Οικονομία των σπέσιαλ εφέ...

Της Πόπης Διαμαντάκου
Θέατρο της επικαιρότητας έχει γίνει πλέον μια οικονομία μάλλον μιντιακή παρά πραγματική. Αντικειμενικές αξίες που θα αυξηθούν, γονικές παροχές που θα φορολογηθούν, επιδόματα που θα τσεκουρευτούν, ασφαλιστικοί κανόνες που θα μεταβληθούν, μέτρα που θα ληφθούν και άλλα που λαμβάνονται, αποσύρονται και επαναλαμβάνονται, συζητήσεις ατέλειωτες στα πάνελ, δελτία ειδήσεων που μετά βίας χωρούν άλλες ειδήσεις πλην εκείνων που αφορούν την οικονομία.

Μια οικονομία όμως που έχει εξελιχθεί σε έννοια μάλλον...

...μιντιακή παρά πραγματική. Όχι ότι το χρέος δεν είναι πραγματικό. Η συζήτηση ωστόσο για την κάλυψή του παίρνει διαστάσεις θρίλερ ώστε το θέαμα του τρόμου και του επείγοντος καταπίνει ιδεολογίες και πολιτικές νοοτροπίες που το συνθέτουν. Σαν να υπάρχει μια ευθύνη, μια τάξη και εντέλει μία και μοναδική λύση.

Κάθε μέτρο, κάθε ανάλυσή του, κάθε πρόταση για φόρους και οι αντιρρήσεις που εγείρει, για ψαλίδισμα επιδομάτων, για οτιδήποτε κρίνεται απαραίτητο όχι μόνο για τη μείωση του χρέους αλλά και «για την αλλαγή της κοινωνικής νοοτροπίας» αφορά αποκλειστικώς τη μεγάλη μεσαία εισοδηματική τάξη, τους μισθοσυντήρητους, τους ευάλωτους και τρομοκρατημένους, τους μικροϊδιοκτήτες και μικροφοροδιαφεύγοντες. Αυτό το μεγάλο μιντιακό κοινό, αυτοί και οι πρώτοι που θίγονται, μετατρέπονται σε μοναδικό μέτρο για τη σύνθεση μιας εκκωφαντικής επικαιρότητας, η οποία ανακυκλώνει τα ίδια τους τα ελαττώματα και εξαιρεί- τι βολικό!- εκείνους που χάρη σε αυτά κερδοσκοπούν εις βάρος τους. Τι θέλουν; Να μη χάσουν μικροπρονόμια; Πλήθος τα πάνελ που αναμασούν τα περί μικροπρονομίων. Να πληρώνουν, για παράδειγμα, οι ταξιτζήδες όσο και οι λοιποί φορολογούμενοι; Να έχουν φοροαπαλλαγές αφού πληρώνουν και πανάκριβη άδεια κυκλοφορίας ταξί; Ένας πτυχιούχος δεν έχει ξοδέψει σε φροντιστήρια και βιβλία; Ποιοι να πληρώσουν, ποιοι να εξαιρεθούν, ποια επιδοματάκια να συντηρηθούν και ποια συνταξούλα να περικοπεί.

Α, ναι. Αυτή η συζήτηση για την οικονομία θυμίζει πολύ εκείνο το όνειρο του Μαρξ για την κατάργηση της πάλης των τάξεων αφού θα επικρατήσει μία, το οποίο φυσικά το βιώνουμε στην απόλυτη στρέβλωσή του. Για την ακρίβεια, στη μιντιακή εκδοχή του. Πρόκειται για ακόμη μία προσποίηση της αγοράς, όπου το τηλεοπτικό τελετουργικό αναλαμβάνει την εκτόνωση των κοινωνικών εντάσεων διογκώνοντας τα μικροπροβλήματα των πολλών, σαν να είναι αυτά η αιτία και όχι η συνέπεια.

Γιατί στην πραγματικότητα δεν μιλάμε για την οικονομία, την έννοια που συμπεριλαμβάνει απαραιτήτως ιστορικά, ιδεολογικά και κοινωνιολογικά στοιχεία, αλλά για την κερδοσκοπία. Μια κερδοσκοπία που αρχίζει από τους μεγάλους οίκους, συμβουλευτικούς τάχα, του εξωτερικού με τα κολοσσιαία συμφέροντα και φτάνει μέχρι τους μισθωτούς του εσωτερικού με τα μικροσυμφέροντα. Όλοι αναζητούν την «ευνοϊκή» ρύθμιση για τα δικά τους συμφέροντα. Πάντως, τα ένθεν κακείθεν συμφέροντα αίφνης συγκοινωνούν, αταξικά και αποϊδεολογικοποιημένα, αφού μια «καλή κουβεντούλα» από διεθνή οίκο θα σημάνει οικονομική ανάσα για τον τόπο και αυτό με τη σειρά του μπορεί να σημάνει τη διατήρηση ενός μικροπρονομίου για μια κοινωνική κατηγορία.

Το φαινόμενο δεν είναι διόλου ελληνικό. Απλώς, η εγχώρια μικρή αγορά και το παγιωμένο τηλεοπτικό τελετουργικό το διευκολύνει. Οι μαραθώνιες συζητήσεις για διάφορα ανθυπομέτρα και για το ποιοι θίγονται όπως και οι απευθείας συνδέσεις με τον ένα ή τον άλλο ανθυποεκπρόσωπο της κάθε θιγόμενης κοινωνικής κατηγορίας δεν αφορούν πλέον την οικονομία, αλλά πρόκειται για επικοινωνιακό πολτό μιζέριας προς πάσα χρήση.

Και αυτό είναι το ανησυχητικό νέο πολιτικό στοιχείο. Οι συζητήσεις δεν αφορούν ούτε την παραγωγή ούτε την αγορά με την παραδοσιακή έννοια της ούτε την αξία της εργασίας, την υπεραξία και τη λογική του κεφαλαίου, αλλά ένα παιχνίδι με κυμαινόμενους κανόνες και αυθαίρετες, πολύ τηλεοπτικές ερμηνείες τους. Τα περί «πλουσίων» εμφανίζονται στις συζητήσεις των πάνελ σαν μυθιστορηματικά κλισέ (π.χ. παραλήρημα Κανελλάκη στο «Μega Σαββατοκύριακο» σε κουβέντες με συμπαθείς τάξεις επαγγελματιών με μικροπρονόμια που πρόκειται να θιγούν από διάφορα κυβερνητικά μέτρα).

Εσωτερική κατανάλωση

Η οικονομία έχει γίνει το παραδειγματικό θέατρο της επικαιρότητας, δηλαδή ένας χώρος ειδικών εφέ, απρόβλεπτων συμβάντων και ενός ανορθολογικού παιχνιδιού, το οποίο ξεδιπλώνει on camera τις κοινωνικές νοοτροπίες που σατίριζε παλιά και η επιθεώρηση για εσωτερική κατανάλωση και χαβαλέ.
ΝΕΑ