Ανοίκεια αποδοχή του φόβου...

Της Πόπης Διαμαντάκου
Αλλο τα ανθρώπινα συναισθήµατα που προκαλεί µια στυγνή δολοφονία και άλλο οι ηρωικές ερµηνείες, που της προσδίδουν επικίνδυνο επικοινωνιακό ρόλο µέσω της επαγγελµατικής ιδιότητας του δολοφονηθέντος. Οποια κι αν είναι τα αίτια, όποιας µορφής κι αν είναι το χτύπηµα, µαφιόζικο ή τροµοκρατικό διαχωρίζονται άραγε; Ή δεν υπάρχει δηµοκρατική συνείδηση που να µην...

...παγώνει µε µια δολοφονία, όπως αυτή του Σωκράτη Γκιόλια. Με τη δολοφονία ενός ανθρώπου, ανεξαρτήτως του αν ήταν δηµοσιογράφος ή οτιδήποτε άλλο, έξω από το σπίτι του, όπου µέσα κοιµόταν η γυναίκα του και το παιδί του.

Ωστόσο, το γεγονός ότι δολοφονήθηκε δηµοσιογράφος αποτελεί µια πανίσχυρη επικοινωνιακή πράξη, ακόµη κι αν τα µηνύµατα δεν είναι πάντα µόνο τα προφανή. Γιατί η επαγγελµατική του ιδιότητα διευκολύνει ερµηνείες µυθιστορηµατικές, οι οποίες µπορεί να έχουν σχέση µε µια ηρωική, ροµαντική αντίληψη για τη δηµοσιογραφία, αλλά όχι απαραιτήτως µε την πραγµατικότητά της.

Η χειρότερη επικοινωνιακή αξιοποίηση ενός τέτοιου τραγικού γεγονότος, η οποία διευκολύνει τους στόχους µιας τυφλής τροµοκρατίας, είναι η µυθοποίηση της δηµοσιογραφικής ιδιότητας του θύµατος, που «τσουβαλιάζει», υπό τη σκέπη του φόβου και της απειλής, µια ολόκληρη επαγγελµατική κατηγορία, η οποία κάθε άλλο παρά οµοιόµορφη στις µεθόδους και τον τρόπο άσκησης της ενηµερωτικής λειτουργίας είναι.

Οι αγιογραφικοί αυτοµατισµοί της µιντιακής ενηµέρωσης, οι οποίοι εµπλέκουν συναισθήµατα µε τα πραγµατικά γεγονότα έδωσε ρεσιτάλ συναισθηµατολαγνίας η Ράνια Θρασκιά κάθε άλλο παρά ευνοούν την απαραίτητη τέτοιες εποχές ψυχραιµία, ώστε να µην επιτραπεί σε έναν γενικό και αόριστο φόβο να επικρατήσει σαν σκιά πάνω από οποιαδήποτε δηµοσιογραφική έκφραση. Αυτό µας έλειπε.

Αλλωστε, φόβος υπάρχει µόνον όταν τον αποδέχεται κανείς ως µέρος της πραγµατικότητάς του. Οσοι δε τον ενισχύουν παίζοντας το παιχνίδι της τηλεθέασης και καταφεύγοντας σε µια µυθιστορηµατική ερµηνεία ακραίων, ανοίκειων γεγονότων, των οποίων τα κίνητρα παραµένουν σκοτεινά όσο ευανάγνωστα κι αν µοιάζουν, κάθε άλλο παρά υπηρεσία στην ανεξάρτητη δηµοσιογραφία προσφέρουν.

Γιατί µπορεί η στοχοποίηση δηµοσιογράφων να αποτελεί την εύκολη και προσφιλή λύση µιας κοινωνίας της δυσανεξίας – ακόµη και των ίδιων των δηµοσιογράφων της, που το πράττουν εναντίον συναδέλφων τους –, αλλά δεν παύει κάτι τέτοιο να είναι απόρροια και µόνο της ανυπαρξίας σαφών κανόνων της λειτουργίας του δηµοσιογραφικού επαγγέλµατος. Γι’ αυτό και βρισκόµαστε µπερδεµένοι σε ένα ανεξάντλητο πλέον τουρλουµπούκι κανόνων δεοντολογίας και συναισθηµατικών κριτηρίων.

Αλλο αυτό, όµως, και άλλο η αυτοστοχοποίηση ολόκληρου του δηµοσιογραφικού χώρου µε την αποδοχή του γεγονότος µιας δολοφονίας σαν κάτι ακραίο µεν και πρωτοφανές, αλλά και προφανές αν κάποιος παραγίνει «αποκαλυπτικός» και «ενοχλητικός». Είναι σαν να αποδεχόµαστε τον τρόµο. Και συνεπώς τη φίµωση. Η στιγµή της συναισθηµατικής φόρτισης είναι η πλέον ακατάλληλη για να αναζητηθούν ευθύνες, για τη συντήρηση νοοτροπιών και στον δηµοσιογραφικό χώρο που αποδυναµώνουν τον ίδιο του τον ρόλο.

Ουδέποτε οι στιγµές της κρίσης ευνόησαν τη σύνεση, η οποία ωστόσο πρέπει να παραµένει µοναδικός οδηγός της δηµοσιογραφικής έκφρασης σε πείσµα της θολούρας του τηλεοπτικού ριάλιτι.

Ακριβώς αυτή πάντως παρήχθη εν αφθονία στα πάνελ της πρωινάδικης ενηµέρωσης και κυρίως του Αntenna, όπου ρεπορταζιακός οίστρος «είδε» ξεκάθαρα πίσω από τη δολοφονία κάποιους που ενοχλήθηκαν από συγκλονιστικό ρεπορτάζ του Σωκράτη Γκιόλια, του οποίου η δηµοσίευση προαναγγελλόταν από ενηµερωτικό site, µε το οποίο πάντως ο εκλιπών είχε αρνηθεί ότι έχει σχέση. Οµως η καλπάζουσα ρεπορταζιακή ορµή και η ακατάσχετη σχολιαστική φλυαρία είχαν κιόλας συνδέσει µελλοντική, συγκλονιστική αποκάλυψη του site µε τη δολοφονία.
Επικοινωνιακή εκµετάλλευση

Λίγες ώρες αργότερα, πληροφορίες από την Αστυνοµία που δηµοσιεύονταν στα διάφορα ενηµερωτικά sites επιβεβαίωναν τροµοκρατική ενέργεια, µε σφαίρες που ταυτοποιήθηκαν και προέρχονταν από το όπλο που είχε χρησιµοποιηθεί στην επίθεση κατά του Αlter. Πράξη που είχε βρει τον στόχο της, είχε προκαλέσει επώδυνη σύγχυση σε µια κοινωνία µε τα ερµηνευτικά της εργαλεία ήδη σε αδυναµία να λειτουργήσουν και την κρίση της έρµαιο του φόβου.

Την αληθινή τραγωδία πάντως τη βιώνουν οι οικείοι του Σωκράτη Γκιόλια, όπως πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις. Εκείνοι µόνο γνωρίζουν και θρηνούν ειλικρινά την ανθρώπινη απώλεια. Τα υπόλοιπα είναι επικοινωνιακή εκµετάλλευση σε µια εποχή γεµάτη σκοτεινές τρύπες στη θέση θεσµών, που ειδικώς στον τοµέα της ενηµέρωσης θα έπρεπε να αποτελούν τις ασπίδες προστασίας των συνειδήσεων.
Φαινόμενα - ΝΕΑ