Του Στάθη Σ. Ο Χρήστος Λαμπράκης υπήρξε ένας λαμπρός εκπρόσωπος της αστικής τάξης. Ή, ακόμα περισσότερο, αυτού το οποίον θα έπρεπε να είναι η αστική τάξη στη χώρα μας - μια τάξη στον καιρό της επαναστατική και στους τωρινούς καιρούς γυμνή σαν τον βασιλιά του παραμυθιού. Ο υπογράφων εργάστηκε στα «ΝΕΑ» για δέκα χρόνια, από το 1991 έως το 2001, κι ένοιωσε, και την αύρα, και την (κατά το δυνατόν) πραγματικότητα του Χρήστου Λαμπράκη, τουλάχιστον έτσι όπως αποτυπωνόταν στην εφημερίδα.
Είναι πάνδημη η...
ομολογία, κι ως εκ τούτου αληθής, ότι ήταν ένας άνθρωπος λιτός, ευγενικός, απλός, βαθειά μορφωμένος, αναχωρητικός, οραματιστής, φίλος κι εραστής των μουσών, καλός ομιλητής, ανήσυχος και ευρηματικός.
Δεν ήταν μόνον ο ίδιος καλός δημοσιογράφος αλλά συνεργάστηκε με θηρία της δημοσιογραφίας, ενώ γύρω του άνθισαν συνάδελφοι (αν τολμάμε σε τέτοιες περιπτώσεις τη λέξη) προσωπικότητες που επηρέασαν τις τύχες της χώρας, τα γράμματα και τις τέχνες.
Αμέσως μετά τον εμφύλιο στις εφημερίδες του Χρήστου Λαμπράκη βρήκαν στέγη αλλά και εκφράστηκαν μεγάλοι διανοητές και δημοσιογράφοι της καταδιωκόμενης τότε Αριστεράς και του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου.
Για τον Χρήστο Λαμπράκη κυκλοφόρησαν κατά τη μακρά του παραμονή στο προσκήνιο της χώρας πολλές ιστορίες και μύθοι: ότι ήταν άνθρωπος του παρασκηνίου, ότι το «Συγκρότημα» ανέβαζε και κατέβαζε κυβερνήσεις, ότι η επιρροή του στα γράμματα ήταν επιπέδου πατρωνίας, ότι μπορούσε να αναδείξει ή να σβήσει συγγραφείς και καλλιτέχνες, ότι υπαγόρευε στους δημοσιογράφους (ιδίως στα πολιτιστικά) το τι να γράφουν και το τι να... σκέφτονται.
Σε όλα αυτά συνυπάρχουν αλήθειες και ψέματα. Οπως σε όλα τα περίπλοκα σχήματα που επηρεάζουν τα πράγματα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο (ατυχής ως προς το Βυζάντιο) χαρακτηρισμός «βυζάντιο», με την έννοια της ίντριγκας, συνοδεύει (κι εν πολλοίς αδικεί) το «Συγκρότημα» χρόνια τώρα.
Είναι αλήθεια ότι τέτοια συμπτώματα υπάρχουν κι εκεί, όπως κι αλλού· ότι πολλοί πραιτωριανοί παντού σκέφτονται βασιλικότερα του βασιλέως, κι ότι έτσι μια ηγετική φυσιογνωμία όπως ο Χρήστος Λαμπράκης χρεώνεται πολλές απ' τις επιλογές των ζηλωτών.
Είναι όμως καλό να επαναλάβουμε, και με αυτήν την ευκαιρία, ότι οι εφημερίδες εκδίδονται μεν από αφεντικά, γράφονται όμως από δημοσιογράφους. Κι αδικεί πολύ και τους συναδέλφους στα «ΝΕΑ», κι όσους άλλους εργάζονται στις υπόλοιπες εφημερίδες, η χυδαία απλούστευση ότι έγραφαν και γράφουν ό,τι τους πει το αφεντικό.
Το τι και το πώς γράφεται κάτι σε μια εφημερίδα, έχει να κάνει με τις πολιτικές συγκρούσεις στο εσωτερικό της, που δεν είναι καθόλου διαφορετικές από τις πολιτικές συγκρούσεις γύρω της.
Βεβαίως όλες οι εφημερίδες έχουν «γραμμή» (κι ευτυχώς, αλλοιώς θα ήταν χυλός) αλλά δίνουν ταυτοχρόνως και τη δυνατότητα στον πλουραλισμό να ανθεί και, τουλάχιστον στη σύγχρονη εποχή, τα «ΝΕΑ» σε αυτό υπήρξαν πρωτοπόρα υπό τη διεύθυνση του Λέοντος Καραπαναγιώτη, όσον εκ παραλλήλου υπήρξε και είναι το ίδιο και η «Ελευθεροτυπία». Καθώς και άλλες εφημερίδες, παλαιότερες και νεώτερες.
Ο Χρήστος Λαμπράκης έκανε μέσα στις πέντε δεκαετίες που προτοστάτησε τις δικές του πολιτικές επιλογές, προκαλώντας άλλοτε την επιδοκιμασία κι άλλοτε την αποδοκιμασία του κέντρου, της δεξιάς και της αριστεράς. Κρίθηκε απ' τον λαό, θα κριθεί κι απ' την ιστορία.
Προσωπικώς θέλω να καταθέσω δύο στιγμές του Χρήστου Λαμπράκη που τις έζησα με σημαντικό για μένα τρόπο: την οργή του, όταν η τηλεόραση έβαλε το μάτι στην κλειδαρότρυπα των πολιτών, τινάζοντας στον αέρα αυτό που ώς τότε θεωρούσαμε απαραβίαστο της προσωπικής ζωής. Και τη θλίψη του όταν κάηκε μεγάλο μέρος της Αττικής με τον ολοκληρωτικόν τρόπο που έκτοτε ακολούθησαν οι φωτιές.
* * *
Στους παλιούς μου συναδέλφους στα «ΝΕΑ» εκφράζω κι εγώ αυτή τη δύσκολη για πολλούς εξ αυτών στιγμή τη συμπαράσταση και τη θλίψη μου. Ας ελπίσουμε ότι η κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο Χρήστος Λαμπράκης θα 'ναι ωφέλιμη κατά το δυνατόν για τον λαό, σε καιρούς που η δημοσιογραφία πολιορκείται, εν πολλοίς χειραγωγείται και τείνει να αποξενωθεί από τη δημοκρατία, το καλό της πατρίδας και τις ανάγκες των εργαζομένων...
Από την στήλη Ναυτίλος ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου