Το «ιδανικό θύμα»

Της Πόπης Διαμαντάκου
Η οικογένεια που θρήνησε έναν γιο στα ερείπια της Λ΄ Ακουιλα πρόσφερε τον «φωτογενή πόνο» της στην εκπομπή που διαφημίζει διακοσμήσεις σπιτιών «Με το δεξί». Δεν...

...τους προλαβαίνεις πια. Κάθε φορά νομίζουμε ότι τα είδαμε όλα και κάθε φορά ανακαλύπτει η τηλεόραση-του-ανθρώπινου-εξευτελισμού έναν τρόπο να πάει ακόμη πιο μακριά επιβεβαιώνοντας την κυριαρχία της σε ανθρώπινο νου και ψυχή.

Την περασμένη εβδομάδα η εκπομπή του ΑΝΤ1 «Με το δεξί», μία από αυτές που «ανακαινίζουν» σπίτια φτωχών ανθρώπων για να διαφημίσουν τις ψευδαισθήσεις του κόσμου της κατανάλωσης- π.χ. τα γαλλικά τουβλάκια στην κρεβατοκάμαρα διώχνουν το άγχος για τα οικονομικά προβλήματα- έδειξε πως η κατρακύλα δεν έχει όριο.

Η οικογένεια της οποίας το σπίτι αποφάσισε να «φροντίσει» είχε χάσει έναν γιο στον σεισμό της Λ΄ Ακουιλα. Ηταν από τα πρώτα θύματα. Η μητέρα του είχε αναδειχθεί μέσα στην αγωνία και την τρελή της ελπίδα να βρει τον γιο της σε πρωταγωνίστρια του θεάματος σπαραγμού και αγωνίας, με το οποίο συμπλήρωναν τα δελτία ειδήσεων την τρομολαγνική κάλυψη του θέματος. Είχε την ψευδαίσθηση όλων των αφελών, που αγνοούν τους πραγματικούς στόχους των καναλιών και νομίζουν ότι η έκθεση της απελπισίας τους ανακουφίζει. Ούτε που φαντάζονται και ίσως μέσα στην ανάγκη τους δεν τους ενδιαφέρει, ότι γίνονται προϊόντα προς εκμετάλλευση.

Σε αυτό το «ιδανικό θύμα» προσέφυγε, για μια περαιτέρω αξιοποίηση της φωτογενούς δυστυχίας του, η εκπομπή «Με το δεξί». Για να φτιάξει το σπίτι της οικογένειας, να βάψει τους τοίχους σε χρώματα παλ προκειμένου να αναδειχθούν τα χρωματιστά μαξιλάρια και οι λοιπές διακοσμητικές λεπτομέρειες, να βάλει μόνωση στην ταράτσα και κάγκελα στις βεράντες.

Και όχι μόνο, αλλά ανέλαβαν και την ορθοπεδική επέμβαση της κόρης της οικογένειας- και αυτή θύμα του σεισμού τότε, καθώς σπούδαζε με τον αδελφό της. Προσέφυγε η παραγωγή σε πανάκριβο θεραπευτήριο, που διαφημίστηκε και αυτό δεόντως για τη «φιλάνθρωπη» προσφορά του.

Αυτού του είδους οι εκπομπές- «Σπίτι από την αρχή»- Αlpha, «Με το δεξί» - ΑΝΤ1- όπως και το αμερικανικό πρότυπο, δεν αρκούνται σε... μια απλή φτώχεια. Αυτή υπάρχει παντού. Αναζητούν μεγάλες δυστυχίες, συνδυασμό φτώχειας και απώλειας ή ασθένειας ή οτιδήποτε μπορεί να συγκλονίσει το φιλοθέαμον και να υπηρετήσει το κόνσεπτ της «ψυχαγωγικής αγαθοεργίας».

Εν προκειμένω το «ιδανικό θύμα» είχε επιπλέον προσόν ότι το πλαίσιο της δυστυχίας του ήταν γνώριμο στο φιλοθέαμον, με τα πλάνα των ερειπίων και τις ανταποκρίσεις του τρόμου ακόμη πρόσφατα στις μνήμες. Δεν απέμενε παρά μια ακόμη αξιοποίησή του.

Να προστεθεί και αυτό στις «συγκλονιστικές δυστυχίες» που γίνονται το κατάλληλο ντεκόρ της διαφήμισης των διακοσμητικών υλικών που «αλλάζουν ζωές». Αλίμονο! Αν ήταν να ανακουφίζουν ψυχές οι ταπισερί δεν θα υπήρχε δυστυχία σε αυτόν τον κόσμο.

Αλλά το παιχνίδι της επιθυμίας, που έχει στηθεί για τις κοινωνίες της κατανάλωσης (κι ας αποδείχτηκε ήδη η παγίδα τους), στηρίζεται ακριβώς στην ψευδαίσθηση ότι «το προϊόν» σβήνει ως διά μαγείας τις ρυτίδες ψυχών και δερμάτων. Η λεία, γυαλιστερή επιφάνεια της ντεκορασιόν είναι αυτή που προσποιείται την ευτυχία.

Με φιλότιμο μόχθο προσπαθούσε ο εργάτης του συνεργείου της εκπομπής «να ισιώσει τους στραβούς τοίχους» για να κολλήσουν τα γυαλιστερά πλακάκια. Οσο πιο δύσκολοι γίνονται οι καιροί, όσο οι κοινωνικοί δεσμοί διαβρώνονται από το άλγος της επιβίωσης και του σκληρού ανταγωνισμού, όσο η κρατική αρωγή, ακόμη και στην ευρωπαϊκή κοιτίδα της, συρρικνώνεται από την υπερεξουσία κερδοσκοπικών μηχανισμών, τόσο ανοίγει ο δρόμος για την τηλεοπτική εκμετάλλευση της δυστυχίας. Και για την ακόμη μεγαλύτερη ταπείνωση και μετατροπή των ανθρώπων σε τηλεοπτικά προϊόντα.

Συντριπτική η υπεροχή του ντεκόρ
Το χειρότερο όμως είναι ότι γίνεται θέαμα η δυστυχία και χάνεται από το πλάνο ο ίδιος ο άνθρωπος. Σαν να μην υπάρχει, παρά μόνο σαν άλλοθι για τα θεάματα πόνου.

Εξού και το ξέφρενης ευτυχίας και ευγνωμοσύνης φινάλε - αφού έχει προηγηθεί η αφήγηση του πόνου και των ψυχικών προβλημάτων που συνεπάγεται- όπου η αιφνίδια θέα του υπερμοντέρνου και υπερεξοπλισμένου σπιτιού μοιάζει να αναπληρώνει κάθε απώλεια, σε κάθε οικογένεια που γίνεται τηλεοπτικό παράδειγμα. Λες και είναι όλες οι δυστυχίες μία, άρα μία και η λύση τους.
Φαινόμενα - ΝΕΑ