O Πελέ παντού και πουθενά...

kourdistoportocali
Από τον Αδαμ Γιαννίκο
Στα παιδικά μου χρόνια, ο Πελέ ήταν μια περίεργη ιστορία. Από τον πατέρα μου πάντα άκουγα για τη Βραζιλία του ’70, που «δεν πρόκειται να ξαναϋπάρξει τέτοια ομάδα» και για τον τον βασιλιά Πελέ που «δεν είδε τον Κάρλος Αλμπέρτο να έρχεται, τον άκουσε» και που «είχε εκτός από πόδια και κεφάλι» -αυτό το τελευταίο αρκετά τρομακτικό για ένα παιδί να το ακούει. Σε εκείνο το παιδικό μυαλό τα ονόματα «Πελέ-Ριβελίνο-Ζέρσον-Τοστάο» μπήκαν σε σειρά πιο φυσικά κι από το ένα-δύο-τρία-τέσσερα. Έτσι, όπως κάθε πιτσιρίκι, έφτασα κι εγώ να αναρωτιέμαι: υπήρξε ο Πελέ; «Έντσον Αράντες Ντο Νασιμέντο» απαντούσε ο πατέρας με τονιστές τις συλλαβές ώστε με αυτήν την αναφορά στο κοσμικό όνομά του O Rei να γίνει κατανοητό στον γιο πως -κι όμως- υπήρξε. Το δε πλέον εντυπωσιακό ήταν ότι ο βασιλιάς έπαιζε και σε άλλη ομάδα: «Την Σάντος». Του Πελέ πάντα. Ακόμα και ο «second best» ποδοσφαιριστής στο κόσμο για τον πατέρα μου υπήρχε μέσα απ’ τον Πελέ. «Εάν είχα γεννηθεί άσχημος δεν θα είχατε ακούσει για τον Πελέ», είχε πει κάποτε ο George Best. Κι ως εδώ καλά.

Έλα, όμως, που μια μέρα νοίκιασα από το βίντεο κλαμπ την...

...«Απόδραση των 11». Τι δουλειά είχε ο Πελέ σε αγγλική ομάδα δίπλα στον Σταλόνε τερματοφύλακα; Και γιατί, ενώ φαινόταν πιο μεγάλος από ό,τι το ’70 στο Μεξικό, έπαιζε μπάλα με τους Γερμανούς το ‘40; Το αντιαθλητικό παιχνίδι των Ναζί μπερδεύτηκε σαν ιστορία στο μυαλό μου με το κλάδεμα του ’66 στην Αγγλία που κόντεψε να του κόψει την μπάλα κι ήταν κι αυτό μέρος των μεγάλων διηγήσεων του πατέρα. Και πάλι, αναρωτιόμουν που είναι ο Πελέ; Γιατί δεν παίζει μπάλα και σήμερα εφόσον όλοι μιλάνε γι’ αυτόν; Πελέ, Πελέ, Πελέ, παντού και πουθενά.

Έτσι κατέληξα ότι στους ανθρώπους συμβαίνει ό,τι συμβαίνει στο μαγείρεμα. Το φαγητό έχει από την αρχή ένα όνομα και μια συνταγή, αλλά η γεύση εν τέλει εξαρτάται από τον τρόπο που το ανακατεύεις, από το πόσο το λαχταράς κι από το πόσο συχνά το τρως. Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν χόρτασε διαβάζοντας τσελεμεντέδες χωρίς να δει την κατσαρόλα. Η γκουρμεδιά της δικής μου γενιάς λεγόταν Μερεντόνα. Μεξικό πάλι, αλλά το ’86, χαρτάκια Πανίνι και στενά σορτσάκια αλα 80’s, σε έγχρωμες τηλεοράσεις που όταν ακούμπαγες τα δάχτυλά σου στην οθόνη έβγαινε στατικός ηλεκτρισμός. Μεγαλώνοντας με τον καιρό, η πατρική συνταγή άρχιζε να ξινίζει. Ο μύθος του Πελέ ήταν τόσο άβατος και ιερός, που για όλα τα άλλα υπήρχε η Mastercard. Και το επαναστατημένο νιάτο δεν τα πολυτρώει αυτά.

