Μεταξύ αγορών και αγροτών...

ΠΑΡΑ την αποδοχή του Προγράμματος Σταθερότητας από το Εurogroup και το Εco/ F in της περασμένης Δευτέρας και Τρίτης, στην κυβέρνηση επικρατεί προβληματισμός καθώς διαπιστώθηκε με έκπληξη ότι οι αγορές όχι μόνο δεν ανταποκρίθηκαν, αλλά σκλήρυναν τη στάση τους δίνοντας σαφή σημάδια- με την εκτίναξη της διαφοράς επιτοκίου ανάμεσα στα ελληνικά και τα γερμανικά 10ετή ομόλογα πάνω από το 3%- ότι ο δανεισμός γίνεται πιο δυσχερήςκαι πιο ακριβός.

Καθώς εξόχως δυσοίωνα μηνύματα άρχισαν στα τέλη της εβδομάδας να μεταφέρονται στην κυβέρνηση από εγχώρια και διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα, οι κλειστές συσκέψεις για την εφαρμογή των μέτρων που είχαν αποφασιστεί απέκτησαν μια...

...διάσταση «συγκρατημένης αβεβαιότητας». O πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου, τα βασικά στελέχη του «πρωινού καφέ», τα οποία ασκούν επιρροή στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής κκ. Ν. Αθανασάκης, Χ. Παμπούκης και Χρ. Παπουτσής, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Θ. Πάγκαλος και το οικονομικό επιτελείο αποτελούμενο από τον κ. Γ. Παπακωνσταντίνου , την κυρία Λούκα Κατσέλη και τον κ. Φ. Σαχινίδη αξιολογούν τα ανησυχητικά μηνύματα που λαμβάνουν από το εγχώριο και διεθνές τραπεζικό σύστημα, αλλά δεν έχουν αποφασίσει να μεταβάλουν τον πολιτικό σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής, ο οποίος ταυτίζεται πλήρως με την προώθηση των φορολογικών, εισοδηματικών, ασφαλιστικών και οργανωτικών αλλαγών στο κράτος που περιγράφονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Εκ πρώτης όψεως οι κυβερνητικές συσκέψεις εκτελούνται κανονικά, πλήρως εξοπλισμένες με πράσινο τσάι, φυσικό χυμό πορτοκάλι και συσκευές ιονισμού για τον καθαρισμό της ατμόσφαιρας από σωματίδια σκόνης. Ως γνωστόν η κυβερνητική λειτουργία απέκτησε εδώ και λίγες ημέρες λογισμικό, software ελληνιστί, και αυτό δεν είναι άλλο από ατύπως το πιστοποιημένο από την Κομισιόν τριετές Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ολα όσα πρέπει να γίνουν σε όλους τους τομείς υπάρχουν καταγεγραμμένα εκεί.

Το «τρέξιμο του λογισμικού»
Η εφαρμογή, δηλαδή το «τρέξιμο του λογισμικού», ανατέθηκε στην Επιτροπή Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής υπό τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης κ. Θ. Πάγκαλο. Στην πρώτη σύσκεψη της Επιτροπής, την Πέμπτη το μεσημέρι, παρουσία του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου συμμετείχαν ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, η κυρία Λούκα Κατσέλη, ο κ. Φ. Σαχινίδης, οι κυρίες Αννα Διαμαντοπούλου, Κατερίνα Μπατζελή και Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου και οι κκ. Χ. Παμπούκης, Αν. Λοβέρδος και Δ. Ρέππας.

Η συζήτηση ξεπέρασε τις 2,5 ώρες (μικρή για τα σημερινά κυβερνητικά δεδομένα), αλλά η κυριότερη απόφαση της σύσκεψης ήταν να τα ξαναπούν σε 15 ημέρες (και να επαναλαμβάνουν τη σύσκεψη κάθε 15 ημέρες).

