτει η ζημία για το Δημόσιο, αποκλειστική ευθύνη για την οποία έχουν τα συμβαλλόμενα μέρη, που υπέγραψαν τα επίμαχα συμβόλαια ανταλλαγών».

Το έγγραφο του νομικού εκπροσώπου του ΣΟΕ δεν αφήνει καμιά σκοτεινή πλευρά. Εξηγεί ότι, «πέραν του ιδιοκτησιακού», το σκάνδαλο βρίσκεται στις ενέργειες που έγιναν μετά τις εκτιμήσεις, «κυρίως με την αλλαγή των χαρακτηρισμών και των χρήσεων γης των επίμαχων εκτάσεων».

Για όλα αυτά που εκπορεύονται από το ΣΟΕ, που τόσο όψιμα ανακάλυψαν την εγκυρότητά του, δεν έχουν τίποτα να πουν οι θεωρητικοί του «μη σκανδάλου».

Το δις εξαμαρτείν

Ολα αυτά αφορούν βέβαια την πρώτη εξεταστική, που ολοκλήρωσε τις εργασίες της επί κυβέρνησης Ν.Δ. Θα περίμενε λοιπόν κανείς στη δεύτερη εξεταστική, που παρέδωσε το πόρισμά της τον περασμένο Ιούνιο, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, να είχε τροποποιηθεί η στάση των βουλευτών της Ν.Δ. έναντι του ΣΟΕ.

Κατ' αρχήν το πόρισμα της Ν.Δ. στη δεύτερη εξεταστική επιβεβαιώνει την ύπαρξη ζημίας του Δημοσίου: «Αδιαμφισβήτητα δε, απεδείχθη η ελλειμματική λειτουργία όλων σχεδόν των φορέων και των υπηρεσιών που ενεπλάκησαν, καθώς και τα κενά του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου που επέτρεψαν την παρεκτροπή της εν λόγω υπόθεσης και την πρόκληση ζημίας σε βάρος των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου» (σελ. 220).

Οσο για το ΣΟΕ, το δεύτερο πόρισμα ανασκευάζει μεν την γκάφα περί ευθύνης του Εποπτικού Συμβουλίου του ΣΟΕ, αλλά κατά τα άλλα επιμένει στις «βαρύτατες αμέλειες» των εκτιμητών και απαξιώνει πλήρως τη διαδικασία των ανταλλαγών: «Επομένως, η αποτίμηση της αξίας των ανταλλαχθέντων ακινήτων από τους Ορκωτούς Εκτιμητές, χωρίς τήρηση των παραπάνω και ειδικότερα χωρίς συλλογή και αξιολόγηση των απαραίτητων στοιχείων, συνιστά τουλάχιστον βαρύτατη αμέλεια των ανωτέρω προσώπων» (σ. 275).

Τώρα ποιοι φαεινοί εγκέφαλοι υπέδειξαν στον πρώην πρωθυπουργό να στηρίξει την επιχειρηματολογία του στις εκθέσεις του ΣΟΕ, σ' αυτές δηλαδή τις εκθέσεις που το κόμμα του έκρινε μόλις πριν από λίγους μήνες ως διάτρητες, αυτό μόνο ο κ. Ρουσόπουλος και ο κ. Αγγέλου μπορεί να μας το αποκαλύψουν...