ΕΡΤ, παλιά, πικρή μου αγάπη...

Της Πόπης Διαμαντάκου
Είδος διπλού «καθρέφτη» η ΕΡΤ, της πολιτικής ποιότητας των εκάστοτε κυβερνώντων από τη μια, των νοοτροπιών που διαπνέουν τον τομέα του πολιτισμού από την άλλη, αποτελεί κομβικό σημείο του σύγχρονου κράτους.

Αντιμέτωπη με έναν από τους πολυπλοκότερους γρίφους, η νέα πολιτική ηγεσία της ΕΡΤ προς το παρόν ζητά πίστωση χρόνου για να...

...ελέγξει τη λειτουργία, να βρει τα ελαττώματα, να ελέγξει ικανότητες και αποδοτικότητες. «Νοικοκύρεμα», με αργά και προσεκτικά βήματα, ήταν το συμπέρασμα που βγήκε από τις δηλώσεις του υπουργού την περασμένη εβδομάδα. Πολιτικώς ορθή η στάση. Βέβαια, το νοικοκύρεμα το έχουμε ξανακούσει. Πολλές φορές. Καθεμία από αυτές σήμαινε τη δημιουργία νέων ευνοούμενων και δυσαρεστημένων. Ήταν η τακτική που φόρτωσε την ΕΡΤ με χρέη και τους εργαζομένους με πικρίες. Πολλές. Γι΄ αυτό και είναι διπλό το χρέος που έχει δημιουργηθεί. Ένα το οικονομικό και ένα, ακόμη δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί, το ανθρώπινο και ηθικό.

Ωστόσο, το ξεκαθάρισμα δεν μπορεί να αφορά μόνο τον τομέα των εργαζομένων, ούτε μόνο τον τομέα των συμβάσεων, των μεγάλων συμβολαίων, της αναρχίας στην παραγωγή, με τη σκανδαλώδη σπατάλη χρημάτων. Αφορά και αντανακλά και την ίδια την αντίληψη των κυβερνώντων για το ποιος είναι ο ρόλος της ΕΡΤ στη σύγχρονη εποχή και ποιες πολιτισμικές αρχές καλείται να υποστηρίξει όχι μόνο με την ευρυθμία και τη διαφάνεια στη διοίκησή της, αλλά και με τα προγράμματά της. Είναι αδύνατον, για παράδειγμα, να στηριχθεί οποιοσδήποτε σχεδιασμός για διαφάνεια, για κοινωνία αλληλεγγύης, για πράσινη ανάπτυξη, για όλα όσα εξαγγέλλει ο Πρωθυπουργός και αποτελούν τις ιδεολογικές κορωνίδες της πολιτικής της νέας κυβέρνησης, όταν τα προγράμματα της δημόσιας τηλεόρασης δεν διαπνέονται από τις ίδιες αρχές και κυρίως την αισθητική που θα τις υποστηρίξει.

Αυτό σημαίνει όραμα για τον πολιτισμό, το οποίο συμβολικά αποδίδεται με την υπαγωγή της ΕΡΤ στο υπουργείο Πολιτισμού, επί της ουσίας όμως δεν μπορεί να αποχωριστεί από την υπόλοιπη τηλεόραση. Γιατί ο πολιτισμός είναι ενιαίος. Αυτό σημαίνει ότι δημόσια και ιδιωτική τηλεόραση αλληλοσυμπληρώνονται, όπως άλλωστε επισήμανε και ο υπουργός. Οι δύο τηλεοπτικοί τομείς μαζί αντανακλούν και συνδιαμορφώνουν την κοινωνία της νέας εποχής και τα πρότυπά της.

Δεν μπορεί για παράδειγμα η μισή τηλεόραση να εξακολουθεί να καλλιεργεί με τα προγράμματά της τον ατομισμό (ριάλιτι), την αφασία (κουτσομπολιό και γιουροβιζιονολαγνεία) και η υπόλοιπη μισή να γίνεται κάτι σαν «ποιότητα στη γυάλα». Όχι μόνο γιατί κάτι τέτοιο χωρίζει την αγορά στα δύο, με ένα μέρος της να παράγει υποτιθέμενη ποιότητα για την ΕΡΤ- συχνά συνώνυμο με την πλήξη- και ένα άλλο να υπηρετεί τη σάχλα. Και το χειρότερο, το πρώτο να απορροφά κονδύλια που δεν αποδίδουν σε καλλιέργεια προτύπων αισθητικής και το δεύτερο να αποτελεί μέρος μιας βιομηχανίας της διασκέδασης που προσανατολίζεται στην κατανάλωση ανθρώπων σαν τα πιο ευτελή προϊόντα της αγοράς .

Με αυτήν την έννοια, κανένα εξυγιαντικό πρόγραμμα για την ΕΡΤ δεν πρόκειται να αποδώσει. «Δύο αγορές» θα μένουν ανταγωνιστικές, με τη μία να εμφανίζεται σε ρόλο απομύζησης κρατικών χρημάτων με άλλοθι την «ποιότητα» και την άλλη να κυριαρχεί με τα ευτελή αισθητικά της πρότυπα. Πολύ περισσότερο αν μειωθεί η εξάρτηση της ΕΡΤ από τις διαφημίσεις, όπως οραματίζεται ο υπουργός, οπότε θα ενισχυθεί με το περίσσευμα μια καναλική αγορά, η οποία είναι γνωστό ότι έχει αναπτυχθεί άναρχα, με κατεύθυνση το εύκολο και φτηνό πρόγραμμα. Γι΄ αυτό και θα έχει νόημα η μείωση των διαφημιστικών εσόδων για την ΕΡΤ μόνο αν συντονιστεί με νοικοκύρεμα και του υπόλοιπου τηλεοπτικού τοπίου.

Όσο για τη σταδιακή μείωση του ανταποδοτικού τέλους που επίσης οραματίζεται ο υπουργός, είναι βάλσαμο στ΄ αυτιά του καταναλωτή, θα πρέπει όμως και να τη βλέπει την κρατική τηλεόραση, γιατί αν δεν την βλέπει και μισό ευρώ να πληρώνει πολύ θα του φαίνεται.
Διαφάνεια συμβολαίων και εξόδων

Οι αλλαγές, και πολύ περισσότερο νοοτροπιών που διαμορφώθηκαν και παγιώθηκαν εδώ και δεκαετίες, χρειάζονται χρόνο, σταθερά βήματα και διαρκείς διαπραγματεύσεις. Η διαφάνεια των συμβολαίων και όλων των εξόδων της ΕΡΤ με την ιντερνετική ανάρτησή τους, η κατάργηση των συμβούλων, ο έλεγχος για κάθε ευρώ είναι βήματα που ενδεχομένως να αποδειχθούν και θεαματικά προς την πάταξη της σκανδαλώδους σπατάλης, τουλάχιστον. Τα δυσκολότερα θα είναι αυτά που θα αφορούν την αξιοποίηση του προσωπικού, τον έλεγχο και την απορρόφηση των πραγματικά απαραίτητων και ικανών. Αυτό προϋποθέτει δομές αποδεκτές που θα αποκαταστήσουν παραμερισμένους, θα δικαιώσουν σκληρά εργαζομένους και δεν θα επιτρέψουν εκδικητικές ανατροπές. Αυτός κι αν είναι γρίφος.
(Φαινόμενα από τα ΝΕΑ)