Κοινωνία των αγροτών, κοινωνία των αγορών
Υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη ομολογούν ότι το Πρόγραμμα Σταθερότητας δεν έχει εξοπλιστεί με το απαραίτητο «πολιτικό πλαίσιο». Σε ειδική σύσκεψη για τον καλύτερο συντονισμό κυβέρνησης, βουλευτών και κόμματος αποφασίστηκε να συμμετέχει στην προπαρασκευή των νομοσχεδίων ο βουλευτής που θα αναλαμβάνει ως εισηγητής τους. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος κ. Χρ. Παπουτσής υποστηρίζει ότι «εκείνο που χρειάζεται είναι μέτρα σοβαρά, που μπορεί να είναι σκληρά,δεν μπορεί όμως να είναι άδικα». Στο πλαίσιο αυτό προωθείται η άμεση κατάθεση στη Βουλή του φορολογικού νομοσχεδίου, η αποσαφήνιση της εισοδηματικής πολιτικής και η επιτάχυνση του «διαλόγου» για το Ασφαλιστικό. Μάλιστα έγκυρες πηγές αναφέρουν ότι μέσα στις επόμενες ημέρες θα συζητηθούν τα σενάρια της χρηματοδότησης του συστήματος και δεν αποκλείεται η ανακοίνωση «έκτακτου φόρου» για τη στήριξη των συντάξεων.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να εμφανίζουν τη ΝΔ «πολιτικά αναίσθητη», η κυβέρνηση έδειξε ανεξήγητη αδυναμία να χειριστεί με αποτελεσματικότητα τις αγροτικές κινητοποιήσεις. Ουσιαστικά η κυβέρνηση προσπαθεί να εξευμενίσει ταυτόχρονα την «κοινωνία των αγροτών» και την «κοινωνία των αγορών» και για να το πετύχει αυτό επιδίδεται σε έναν πρωτοφανή αριθμό εξαντλητικών συσκέψεων.

Επενδύουν στη χρεοκοπία
«Οι αγορές δεν έχουν αφομοιώσει ακόμη το Πρόγραμμα Σταθερότητας» είναι το συμπέρασμα που κυριάρχησε τα τελευταία 24ωρα σε κυβερνητικές συσκέψεις- και μία από αυτές έγινε την Πέμπτη το βράδυ στο Μέγαρο Μαξίμου με τη συμμετοχή στελεχών του πρωθυπουργικού και του οικονομικού επιτε λείου, δηλαδή των κκ. Ν. Αθανασάκη και Χ. Παμπούκη και των κκ. Γ. Παπακωνσταντίνου και Φ. Σαχινίδη. Ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου προσπαθεί να εντοπίσει τις πραγματικές αιτίες που οι αγορές δεν ανταποκρίνονται αλλά οι εισηγήσεις που δέχεται είναι αντικρουόμενες. Τραπεζικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι οι αγορές δεν θα περιμένουν να μετρήσουν με ζυγαριά μαγειρικής τα υλικά για την εφαρμογή του Προγράμματος Σταθερότητας και προειδοποιούν ότι «ο χρόνος τελειώνει».

Εξηγούν ότι ξένα funds, τα οποία συνδέονται με αντίστοιχες επενδυτικές τράπεζες, έχουν «στοιχηματίσει» στη διεθνή αγορά παραγώγων μεταξύ 300 και 400 δισεκατομμυρίων ευρώ στη χρεοκοπία της χώρας («τοποθετώντας» και ρισκάροντας, με βάση τους ισχύοντες κανόνες, μόνο το 5% του αναφερόμενου ποσού διότι τόσο χρειάζεται για την υποστήριξη των παραπάνω «στοιχημάτων»). Η δραστηριότητα αυτή αντανακλάται στην εκτίναξη του spread και των ασφάλιστρων κινδύνου των ομολόγων. Κοντολογίς, με βάση τους συγκεκριμένους δείκτες (οι οποίοι θεωρείται ότι εκφράζουν πιθανότητα χρεοκοπίας) θεωρείται ότι η Ελλάδα έχει περισσότερες «πιθανότητες» να χρεοκοπήσει από όσες έχει η Τουρκία ή η Βουλγαρία!

Καθώς η «πεποίθηση περί πτώχευσης» της Ελλάδας απλώνεται στο διεθνές τραπεζικό σύστημα, οι παράγοντες των αγορών στοιχηματίζουν στη χρεοκοπία, προσδοκώντας μέσω της ασφάλισης έναντι αυτής να κερδίσουν περισσότερα από όσα θα χάσουν στο σκέλος των ομολόγων αν η χώρα πτωχεύσει. Κλείνουν λοιπόν τους κρουνούς του δανεισμού συμβάλλοντας έτσι στην ευκολότερη εκπλήρωση της επικερδούς προφητείας τους.

