Αγαπάει τον Μπράμς?...

Του ΘΑΝΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ*
Ο Μπραμς και η Κοντολίζα Ράις...
«Αγαπάτε τον Μπραμς;» («Aimez vous Brahms?»), ρωτούσε η Φρανσουάζ Σαγκάν, το 1959, στην ομότιτλη νουβέλα της.
Πενήντα χρόνια μετά, η τέως ΥΠΕΞ των ΗΠΑ και πρώην σύμβουλος ασφαλείας Κοντολίζα Ράις, που υπήρξε παιδί-θαύμα στο πιάνο από νηπιακής ηλικίας -και γυναίκα-θαύμα αργότερα στην ακαδημαϊκή και πολιτική της καριέρα- απαντάει στην ερώτηση, ως εξής: «Αγαπώ τον Μπραμς για τη δομική του αρτιότητα και διότι έχει πάθος, χωρίς να έχει συναίσθημα. Δεν μου αρέσει η συναισθηματική μουσική και δεν αγαπώ τον Λιστ, ούτε με ενδιαφέρουν οι Ρώσοι ρομαντικοί, Τσαϊκόφσκι και Ραχμάνινοφ». Σοφόν το σαφές στην «de profundis» δήλωση που αποκαλύπτει την πολύπλοκη προσωπικότητα μιας ευφυέστατης γυναίκας, με λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα και...

απέραντες γνώσεις για τη Σοβιετική Ενωση, που την ανέδειξαν στη μεγαλύτερη σοβιετολόγο όλων των εποχών και αποτέλεσαν γι' αυτήν εφαλτήριο μιας «λαμπρής» πολιτικής παρουσίας, τις πολύτιμες υπηρεσίες της οποίας χρησιμοποίησε δεόντως ο Τζορτζ Μπους πατήρ και μετέπειτα ο πρόεδρος Μπους υιός, που τη διόρισε σύμβουλο εθνικής ασφαλείας και μετά υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, όταν ο Κόλιν Πάουελ αποδείχτηκε, όχι μόνο λίγος, αλλά και απρεπής προς τους νεοσυντηρητικούς. Ο Μπους διατήρησε μια σχέση στοργής μαζί της και πολλοί σχολίασαν ποικιλοτρόπως το γλωσσικό της ολίσθημα που ανήκει στις κατά Φρόιντ «παραπράξεις»: «Οπως έλεγα στον σύζυγ...», που αμέσως διόρθωσε: «Οπως έλεγα στον κύριο πρόεδρο». Απωθημένα, κρυφές, ανομολόγητες επιθυμίες, απραγματοποίητα όνειρα κ.λπ. εκφράζονται μέσα από τα φροϋδικά λαθάκια. Η Ράις συμπαραστάθηκε στον Μπους στις δύσκολες στιγμές της διπλής προεδρικής θητείας, φροντίζοντας ώστε να διαπράττει όσο το δυνατόν λιγότερες γκάφες. «Εχετε κι εσείς μαύρους εδώ;», είχε πει σε τόνο εμπιστευτικό ο «Ντάμπια» στον πρόεδρο της Βραζιλίας. Η Ράις αναπήδησε στον καναπέ, ωσάν να είχε καθήσει με τα καλογυμνασμένα οπίσθιά της σε αιχμηρή σακοράφα: «Κύριε πρόεδρε», εξήγησε, «η Βραζιλία έχει τον μεγαλύτερο πληθυσμό μαύρων στην Αμερική μετά τις ΗΠΑ».

Στα 52 της χρόνια η Ράις έχει μια «γεμάτη» κοινωνική ζωή, αλλά μια πολύ κενή προσωπική ζωή. Κάποιο θρυλούμενο ρομάντζο με Σαουδάραβα πρίγκιπα, ένα ψευτοφλερτάκι με τον Καναδό ομόλογό της, που εξόργισε τον Λευκό Οίκο, αλλά τίποτα ουσιαστικό. «Εχεις αίματα στα χέρια σου», της φώναξε κατάμουτρα μια ακτιβίστρια το 2004. «Είσαι εγκληματίας πολέμου!». Πέντε χρόνια αργότερα, τα μνημόνια που έφερε στη δημοσιότητα ο πρόεδρος Ομπάμα αποκαλύπτουν τον καθοριστικό ρόλο της Ράις στα «εμπλουτισμένα» βασανιστήρια που έγιναν σε Αμπού Γκράιμπ και Γκουαντάναμο, τα οποία πρώτη εκείνη ενέκρινε και έπειτα οι Τσένι και Ράμσφιλντ. Το προσφιλές εργαλείο «τεχνικών ανάκρισης» είναι το διαχρονικής αξίας waterboarding (εικονικός πνιγμός), που χρησιμοποιήθηκε από την Ιερά Εξέταση, τους Αμερικανούς στον ισπανοαμερικανικό πόλεμο, τους Ιάπωνες εις βάρος Αμερικανών αιχμαλώτων και πάλι από τους Αμερικανούς στους Βιετκόνγκ. Για να εγκρίνεις αβασάνιστα τέτοιο πρόγραμμα βασανισμών, διατεινόμενος μάλιστα ότι είναι απολύτως θεμιτό, όντως απαιτείται απαραιτήτως (αρρωστημένο) πάθος, χωρίς (ανόητους) συναισθηματισμούς. Προφανώς, η Ράις το διαθέτει και αφού ολοκλήρωσε το θεάρεστο υπουργικό της έργο, επέστρεψε «ηθικά ικανοποιημένη» στην ακαδημαϊκή της εστία, το Πανεπιστήμιο του Ντένβερ, όπου θα έχει τόσο πολλά να διδάξει στους φοιτητές, που, παρεμπιπτόντως, δεν ενθουσιάστηκαν από την επιστροφή της και της υποβάλλουν άκομψες ερωτήσεις. Αμετανόητα, επιμένει πως οι ΗΠΑ ούτε επιτρέπουν ούτε ανέχονται βασανιστήρια· φτάνει μάλιστα στο σημείο να ισχυρίζεται ότι το Γκουαντάναμο αποτελεί υπόδειγμα στρατοπέδου! Δυστυχώς τα διεθνή ποινικά δικαστήρια αδυνατούν να δικάσουν ενόχους εγκλημάτων πολέμου, όπως η Ράις, ενώ η εγγυημένη ατιμωρησία αναπόδραστα αυξάνει τον αριθμό των θυμάτων της θεμιτής βαρβαρότητας των ισχυρών, που έχουν να λογοδοτήσουν στη Δικαιοσύνη από την εποχή των δικών της Νυρεμβέργης. * Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΊΑ