Με έναν Ζολά ξεχνιέσαι...

Του Ηλία Κανέλλη
Μια παλιά παροιμία λέει ότι «όπου ανοίγει μια βιβλιοθήκη κλείνει μια φυλακή». Ωστόσο στα ορμητήρια των κατηγορουμένων για συμμετοχή στον Επαναστατικό Αγώνα, σε Καλύβια και Νέα Ιωνία, οι πλούσιες και συστηματικές βιβλιοθήκες δεν βοήθησαν αυτούς που τις συγκρότησαν να αποφύγουν την παγίδα του νόμου.

Oταν εξαρθρώνεται μια τρομοκρατική ομάδα, ποιοι νομίζετε ότι ανοίγουν πρώτοι σαμπάνια; Η ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη; Οι επιτελείς της Αντιτρομοκρατικής; Οι «Ως εδώ», η οργάνωση πολιτών που παλαιότερα διεκδικούσε την...

κινητοποίηση του πλήθους εναντίον της τρομοκρατίας; Λάθος. Οι πρώτοι που ανοίγουν σαμπάνια είναι οι επιτελείς των τηλεοπτικών διαύλων, των ναών της υπερβολής για τους οποίους ήδη άρχισε νέα περίοδος ολονυκτιών.

Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, πάντως, η ώρα που άνοιξαν οι πόρτες στο σπίτι των κατηγορουμένων για τρομοκρατική δράση στα Καλύβια, θα μπορούσε να σημάνει και το τέλος της υπερβολής. Διότι τι να πεις μπροστά σε ένα σχεδόν γυμνό από έπιπλα σπίτι, μπροστά από μια στοίβα από δημοσιεύματα κατεβασμένα από το Ίντερνετ που θα μπορούσε να τα έχει τυπώσει οποιοσδήποτε ή μπροστά από μια φτωχή, σχεδόν φοιτητική βιβλιοθήκη, που όμως δεν είναι «χτισμένη» τυχαία;

Τα «τεκμήρια». Οι πιο πολλοί άνθρωποι δεν έχουν, όντως, να πουν και πολλά. Οταν όμως είσαι υποχρεωμένος να βγάλεις από τη μύγα ξίγγι, πιάνεσαι από όπου μπορείς. Στην περίπτωση του σπιτιού στο οποίο έμεναν η Παναγιώτα Ρούπα και ο Νίκος Μαζιώτης, το πιο «αφηγηματικό» σημείο ήταν αυτή η μικρή βιβλιοθήκη. Διότι περιείχε τεκμήρια: «τι διάβαζαν οι τρομοκράτες». Οταν δεν υπάρχουν όπλα για να δείξεις και πρωτότυπες αιμοβόρες προκηρύξεις προς αναπαραγωγή, καλά είναι και τα βιβλία. Και άλλωστε, οι περισσότεροι κάτι έχουν ακούσει για μερικά από αυτά: η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ορισμένοι διάσημοι «ταξικοί αντίπαλοι» της αριστερής τρομοκρατίας, ο Σόρος και ο Χάντινγκτον, τρεις μόνο από τους λίγους συγγραφείς σε εκείνη τη βιβλιοθήκη, στήριξαν τα πρώτα αμήχανα ρεπορτάζ πριν ανοίξει η στρόφιγγα των πληροφοριών - και των «πληροφοριών».


Τα «ιερά κείμενα» και τα εγχειρίδια του «εχθρού»

Αν τα βιβλία καθρεφτίζουν την ταυτότητα των αναγνωστών τους, από μια πρώτη ματιά καταλαβαίνει κανείς ότι το ζεύγος Μαζιώτη- Ρούπα διαβάζει με σύστημα. Τα βιβλία καλύπτουν, γενικώς, βασικά ενδιαφέροντά τους. Υπάρχει επάρκεια σε πολιτική και οικονομία και προφανώς διατίθενται και μερικά «ιερά κείμενα» του αναρχισμού. Στον αντίποδα, η λογοτεχνία είναι ελάχιστη (κι αυτή αστυνομική και «αριστερή»). Στη βιβλιοθήκη εμφιλοχωρούν και μερικά χρηστικά βιβλία καθώς και ένα λεξικό. Η μαγιά συμπληρώνεται με εκδόσεις, προσφορές εφημερίδων.