Ανεξάρτητοι παρατηρητές επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση προχώρησε στις αρχές της εβδομάδας στην έκδοση τριμηνιαίων εντόκων γραμματίων του Δημοσίου μετά την έκδοση εξαμηνιαίων και ετησίων της προηγούμενης εβδομάδας. Η έκδοση των τριμηνιαίων καλύφθηκε με επιτόκιο πέντε φορές μεγαλύτερο (!) από εκείνο με το οποίο καλύφθηκε αντίστοιχη τριμηνιαία έκδοση λίγους μήνες πριν (1,67% έναντι 0,35%). Στο τέλος της εβδομάδας βρισκόταν σε εξέλιξη διαπραγμάτευση για να «κλειστεί» δάνειο της χώρας (το συζητούμενο ύψος ήταν μεταξύ 5 και 8 δισ. ευρώ) από κοινοπραξία ελληνικών και ξένων τραπεζών (κοινοπρακτική έκδοση). Αυτό σημαίνει επιστροφή της Ελλάδας σε μια πρακτική του παρελθόντος διότι ως χώρα της ευρωζώνης μπορούσε να απευθύνεται στις αγορές με δημοπρασίες ομολόγων. Σύμφωνα με άλλες πηγές ενδέχεται τελικώς να γίνει δημοπρασία ομολόγων, αλλά με προσυμφωνία των τραπεζών τής υπό συγκρότηση κοινοπραξίας ότι θα καλύψουν την έκδοση. Πρόκειται για διαχείριση κρίσης.

Φιλικοί διακανονισμοί
Πίσω από τις παραπάνω πρωτοβουλίες υπάρχει μια μικρή ιστορία. Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές στελέχη του κεντρικού κυβερνητικού επιτελείου διατηρούν καλές προσωπικές σχέσεις με εκπροσώπους στην Ελλάδα μεγάλων ξένων τραπεζών και επενδυτικών οίκων. Αυτοί φέρονται να τους είχαν διαβεβαιώσει πολλάκις από τα μέσα Οκτωβρίου και μετά ότι οι «μητρικές» θα αγόραζαν μεγάλο κομμάτι του χρέους, όπως αυτό «τεμαχίζεται» και εκδίδεται σε τριετή, πενταετή, η δεκαετή ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η διαβεβαίωση αυτή λειτούργησε καθησυχαστικά στο Μέγαρο Μαξίμου και ακριβώς γι΄ αυτό τον λόγο κάθε εισήγηση για «σκληρά μέτρα» αντιμετωπιζόταν μέχρι πριν από λίγες ημέρες με απροθυμία, συγκατάβαση ακόμη και πολιτική καχυποψία. Καθώς όμως αυξάνεται το ασφάλιστρο κινδύνου για τα ελληνικά ομόλογα οι «γενναιόδωρες» τράπεζες εμφανίζονται όλο και πιο συγκρατημένες. Σε χρηματοοικονομικούς κύκλους συζητείται ότι μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα που είχε συμφωνήσει ατύπως προ διμήνου να αγοράσει μεγάλο ποσό χρέους γνωστοποίησε πρόσφατα ότι θα αγοράσει μόνον το 1/5 του ποσού που ζητήθηκε με τη «δικαιολογία» ότι «η ασφάλιση μεγάλων ποσών δανεισμού στην Ελλάδα είναι πλέον υψηλή». Το αποτέλεσμα ήταν να ακυρωθεί το πρώτο σενάριο «ηρωικής εξόδου για δανεισμό σε ομόλογα», να στραφεί η χώρα εντός των τειχών, στα τριμηνιαία έντοκα γραμμάτια, για να διατηρήσει ένα «μαξιλάρι» κεφαλαίων χρονικού πάχους περίπου ενός μηνός και στη συνέχεια να ξεκινήσει η διερεύνηση άλλων δυνατοτήτων δανεισμού (κοινοπρακτικές εκδόσεις). Τραπεζίτες υποστηρίζουν ότι η λειτουργία των σύνθετων αγορών και η ψυχολογία των ξένων δανειστών δεν αξιολογήθηκε σωστά, όχι μόνο από το οικονομικό επιτελείο, αλλά κυρίως από στελέχη που έχουν ίσως πιο αποφασιστική συμμετοχή στη χάραξη των «κόκκινων γραμμών» της κυβερνητικής πολιτικής ενώ η οικονομική τους γνώση εξαντλείται στην εγχώρια «πιάτσα». Λένε επίσης ότι κάθε σκέψη για «απόδοση ευθυνών στη ΝΔ» μέσω της (εντός των επομένων ημερών) κατάθεσης στη Βουλή του πορίσματος για την αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων, που έχει συντάξει ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων, ενδέχεται να οδηγήσει σε μια καταστροφική για την ανάκαμψη της οικονομίας «πολιτικοποίηση» της δημοσιονομικής κρίσης. Ωστόσο, ουδείς αποκλείει ότι εκεί ακριβώς μπορεί να οδηγηθούν τα πράγματα στο πλαίσιο της κυβερνητικής ανάγκης για έναν στοιχειωδώς αξιόπιστο «πολιτικό αντιπερισπασμό».

