Παγιδευμένοι στο ντιμπέιτ...

Της Πόπης Διαμαντάκου...
Η φασαριόζικη υπερπαραγωγή «διαφωνίες για το ντιμπέιτ» μοιάζει με σουρεαλιστικό σχέδιο πάνω όμως στον σταθερό καμβά της απόλυτης συμφωνίας
Μετά την παράσταση των πολιτικών «να σώσουμε τη δημοκρατία» με αφορμή το ντιμπέιτ, για τους όρους του οποίου όλοι διαφωνούν πλην όμως συμφώνησαν, ακολούθησε η παράσταση των δημοσιογράφων- εκπροσώπων των καναλιών «να σώσουμε την τιμή της δημοσιογραφίας», οι οποίοι διαφώνησαν με τους πολιτικούς, πλην όμως τελικώς συμφώνησαν.

Γιατί η διαδικασία του ντιμπέιτ είναι φανερό ότι...

...δεν αποτελεί παρά τον «καθρέφτη» των ισορροπιών που έχουν διαμορφωθεί στις σχέσεις τηλεοπτικού μας συστήματος και πολιτικής. Ελάχιστη σχέση έχει με τη δημοσιογραφία και όχι επειδή τη φιμώνουν τα κόμματα με τους ασφυκτικούς όρους τους. Αυτή είναι η μία πτυχή του προβλήματος, που αφορά τις αγκυλώσεις της πολιτικής.

Η άλλη πτυχή, εξίσου σημαντική για τη δημοκρατία, είναι ένα θέμα που αποφεύγουν όλοι να θίξουν, πλην όμως αφορά τον πραγματικό ρόλο των δημοσιογράφων των κεντρικών δελτίων ειδήσεων σε μια τέτοια διαδικασία.

Επιμένουν, για παράδειγμα, σε έναν πιο ελεύθερο διάλογο των πολιτικών αρχηγών. Πολύ σωστά. Πώς θα γίνει όμως κάτι τέτοιο με 6 πολιτικούς αρχηγούς και 7 δημοσιογράφους; Γιατί θα πρέπει να είναι όλοι οι δημοσιογράφοι; Ας μπουν στον κλήρο και όσοι είναι στο ένα ντιμπέιτ να μην είναι στο επόμενο. Έτσι κι αλλιώς καθημερινώς βρίσκονται στο γυαλί και είναι γνωστές οι θέσεις και η ικανότητά τους. Αν η συμμετοχή στο ντιμπέιτ αντιμετωπίζεται σαν «κερασάκι» στο τηλεοπτικό ίματζ τους, τότε η εικόνα είναι προτεραιότητα και όχι η δημοκρατία και η δημοσιογραφία.

Επιπλέον, η ποιότητα της άσκησης του δημοσιογραφικού έργου και ο χρόνος των ερωτήσεων είναι έννοιες αντιστρόφως ανάλογες. Μια καλή ερώτηση δεν θέλει πάνω από 10 δευτερόλεπτα για να διατυπωθεί, άντε 20- δεν χρειάστηκε περισσότερα ο Γιάννης Πρετεντέρης για τη δηλητηριώδη ερώτηση που ράγισε την εικόνα της αυτοπεποίθησης του Καραμανλή. Ούτε ένας ευφυής πολιτικός χρειάζεται πολλή ώρα για να αρθρώσει ένα μεστό επιχείρημα. Εκτός αυτού, έχει αποδειχθεί επιστημονικώς ότι ο τηλεθεατής είναι αδύνατον να συγκρατήσει οποιοδήποτε μήνυμα διαρκεί περισσότερο από ένα λεπτό, στην καλύτερη περίπτωση, τρία.

Ας μη γελιόμαστε, το ντιμπέιτ είναι τηλεόραση, δεν είναι πολιτική. Η μετατροπή του σε μέσο άσκησης πολιτικής στη χώρα μας έχει σχέση με την κρίση του συστήματος και όχι με το πόσο πιο... πολιτικό θα γίνει.

Στη χώρα όπου εφευρέθηκε αυτό το είδος των προεκλογικών διαλόγων, στις ΗΠΑ, το θέαμα αποτελεί συστατικό πολιτισμικό στοιχείο. Με βάση το θέαμα διαμορφώνουν οι Αμερικανοί εθνική συνείδηση. Με όλες τις αρνητικές συνέπειες που έχει κάτι τέτοιο και οι οποίες αποτελούν αντικείμενο πλήθους μελετών, αναλύσεων και κλάδου πανεπιστημιακών σπουδών. Γι΄ αυτό και ομάδες επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων με αποκλειστικό αντικείμενο τη διαχείριση του μιντιακού θεάματος πλαισιώνουν κάθε πολιτικό. Η σχέση πολιτικής και μιντιακού θεάματος είναι μια υπερσύγχρονη, εξελιγμένη βιομηχανία με πλήρες θεωρητικό υπόβαθρο. Πλήθος οι στρεβλώσεις, και σε αυτό το σύστημα, που τις πλήρωσε η Αμερική με τον Ρίγκαν να αναδεικνύεται ο καλύτερος διαχειριστής των όρων του θεάματος όλων των εποχών όχι μόνο ως ηθοποιός, αλλά κυρίως ως ικανός παραμυθάς. Ο Ομπάμα έδωσε την ελπίδα ότι οι όροι του θεάματος μπορούν να συνδυαστούν με ουσιαστική πολιτική ικανότητα και πως επιτέλους η πλάνη πως μια καλή εικόνα ταυτίζεται με «καλές ιδέες» μπορεί να γίνει πραγματικότητα.


Εγκλωβισμένος ο τηλεθεατής

Στη χώρα μας, ενώ αντιγράψαμε απολύτως το αμερικανικό μοντέλο τηλεόρασης και δη το φθηνότερο και ευτελέστερο, ενώ σφραγίστηκε η εγχώρια κουλτούρα από αυτό με τα γνωστά προβλήματα των κρίσεων που προκάλεσαν οι υπερβολές του, για μια στιγμή, στο ντιμπέιτ, προσπαθούμε να απαλλαγούμε από τις στρεβλώσεις του είδους της τηλεόρασης που έχουμε υιοθετήσει και να εμφανιστούμε υπέρμαχοι της πολιτικής και της δημοσιογραφίας που αρνείται τους «όρους του θεάματος» υπέρ της δημοκρατίας. Παράλογο τουλάχιστον. Γι΄ αυτό και καταλήγουμε στην επιθεώρηση.

Γιατί είναι αστείο ότι στο μεσοδιάστημα των εκλογών οι πολιτικοί περιδιαβάζουν τα πάνελ, υποτάσσονται απολύτως στους όρους της τηλεόρασης , «σφάζονται» για το πώς θα μοιράσουν τον χρόνο του ίδιου αυτού θεάματος και παραμονές του ντιμπέιτ αποφασίζουν ότι πρέπει να προβάλουν την ουσία της πολιτικής σε μια τηλεοπτική εκπομπή. Μόνο ο πολίτης- τηλεθεατής απομένει παγιδευμένος σε αυτόν τον παραλογισμό να αισθάνεται και ενοχές γιατί μπορεί να προσέξει περισσότερο ένα σαρδάμ, να γελάσει με μια τρίχα ενός πολιτικού που πετάει ή να αντιπαθήσει μια γραβάτα. Φταίει κι από πάνω.
(NEA)