Τα περισσότερα από τα βιβλία έχουν αναγνωσθεί, το μαρτυρά η υφή τους. Ορισμένα άλλωστε είναι θεμελιώδη εγχειρίδια. Θεμελιωδέστερο όλων είναι το κλασικό σύγγραμμα του αναρχικού Πιερ Ζοζέφ Προυντόν «Τι είναι η ιδιοκτησία» - η απάντηση, που αποδίδεται στον ίδιο, είναι πιο διάσημη: «Η ιδιοκτησία είναι κλοπή». Το «Αρετή και τρομοκρατία» του Ροβεσπιέρου, γραμμένη στα τελευταία ταραγμένα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης, νομιμοποιεί την «πολιτική βία» όταν αυτή υπερασπίζεται την εξέγερση. «Η συσσώρευση του κεφαλαίου» της Ρόζας Λούξεμπουργκ αναλύει «τους οικονομικούς νόμους της καπιταλιστικής παρακμής», όπως γίνονταν κατανοητοί εκατόν τόσα χρόνια πριν. «Ο Ηγεμόνας» του Μακιαβέλι είναι απαραίτητο ανάγνωσμα κάθε σοβαρού πολιτικοποιημένου. Σημαντικό εγχειρίδιο κατάρτισης είναι και το βιβλίο του Σκωτσέζου διαφωτιστή Ανταμ Σμιθ «Ερευνα για τη φύση και τις αιτίες του πλούτου των εθνών», το οποίο έχει αγοραστεί από βιβλιοπωλείο, πριν δηλαδή το προσφέρει στο ευρύ κοινό μια εφημερίδα. «Η τρίτη επανάσταση» του αναρχικού ακτιβιστή Μάρεϊ Μπούκτσιν συγκροτεί τον ιστό μιας σειράς από ιδεολογικά κείμενα βάσης. Κροπότκιν, Μπουχάριν,Τσόμσκι,Σαμίρ Αμίν είναι ακόμα μερικοί συγγραφείς το περιεχόμενο των κειμένων των οποίων καλύπτει ένα εύρος που ξεκινά από τον αναρχισμό και καταλήγει στον αντιιμπεριαλισμό. Α, στη βιβλιοθήκη δεσπόζει και η συλλογή με όλα τα κείμενα των προκηρύξεων της 17 Νοέμβρη- έστω και αν, στην πορεία, έχει ειπωθεί ότι συμπεριλαμβάνει και ψευδεπίγραφα κείμενα της παλιάς τρομοκρατικής οργάνωσης.

Ωστόσο, αν δεν θέλει κανείς να κατηγορηθεί για μονομέρεια, πρέπει απαραιτήτως να γνωρίζει τι λένε οι ιδεολογικοί του αντίπαλοι. Εύλογα, λοιπόν, διαβάζονται και βιβλία όπως αυτά του σπουδαίου οικονομικού αναλυτή Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ «Το μεγάλο κραχ του 1929» και η «Εποχή της αβεβαιότητας». Ή δυο πρόσφατα του αμερικανού καθηγητή στο Χάρβαρντ, που είχε διατελέσει σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του αμερικανού προέδρου Κάρτερ, Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι: «Η γεωστρατηγική τριάδα» (για τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη, την Κίνα και τη Ρωσία) και «Η επιλογή:παγκόσμια κυριαρχία ή παγκόσμια ηγεσία;», για το μέλλον της αμερικανικής ηγεμονίας. Σε αυτά τα κείμενα, πρέπει να προστεθεί και το εγχειρίδιο του Σάμιουελ Χάντινγκτον «Η σύγκρουση των πολιτισμών» , κόκκινο πανί για όλους τους αντίπαλους της παγκοσμιοποίησης, δεξιούς και αριστερούς. Το εγχειρίδιο «Ο Σόρος για τον Σόρος». Και ακόμα, «Η μεγάλη αυταπάτη» του νομπελίστα οικονομολόγου Τζόζεφ Στίγκλιτς, τον οποίο συμβουλεύεται συχνά και ο Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Αλλά είπαμε: αν θέλεις να θεωρείσαι καλός αντίπαλος, πρέπει να γνωρίζεις άριστα πώς σκέπτεται ο εχθρός σου.