Οι συνταγές συγκρούστηκαν. Κι από πάνω ήρθε η διαχρονική σάλτσα «τα καλά παιδιά ακούνε Beatles τα κακά Stones» και πάει λέγοντας. Όπως και να ‘χει, παίδες, it’s only rock ‘n roll and we like it. Το ερώτημα δεν είναι τι είναι καλύτερο, αλλά πότε είναι καλύτερο. Θα πορωνόσασταν με τους αντίστοιχους Beatles ή Stones της εποχής σας αν δεν ταυτίζατε τα τραγούδια τους με γκόμενες, πάρτυ, νεανικές απαλεψιές, πρωινά διαβάσματα και ξαναμμένα ξενύχτια και την ανάγκη να πιάνετε όρια πριν προλάβετε να μεγαλώσετε πηγαίνοντας κόντρα σε κάτι; Δεν θα κολλάγατε με μια μουσική μόνο και μόνο επειδή ακολουθεί τον κανόνα για τις παράλληλες πέμπτες και η λούπα στη δεύτερη στροφή διδάσκεται στο Berkeley. Θα σας άρεσε κάτι επειδή ξαφνικά βλέποντας Πελέ, Μαραντόνα κι όποιον άλλον, νιώσατε κάτι μαγικό και είδατε τον κόσμο αλλιώς. Την είδατε αλλιώς. Και το πώς την βλέπεις στα 15-25 είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο. Όλα τα άλλα είναι γεροντίλες.

Σαράντα χρόνια μετά τον Πελέ και είκοσι από τον Ντιέγκο, στον τελικό της Ρώμης η πίτσα που παραγγείλαμε ήταν μάπα, επιβεβαιώνοντας τους παρακάτω κανόνες της χορτάτης μπάλας. Κανόνας πρώτος: το φαΐ δεν πρέπει να είναι καλύτερο από τη μπάλα που βλέπεις. Κανόνας δεύτερος: και το χειρότερο junk τρώγεται όταν βλέπεις μπάλα. Κανόνας τρίτος: όταν πεινάς για μπάλα δεν χορταίνεις έξω απ’ το γήπεδο.

Δεν είναι η συνταγή, λοιπόν, είναι το ανακάτεμα. Είναι να τη δεις. Μπορούν λοιπόν να κάνουν την επανάστασή τους οι πιτσιρικάδες σήμερα; Μπορεί η μπάλα να τους κάνει να την δουν αλλιώς; Ο Πελέ έβγαλε τους πατεράδες μας απ’ την κλειστοφοβική γειτονιά, ο Μαραντόνα μάς έβαλε στον έγχρωμο κόσμο, ο (second) Best έγινε o πέμπτος Beatle. Κάθε φορά, η κουλτούρα των νέων έβρισκε τη δική της συνταγή ενάντια στο κατεστημένο. Στους δρόμους, τα γήπεδα και τις κατσαρόλες γινόταν παιχνίδι κι αναλάμβαναν πλήρως οι αισθήσεις. Σήμερα, ο κομπάρσος του τελικού Κριστιάνο Ρονάλντο μοντάρει συμβόλαιο Μίδα και βιδώνει την Πάρις Χίλτον. Η συνταγή της εποχής μας μάς χώνει βαθιά στο τίποτα. Στην εποχή της οικονομικής κρίσης, όπου τα παιδιά μεγαλώνουν πριν την ώρα τους και οι μεγάλοι δεν «πεθαίνουν» με τίποτα, με ανεργία στο μάξιμουμ και lifestyle στο μηδέν χορταίνουμε απ’ τον τσελεμεντέ τις παραισθήσεις. Ο Πελέ παντού και πουθενά.