Είμεθα ολίγον Γερμανοί...

Λώρη Κέζα
Δεν έτυχε να διαμαρτυρηθούν οι Γερμανοί για την κακοποίηση της μουσικής τους κληρονομιάς. Αναρίθμητες μελωδίες του Μπετόβεν χρησιμοποιούνται ως ringtones σε ελληνικά τηλέφωνα. Δεν διαμαρτυρήθηκαν επειδή ο Μπετόβεν είναι δικός τους και δικός μας, με τον τρόπο που η θεά Αφροδίτη ανήκει στην ανθρωπότητα, όχι σε όσους έτυχαν να γεννηθούν στην απόληξη των Βαλκανίων. Εχουν όλοι τις ίδιες ελευθερίες απέναντι στην τέχνη: να σεβαστούν, να απολαύσουν, να κοροϊδέψουν. Εχουν όλοι τα ίδια δικαιώματα καθώς...
μοιράζονται μια κοινή πρόσβαση στη δυτική Παιδεία. Ζούμε μια αλλόκοτη περίοδο, με την τέχνη να γίνεται αντικείμενο εθνικής διεκδίκησης ενώ ταυτόχρονα η Ιστορία αντιμετωπίζεται ως περσινά ξινά σταφύλια. Αυτό που ίσως παραβλέψαμε τις τελευταίες ημέρες είναι ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο είμεθα όλοι και ολίγον Γερμανοί. Ο πολιτισμός τους είναι κομμάτι του πολιτισμού μας και το αντίστροφο.

Επιφανείς βουλευτές ενεπλάκησαν σε μια αψιμαχία για το πόσα Νομπέλ έχει κάθε λαός, πόσους καλλιτέχνες γέννησε, τι εγκλήματα έκαναν οι παππούδες τους. Αν είχαν ασχοληθεί με το τι συμβαίνει γύρω τους, αν ρωτούσαν τι ακούνε σήμερα οι έφηβοι, θα είχαν σκοντάψει στους Τokio Ηotel, που με έδρα το Μαγδεμβούργο και όνομα Απω Ανατολής ξεσηκώνουν τα πιτσιρίκια της υφηλίου, με τους εγγλέζικους στίχους «Τogether we΄ll be running somewhere new/Τhrough the monsoon». Το απόλυτο νεανικό γκρουπ αποτελείται από γερμανάκια. Για τους ωριμότερους και αγριότερους υπάρχουν και άλλοι άξιοι γόνοι της γενέτειρας του Μπετόβεν. Σείονται τα γήπεδα σε κάθε εμφάνιση των Scorpions, του γκρουπ με πωλήσεις που υπερβαίνουν τα 100 εκατομμύρια τεμάχια. Μπορεί ο Κλάους Μάινε να άδει σε άπταιστη προφορά «Send me an angel», πλην όμως το παλικάρι είναι από το Ανόβερο- βέρος Γερμαναράς δηλαδή.

Για όσους η ποπ και το χέβι μέταλ αποτελούν υποδεέστερα είδη, καταθέτουμε μια φράση: «Αυτό που είναι σήμερα μοντέρνο, στο μέλλον θα είναι παραδοσιακό». Το είχε πει ο Καρλχάιντς Στοκχάουζεν, ο πρωτοποριακός συνθέτης με το μεγαλύτερο εύρος επιρροής τον 20ό αιώνα: ενέπνευσε τον ρωσικής καταγωγής Ιγκόρ Στραβίνσκι, τον αμερικανό τζαζίστα Μάιλς Ντέιβις και το ισλανδικό ξωτικό Μπγιορκ. Αν ο Στοκχάουζεν έβρισκε έναν τρόπο να φυλακίσει τη μουσική του εντός των γερμανικών συνόρων, θα αναφερόμασταν αποκλειστικά στην επίδραση που είχε στους Κraftwerk. Ας θυμηθούμε από πού εμπνεύστηκαν το πρόσφατο άλμπουμ τους οι πιονέροι της ηλεκτρονικής μουσικής: από τον ποδηλατικό γύρο της Γαλλίας (και όχι από την μπάλα, τις μπίρες και τα λουκάνικα).

Η μουσική δεν λειτουργεί απολογητικά, ως εκ τούτου οι γερμανοί συνθέτες δεν μπορούν να κατευνάσουν όσους επαναφέρουν σε κάθε αδιέξοδη συζήτηση τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενα μυθιστόρημα όμως μπορεί να λειτουργήσει απολογητικά και επεξηγηματικά: Το «Τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας είναι ίσως το καλύτερο αντιπολεμικό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα. Η Γερμανία παρουσιάζεται με τη μορφή ενός νάνου που κατηγορείται για ένα έγκλημα και καταλήγει στο ψυχιατρείο. Οταν η πεζογραφία γίνεται τόσο εύγλωττη, είναι παράδοξο να πετάμε βελάκια σε έναν λαό που κουβαλάει τύψεις και ενοχές από τις προηγούμενες γενιές.

Επειδή ακούστηκαν διάφορα για την ανικανότητα των Γερμανών να γεννήσουν άξιους λογοτέχνες, να υπενθυμίσουμε ότι ο Γκύντερ Γκρας τιμήθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία το 1999. Πριν από λίγους μήνες η Χέρτα Μίλερ πήρε το ένατο Νομπέλ Λογοτεχνίας για τη Γερμανία. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η γερμανική γλώσσα έχει δώσει καταφύγιο έκφρασης σε εβραίους λογοτέχνες, όπως ο Βούλγαρος Ελίας Κανέτι και ο Ρουμάνος Πάουλ Τσέλαν. Η συμβολή της Γερμανίας στον σύγχρονο πολιτισμό είναι τόσο μεγάλη που δεν σβήνεται με μια μονοκονδυλιά, πάνω στον θυμό. Μια συμβολή που δεν αρκείται στις τέχνες: η άνεση ενός ζεύγους ΑDΙDΑS, η ασφάλεια μιας Μercedes, η αποφασιστικότητα των Οικολόγων Πράσινων, η δύναμη ενός Οτο Ρεχάγκελ, όλα αυτά είναι κομμάτια μιας κουλτούρας που μας αφορά. Με αυτή τη λογική είμεθα και ολίγον Γερμανοί. Με την ίδια λογική και για χίλιους δυο λόγους οι Γερμανοί είναι και ολίγον Ελληνες.
BHMA