Το γύρισμα της τύχης
Οι επίμονες εισηγήσεις των τραπεζιτών, αλλά και επιχειρηματικών θεσμών, όπως είναι το ΙΟΒΕ (το οποίο έστειλε την Πέμπτη ανοιχτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό) είναι να ληφθούν άμεσα μια σειρά από σκληρά μέτρα, πέρα ακόμη και από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο «Σχέδιο Β». Υποστηρίζουν ότι μόνο μέτρα που δεν έχουν προεξοφλήσει οι αγορές είναι εκείνα που θα οδηγήσουν επενδυτικά κεφάλαια να «χάσουν το στοίχημα». «Μόνο έτσι μπορεί να γυρίσει το κλίμα των αγορών υπέρ ενός αισιόδοξου σεναρίου για τη χώρα» υποστηρίζει ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ καθηγητής κ. Ι. Στουρνάρας.

Η κυβέρνηση όμως εξακολουθεί να εμφανίζεται δύσπιστη. Η κραταιά άποψη στο οικονομικό επιτελείο είναι ότι τα «έκτακτα μέτρα» πρέπει να ληφθούν μόνο αν ύστερα από ένα μήνα αποδειχθεί από τα στοιχεία ότι η χώρα δεν προσεγγίζει τους στόχους για τους οποίους η ίδια δεσμεύτηκε με το Πρόγραμμα Σταθερότητας.

Οι Γερμανοί και ο «μεγάλος συνασπισμός»
Εγκυροι κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών επιμένουν ότι εκείνο που λείπει είναι η φραστική στήριξη των Γερμανών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η κραταιά γερμανική θέση ότι δεν πρόκειται να παρασχεθεί βοήθεια στην Ελλάδα, όπως εκφράζεται μέσα από δηλώσεις πολιτικών της χώρας, αλλά και κορυφαίων στελεχών της ΕΚΤ όπως ο κ. Γιούργκεν Σταρκ, προκαλούν και προσκαλούν τις αγγλοσαξονικές αγορές να «τεστάρουν» τα γερμανικά νεύρα οδηγώντας το Βερολίνο προ του διλήμματος να αποφασίσει πότε θα μπορούσε να υποστεί μεγαλύτερη ζημιά η ευρωζώνη- αν «ενισχύσει» έναν αδύναμο κρίκο ή αν τον αφήσει να «σπάσει».

Η κυβέρνηση παραμένει προς το παρόν προσηλωμένη στην «ορθοδοξία» του Προγράμματος Σταθερότητας και συστήνει «ψυχραιμία». Ωστόσο, σύμφωνα με έγκυρες κυβερνητικές πηγές, παρά το γεγονός ότι έχει αποκλειστεί η σκέψη για «ενιαίο ΦΠΑ», η αύξηση του συντελεστή 19% εντάσσεται στα «εφεδρικά μέτρα», όπως και ο φόρος στα καύσιμα. Η δραστική μείωση μισθών και συντάξεων εξακολουθεί να θεωρείται σενάριο περισσότερο τρομακτικό από τη χρεοκοπία, αφού είναι σαφές ότι ο Πρωθυπουργός δεν θέλει να συνδέσει την πολιτική του διαδρομή με μια τέτοια απόφαση.

Στον αντίποδα υπάρχουν πολιτικά στελέχη και των δύο κομμάτων που εκτιμούν ότι το σενάριο της χρεοκοπίας και της συνακόλουθης διάσωσης της χώρας, είτε από το ΔΝΤ είτε από την ΕΚΤ (έπειτα από έκτακτη και ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου ικανή να παρακάμψει τις προβλέψεις της Συνθήκης του Μάαστριχτ, αλλά και να «πείσει» τη θεσμικά ανεξάρτητη από πολιτικές επιρροές Κεντρική Τράπεζα) θα συμπληρωθεί από σκληρά οικονομικά μέτρα. Πρόκειται, λένε, για το «ελληνικό κοστούμι» που δεν θα μπορέσει να εφαρμοστεί στην κοινωνία παρά μόνο από έναν «μεγάλο συνασπισμό» του ΠαΣοΚ με τη Νέα Δημοκρατία.
Π. Παπαδόπουλος - ΒΗΜΑ