Οι κάτοικοι των Καλυβίων, είναι προφανές ότι μελετούν με στόχο την κατάρτιση. Χαλαρώνουν ελάχιστα και, όταν το κάνουν, διαβάζουν είτε τις περιπέτειες του ανατολίτη ντετέκτιβ-δικαστή Τι (τη βιβλιοθήκη κοσμούν δύο βιβλία του Ρόμπερτ Βαν Γκούλικ ) είτε, ακόμα καλύτερα, τις πλοκές του Λατινοαμερικάνου Ινάσιο Τάιμπο ΙΙ, συγγραφέα τον οποίο αγαπούν πολύ και στην Αριστερά- ιδίως στην Αριστερά των κινημάτων. Δύο ταξιδιωτικοί οδηγοί, για τα Ζαγοροχώρια και τη Θεσσαλονίκη, αποδεικνύουν ότι χρειάζεται ακόμα περισσότερη χαλάρωση, με οδηγό τα βιβλία. Καθοδηγητικό ρόλο πρέπει να παίζει και το εγχειρίδιο «Ιστιοπλοΐα και ναυτική τέχνη», που με απλό και κατανοητό τρόπο δείχνει πώς μπορεί κανείς να γίνει τσακάλι ιστιοπλόος. Η φτώχεια θέλει καλοπέραση.

Δύο ακόμα βιβλία από τη βιβλιοθήκη των Καλυβίων αξίζουν την προσοχή. Το ένα, το «Γραφολογία» της Ρέννας Νέζου, ενδεχομένως είναι χρήσιμο σε πρόσωπα που γράφουν με το χέρι και έχουν λόγο να μην μπορεί να τους αποδοθεί ό,τι έχουν γράψει. Το άλλο, ένα λογοτεχνικό κείμενο του και ιταλού Προυστ επιλεγόμενου, Ιταλο Σβέβο, το «Τέλεια φάρσα», είναι ένα βιβλίο για την αμφιβολία. Στους χώρους του ιδεολογικού φανατισμού, η αμφιβολία θα μπορούσε να είναι ολέθρια αντεπαναστατική παρέκκλιση.


Οπλα, DVD και videogames στη Νέα Ιωνία

Αν τα Καλύβια θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν και άντρο της διανόησης, τα αναγνώσματα και γενικώς τα αντικείμενα επιμόρφωσης και ψυχαγωγίας που βρέθηκαν στη Νέα Ιωνία, στο άλλο σπίτι που η Αντιτρομοκρατική θεωρεί ορμητήριο τρομοκρατών, τα πράγματα παραπέμπουν σε πιο militant φάση- και όχι μόνο επειδή οι αστυνομικοί έδωσαν σημασία σε ένα ξενόγλωσσο εγχειρίδιο για όπλα. Εκεί υπήρχαν επίσης βιβλία στα αγγλικά για ανατολικές πολεμικές τέχνες, DVD με ανάλογες πλοκές, εφαρμογές του Ρlaystation 3 (με εξελιγμένα πολεμικά παιχνίδια, ιδιαίτερα δημοφιλή στην επικράτεια της ποπ κουλτούρας). Υπήρχαν ακόμα κόμικς, συμπληρωμένα μάλιστα με τις φιγούρες από πλαστικό των βασικών ηρώων της εταιρείας Μarvel (Σπάιντερ Μαν, Χουλκ, Γούλβεριν, Κάπτεν Αμέρικα κ.ά.). Και πολλά περιοδικά για ενημερωμένους σινεφίλ αναγνώστες.

Κατά τα άλλα, εδώ διάβαζαν πολλή λογοτεχνία. Από το «Χωριάτες» του Μπαλζάκ μέχρι το «Νανά» του Ζολά. Και από «Το όνομα του ρόδου» του Ουμπέρτο Εκο μέχρι το «Μνήμες φωτιάς» του στρατευμένου Εντουάρντο Γκαλεάνο. Αλλά, φυσικά, η Αστυνομία ήθελε να προβληθούν κάποια κείμενα του Αντρέ Κορτάλε και του Γκι Ντεμπόρ στην έκδοση «Για την ένοπλη πάλη στην Ισπανία και τους ελευθεριακούς φυλακισμένους». Και επίσης το κείμενο του Χούλιαν Αγίρε, «ειδώλου» της τρομοκρατικής ΕΤΑ, «Πώς και γιατί εκτελέσαμε τον Καρρέρο Μπλάνκο, πρωθυπουργό της Ισπανίας», που υπήρχε σε φωτοτυπία από την πρώτη ελληνική έκδοση Βέργου, του 1975.
NEA